Buxoro Sovet Sotsialistik Respublikasi
| 1924 | |
| Tarixiy era | XX asr |
|---|---|
| Hozirda hududida quyidagilar mavjud |
 Oʻzbekiston  Turkmaniston |
Buxoro Sovet Sotsialistik Respublikasi (qisqacha Buxoro SSR deb yuritiladi) Sovet respublikasi, Sovet Ittifoqi tarkibidagi ittifoq respublikalaridan biri . Buxoro Sovet Sotsialistik Respublikasi SSSR tarkibida Buxoro Xalq Sovet Respublikasi (BNSR)ning ittifoq respublikasi sifatida oʻzgartirilishi va qoʻshilishi natijasida tashkil topgan[1] „1924-yil 19-sentabrda boʻlib oʻtgan V Butun Buxoro Sovetlari Qurultoyi BNSRni Buxoro Sotsialistik Soveti deb qayta nomlash toʻgʻrisida qaror qabul qildi. 1924-yil 27-oktabrda milliy davlatchilik natijasida Oʻrta Osiyo sovet respublikalarining chegaralanishi tugatilgan. Respublika va uning hududi yangi tashkil etilgan Turkmaniston SSR, Oʻzbekiston SSR va Tojikiston ASSR (1929-yildan — Tojikiston SSR) tarkibiga kirdi“[2] . Buxoro Sotsialistik Sovet Respublikasining poytaxti Buxoro shahri boʻlgan. Respublikaning nomi Buxorodagi eng yirik shahar hisoblangan Buxoro shahrining nomidan olingan. BSSRning qolgan yirik shaharlari Qarshi, Termiz, Chorjoʻy, Koʻlob, Dushanbe va Shahrisabz boʻlgan.
Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Buxoro Sovet Sotsialistik Respublikasi shimoli-gʻarbda Xorazm Sotsialistik Sovet Respublikasi, gʻarbda Turkiston ASSR ning Zakaspiy mintaqasi, janubda Afgʻoniston amirligi (Amudaryo va Panj daryolari boʻylab), sharqda SSSR bilan va Turkiston ASSRning Fargʻona viloyati, shimolda Turkiston ASSRning Samarqand va Sirdaryo viloyatlari bilan chegaradosh boʻlgan. Turkiston ASSR RSFSR tarkibiga kirgan edi.
Davlat tuzilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Buxoro Sovet Sotsialistik Respublikasida hukmron partiya Buxoro kommunistik partiyasi edi. Respublikaning oʻz qurolli kuchlari — Buxoro Qizil Armiyasi bor edi. 1924-yil 19-sentabrda boʻlib oʻtgan V Butunbuxoro sovetlari qurultoyida Buxoro MSR Buxoro SSRga aylantirildi. Shu kuni Buxoro SSR SSSR tarkibiga ittifoq respublikasi sifatida kirishi eʼlon qilindi. 1924-yilning oktyabr oyi oxirida SSSRda Oʻrta Osiyoda milliy-hududiy chegaralanish boshlandi. 1924-yil 27-oktabrda esa Buxoro SSR tugatildi va uning hududi milliy asosda tuzilgan va yangi tashkil etilgan respublikalar — Oʻzbekiston SSR oʻrtasida boʻlindi. (Buxoro SSR hududining 86%, shu jumladan Tojikiston ASSR (Oʻzbekiston SSR tarkibida) 41% va Turkmaniston SSR (14%)).
Iqtisodiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]
Buxoro Sovet Sotsialistik Respublikasida Buxoro rubli, RSFSR rubli (Sovznaki), SSSR rubli, shuningdek , Buxoro tangasi muomalada edi. Respublika iqtisodiyotining asosini qishloq xoʻjaligi (asosan sabzavot va meva yetishtirish, paxta va bugʻdoy yetishtirish), chorvachilik (jumladan qorakoʻlchilik), ipakchilik, baliqchilik (Amudaryo va respublika koʻllarida), gilamdoʻzlik, hunarmandchilik, sopol idishlar va buyumlar ishlab chiqarish tashkil etgan. Buxoro Sotsialistik Sovet Respublikasi iqtisodiyoti RSFSR tarkibiga kirgan Turkiston ASSR iqtisodiyoti bilan chambarchas bogʻliq edi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Постановление ЦИК СССР от 27 октября 1924 года "О размежвании советских республик в Средней Азии и о вхождении в Союз ССР Узбекской Советской Социалистической Республики и Туркменской Советской Социалистической Республики"“. 2022-yil 25-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-iyun.
- ↑ „Бухарская Народная Советская Республика“. www.booksite.ru. 2021-yil 6-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 6-iyun.