Dendrobium nobile
| Dendrobium nobile | |
|---|---|
| |
| O'simliklar | |
| Yuksak oʻsimliklar | |
| Gulli oʻsimliklar | |
| Bir urugʻpallalilar | |
| Asparagales | |
| Orchidaceae | |
| Epidendroideae | |
| Dendrobieae | |
| Dendrobium | |
D. nobile
| |
| Binar nomi | |
| Dendrobium nobile | |
| Sinonimlar | |
| |
Dendrobium nobile, odatda oliyjanob dendrobium sifatida tanilgan, Orchidaceae oilasining aʼzosi. U mashhur dekorativ uy oʻsimligi sanaladi, chunki u qishda va bahorda, boshqa gullar ochilmagan paytda rang-barang gullaydi. Bu, shuningdek, anʼanaviy xitoy tibbiyotida qoʻllaniladigan 50 ta asosiy oʻtlardan biri boʻlib, xitoy tilida shi hu (xitoycha: 石斛 shí hu) yoki shí hú lán (xitoycha: 石斛兰) deb ataladi. Dendrobium nobile orxideya oilasining eng keng tarqalgan bezak sifatida oʻstiriladigan vakillaridan biridir. Uning gullari rang-barang boʻlib, oqdan pushti va binafsha ranggacha oʻzgaradi.
Dendrobium nobile — epifitik yoki litofit oʻsimlik boʻlib, janubiy Xitoy (shu jumladan Tibet), Himoloy (Hindiston, Bangladesh, Assam, Nepal, Butan) va Myanma, Tailand, Laos, Vetnamda oʻsadi[2][3][4][5][6][7][8]. Xabarlarga koʻra, tur Gavayida ham tabiiylashtirilgan[9]. Bu oʻsimlik Sekkimning davlat gulidir.
Dendrobium nobile pasttekislik va togʻli oʻrmonlarda, koʻpincha moxli ohaktosh jinslarida oʻsadi. Oʻsimlik sovuqqa chidamli va qishdan omon chiqa oladi[10]. U kamar shaklidagi, turgʻun barglarga ega. Asosan qish va bahorda gullaydi.
Turlarning namunalari Londondagi Kew Gardens tropik bolalar bogʻchasida oʻstiriladi. Urugʻlar Mingyillik urugʻlik bankida saqlanadi.
Xususiyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dendrobium nobile simpodial orxideya boʻlib, psevdobulbalarni hosil qiladi. Ona oʻsimlikning hayoti tugagach, piyozchalar oʻsimlikning hayotini davom ettiradi. Keyin yangi oʻsimlik xuddi shu sikldan oʻtadi. Toʻpgullari tik turadi, gullash davrida gullar poyasining uzunligi boʻylab gullaydi. Bu oʻsimlik bir urugʻpallalik, yaʼni u faqat bitta boshlangʻich bargni hosil qiladi.
Kimyoviy tarkibiy qismlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dendrobium nobile poyasining ekstraktidan 17 ta fenantren, jumladan 3,4,8-trimetoksifenantren-2,5-diol, 2,8-dihidroksi-3,4,7-trimetoksifenantren, 3-gidroksi trimetoksi-9,10-dihidrofenantren, 2,8-dihidroksi-3,4,7-trimetoksi-9,10-dihidrofenantren, 2-gidroksi-4,7-dimetoksi-9,10-dihidrofenantren, 2,2-dihidroksi −3,3,4,4,7,7-geksametoksi-9,9,10,10-tetrahidro-1,1-bifenantren va 2,3,5-trihidroksi-4,9-dimetoksifenantren[11][12] olingan.
Toksiklik[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dendrobium nobile inson isteʼmoli uchun xavfli deb hisoblanadi[13].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Dendrobine, Dendrobium nobile tarkibida mavjud boʻlgan toksin
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Appendices I, II and III“. Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna. 14 October 2010. Retrieved 20 December 2019.
- ↑ Kew World Checklist of Selected Plant Families
- ↑ Flora of China v 25 p 381, 石斛 shi hu, Dendrobium nobile Lindley, Gen.
- ↑ Wood, H.P. (2006).
- ↑ Lucksom, S.Z. (2007).
- ↑ Huda, M.K. (2007).
- ↑ Raskoti, B.B. (2009).
- ↑ Choudhary, R.K., Srivastava, R.C., Das, A.K. & Lee, J. (2012).
- ↑ Ackerman, J.D. (2012).
- ↑ „Care of Nobile Orchid Dendrobium“.
- ↑ Hwang, Ji Sang; Lee, Seon A; Hong, Seong Su; Han, Xiang Hua; Lee, Chul; Kang, Shin Jung; Lee, Dongho; Kim, Youngsoo; Hong, Jin Tae (2010). „Phenanthrenes from Dendrobium nobile and their inhibition of the LPS-induced production of nitric oxide in macrophage RAW 264.7 cells“. Bioorganic & Medicinal Chemistry Letters. 20-jild, № 12. 3785–7-bet. doi:10.1016/j.bmcl.2010.04.054. PMID 20483604.
- ↑ Yang, H; Sung, S. H; Kim, Y. C (2007). „Antifibrotic phenanthrenes of Dendrobium nobile stems“. Journal of Natural Products. 70-jild, № 12. 1925–9-bet. doi:10.1021/np070423f. PMID 18052323.
- ↑ „Dendrobium nobile“. European Commission. 2015-yil 2-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-avgust 2019-yil.