Avstriya sindromi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Avstriya sindromi, shuningdek, Osler triadasi sifatida ham tanilgan, 1957-yilda Robert Austrian nomi bilan atalgan tibbiy holat. Vaziyatning namoyon boʻlishi pnevmoniya, endokardit va meningitdan iborat boʻlib, barchasi Streptococcus pneumoniae sabab boʻladi. Bu hiposplenizm (taloq faoliyatining pasayishi) tufayli alkogolizm bilan bogʻliq va 40-60 yoshdagi erkaklarda kuzatilishi mumkin[1]. Robert Avstriya bu holatni birinchi boʻlib taʼriflagan emas, lekin Richard Heschl (taxminan 1860-yillar) yoki William Osler mikrobiologiya hali rivojlanmaganligi sababli belgilarni bakteriyalar bilan bogʻlay olmadilar.

Epidemiologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avstriya sindromining belgilari odatda 40 yoshdan oshgan kavkaz[2] erkaklarida boshlanadi. Tadqiqot shuni koʻrsatadiki, Avstriya sindromi bilan ogʻrigan bemorlarning koʻpchiligi spirtli ichimliklar bilan ogʻrigan oʻrta yoshli erkaklardir[3].

Sabablari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Osler triadasining asosiy sababi (Avstriya sindromi) Streptococcus pneumoniae boʻlib, u odatda ogʻir spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish bilan bogʻliq. Kasallik pnevmoniya[4], meningit va endokardit bilan bogʻliqligi sababli Osler triadasi deb nomlandi. Spirtli ichimliklarni haddan tashqari isteʼmol qilish foydalanuvchini xavf ostiga qoʻyadi. Alkogolizm bilan bogʻliq holatlar tetradasini yakunlaganligi aniqlandi.

Avstriya sindromi bilan kasallangan eng keksa bemorda gipertoniya va qandli diabet kabi sogʻligʻi bilan bogʻliq muammolar bor edi, bu uning Avstriya sindromi xavfini oshirdi[5][6].

Mexanizm/patofiziologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avstriya sindromi deb ham ataladigan Osler triadasi birinchi marta XIX asrda kiritilgan. Streptococcus pneumoniae meningit[7], pnevmoniya va endokardit Osler triadasining sababidir. Ushbu triadaning kirish eshigi oʻpka, keyin meningit va endokardit deb aytiladi. Muhim xavf omillari spirtli ichimliklarni koʻp isteʼmol qilish, qarilik, splenektomiya, immunosupressiya va boshqalar. Endokardit odatda aorta qopqogʻini oʻz ichiga oladi. Mahalliy aorta qopqogʻi Streptococcus pneumoniae uchun eng tez-tez uchraydigan oʻsimlik maydoni boʻlib, yurakning eng keng tarqalgan shikastlanishi hisoblanadi[8]. Aslida, bu tarixiy notoʻgʻri nom, chunki Richard Heschl Oslerdan oldin belgilarni tasvirlab bergan, lekin u buni nemis tilida tasvirlagan, shuning uchun u adabiyotda yoʻqolgan va nom Osler triadasi edi.

Belgilari va belgilari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avstriya sindromining namoyon boʻlishi uch triadaning barcha belgilarini oʻz ichiga oladi: pnevmoniya, endokardit va meningit[9]. Yoʻtalni keltirib chiqaradigan shilimshiq, nafas qisilishi va yoʻtal paytida koʻkrak qafasidagi ogʻriqlar pnevmoniya bilan bogʻliq. Isitma, mushak ogʻrigʻi, oyoqlarning shishishi va nafas qisilishi endokarditning baʼzi alomatlari[10] va bosh ogʻrigʻi, tartibsizlik, toʻsatdan isitma va yorugʻlikka sezgirlik kabi meningit belgilaridir.

Diagnostikasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avstriya sindromini erta tashxislash foydalidir. Kasallik odatda insonning hayotida kechroq tashxislanadi, chunki u asosan keksa Kavkaz erkaklariga taʼsir qiladi. Biror kishida Avstriya sindromi mavjudligini aniqlash uchun bir nechta testlar oʻtkaziladi. Bakterial etishtirish Streptococcus pneumoniae tashxisining asosiy usuli hisoblanadi.

Tez diagnostika testi — quloq yoki burundan suyuqlik namunasi yigʻilganda. Streptococcus pneumoniae nuqtai nazaridan, u qoʻzgʻatuvchi bakteriyani tasdiqlash uchun ham ishlatiladi[11].

Davolashi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avstriya sindromi meningit, pnevmoniya va endokarditdan iborat boʻlganligi sababli, ularning har biri uchun alohida davolash usullari mavjud. Pnevmoniya va endokardit odatda beta-laktam terapiyasi penitsillin bilan davolanadi, bu eng samarali deb aytilgan, ammo manbalar baʼzi bakterial shtammlar penitsillinga chidamli ekanligini aytdi. Penitsillinning yuqori dozalari pnevmoniyaga taʼsir qilmaydi. Penitsillinni davolash uchun ishlatishdan oldin, pnevmokokk bir nechta endokardit holatlarining sababi boʻlgan[12]. Shuningdek, endokardit uchun kardiogen shokning oldini olish uchun qopqoqni almashtirish amalga oshiriladi. Menenjit uchun vena ichiga antibiotiklar qoʻllaniladi. Ilgari olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatadiki, deksametazon[13] pnevmokokk meningitli kattalardagi natijalarni yaxshilagan[12]. Muayyan vaziyatni oʻrganishda isitma va bosh ogʻrigʻi alomatlari boʻlgan bemor sefotaksim, ampitsillin[14] va deksametazon bilan davolangan va EKGda mitral oʻsimliklar paydo boʻlganligi sababli shoshilinch qopqoq jarrohligidan oʻtishi kerak edi[15].

Prognozi[tahrir | manbasini tahrirlash]

XIX asrda Avstriya sindromining oʻlim darajasi taxminan 75 % ni tashkil etdi; oʻshandan beri u taxminan 32 % ga kamaydi[16]. Immunitet tanqisligi boʻlgan odamlarda oʻlim darajasi yuqori. Avstriya sindromining alomatlari, jumladan pnevmoniya, endokardit va meningit, oʻlim darajasi yuqori[17].

Oldini olish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Spirtli ichimliklarni isteʼmol qilishni kamaytirish Avstriya sindromi rivojlanish ehtimolini kamaytirishning samarali usuli hisoblanadi. 1940-yillarning boshlarida beta-laktam terapiyasi kiritilgandan beri kasallanish darajasi kamaydi. Bundan tashqari, 1977-yilda pnevmokokkga qarshi emlashning joriy etilishi infektsiyani yanada kamaytirdi. Biroq, bemorlarning 14 foizida xavf omillari mavjud emas[18].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Georgiadou, Sarah P.; Manoulakas, Efstratios; Makaritsis, Konstantinos P.; Dalekos, George N. (30 May 2018). „A Chronic Alcoholic Man with High Fever, Neck Rigidity and Loss of Consciousness: Remember the Austrian Syndrome a Commonly Unrecognised Invasive Pneumococcus Triad“. BMJ Case Reports. 2018-jild. bcr–2018–225010-bet. doi:10.1136/bcr-2018-225010. ISSN 1757-790X. PMC 5976089. PMID 29848535.
  2. ↑ „Definition of CAUCASIAN“.
  3. ↑ Atkinson, Kate; Augustine, Daniel Xavier; Easaw, Jacob (15 September 2009). „Austrian syndrome: a case report and review of the literature“. BMJ Case Reports. 2009-jild. bcr0320091724-bet. doi:10.1136/bcr.03.2009.1724. PMC 3028387. PMID 21918664.
  4. ↑ „Everything You Need to Know About Pneumonia“ (2015-yil 20-oktyabr).
  5. ↑ Nogué, Marta Rodríguez; Arraiz, Ignacio Gómez; Martín, Gema Ara; Valle, Mª Mar Fraj; Peligros, Antonio Gómez (April 2019). „Síndrome de Austrian: Una rara manifestación de la enfermedad neumocócica invasiva. Presentación de un caso y revisión bibliográfica“. Revista Española de Quimioterapia (ispancha). 32-jild, № 2. 98–113-bet. PMC 6441982. PMID 30880376. {{cite magazine}}: Unknown parameter |trans_title= ignored (|trans-title= suggested) (yordam)
  6. ↑ Rakočević, Rastko; Shapouran, Sara; Pergament, Kathleen M (17 April 2019). „Austrian Syndrome – A Devastating Osler's Triad: Case Report and Literature Review“. Cureus. 11-jild, № 4. e4486-bet. doi:10.7759/cureus.4486. PMC 6581326. PMID 31259104.
  7. ↑ „Meningitis: Symptoms, Causes, Types, Treatment, Risks, & More“ (2018-yil 30-may).
  8. ↑ Rakočević, Rastko; Shapouran, Sara; Pergament, Kathleen M (17 April 2019). „Austrian Syndrome – A Devastating Osler's Triad: Case Report and Literature Review“. Cureus. 11-jild, № 4. e4486-bet. doi:10.7759/cureus.4486. PMC 6581326. PMID 31259104.
  9. ↑ Atkinson, Kate; Augustine, Daniel Xavier; Easaw, Jacob (15 September 2009). „Austrian syndrome: a case report and review of the literature“. BMJ Case Reports. 2009-jild. bcr0320091724-bet. doi:10.1136/bcr.03.2009.1724. PMC 3028387. PMID 21918664.
  10. ↑ „Endocarditis: Risk Factors, Symptoms, and Diagnosis“ (2012-yil 7-avgust).
  11. ↑ „Streptococcus pneumoniae: diagnosis and treatment“ (en). Otsuka Pharmaceutical Co., Ltd.. Qaraldi: 2020-yil 11-dekabr.
  12. ↑ 12,0 12,1 Rakočević, Rastko; Shapouran, Sara; Pergament, Kathleen M (17 April 2019). „Austrian Syndrome – A Devastating Osler's Triad: Case Report and Literature Review“. Cureus. 11-jild, № 4. e4486-bet. doi:10.7759/cureus.4486. PMC 6581326. PMID 31259104.Rakočević, Rastko; Shapouran, Sara; Pergament, Kathleen M (17 April 2019). „Austrian Syndrome — A Devastating Osler’s Triad: Case Report and Literature Review“. Cureus. 11 (4): e4486. doi:10.7759/cureus.4486. PMC 6581326. PMID 31259104.
  13. ↑ „Dexamethasone Uses, Dosage & Side Effects“.
  14. ↑ „Ampicillin Uses, Side Effects & Warnings“.
  15. ↑ Munoz, P.; Sainz, J.; Rodriguez-Creixems, M.; Santos, J.; Alcala, L.; Bouza, E. (1 December 1999). „Austrian Syndrome Caused by Highly Penicillin-Resistant Streptococcus pneumoniae“. Clinical Infectious Diseases. 29-jild, № 6. 1591–1592-bet. doi:10.1086/313542. PMID 10585831.
  16. ↑ Nogué, Marta Rodríguez; Arraiz, Ignacio Gómez; Martín, Gema Ara; Valle, Mª Mar Fraj; Peligros, Antonio Gómez (April 2019). „Síndrome de Austrian: Una rara manifestación de la enfermedad neumocócica invasiva. Presentación de un caso y revisión bibliográfica“. Revista Española de Quimioterapia (ispancha). 32-jild, № 2. 98–113-bet. PMC 6441982. PMID 30880376. {{cite magazine}}: Unknown parameter |trans_title= ignored (|trans-title= suggested) (yordam)
  17. ↑ Rodríguez Nogué, M.; Gómez Arraiz, I.; Ara Martín, G.; Fraj Valle, M. M.; Gómez Peligros, A. (April 2019). [Austrian „syndrome: A rare manifestation of invasive pneumococcal disease. A case report and bibliographic review“]. Revista Espanola de Quimioterapia. 32-jild, № 2. 98–113-bet. ISSN 1988-9518. PMC 6441982. PMID 30880376. {{cite magazine}}: Check |url= value (yordam)
  18. ↑ Nogué, Marta Rodríguez; Arraiz, Ignacio Gómez; Martín, Gema Ara; Valle, Mª Mar Fraj; Peligros, Antonio Gómez (April 2019). „Síndrome de Austrian: Una rara manifestación de la enfermedad neumocócica invasiva. Presentación de un caso y revisión bibliográfica“. Revista Española de Quimioterapia (ispancha). 32-jild, № 2. 98–113-bet. PMC 6441982. PMID 30880376. {{cite magazine}}: Unknown parameter |trans_title= ignored (|trans-title= suggested) (yordam)Nogué, Marta Rodríguez; Arraiz, Ignacio Gómez; Martín, Gema Ara; Valle, Mª Mar Fraj; Peligros, Antonio Gómez (April 2019). „Síndrome de Austrian: Una rara manifestación de la enfermedad neumocócica invasiva. Presentación de un caso y revisión bibliográfica“ [Austrian syndrome: A rare manifestation of invasive pneumococcal disease. A case report and bibliographic review]. Revista Española de Quimioterapia (in Spanish). 32 (2): 98-113. PMC 6441982. PMID 30880376. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Avstriya_sindromi&oldid=3853445" dan olindi