Angionevrotik shish
| Angionevrotik shish | |
|---|---|
 | |
| KXK-10 | D84.1, T78.3 |
| KXK-9 | 277.6, 995.1 |
| OMIM | 606860 106100 610618 |
| MedlinePlus | 000846 |
| eMedicine | emerg/32 med/135 ped/101 |
Angionevrotik shish yoki Kvinke shishi turli xil biologik va kimyoviy omillar ta'sirida organizmda kelib chiqadigan reaksiya, ko'pincha allergik xususiyatga ega. Angionevrotik shish terida, teri osti to'qimalarida va bemorning ichki a'zolarining shilliq pardalarida o'zini namoyon qiladi [1]. Kvinke shishi, birinchi navbatda, traxeyaning siqilishi va nafas olish yetishmovchiligi tufayli halqumga tarqalishi bilan xavflidir. Kasallik birinchi marta 1882-yilda uni tasvirlangan nemis shifokori Genrix Kvinke sharafiga nomlangan.
Klinik manzarasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kasallik teri osti to'qimalari rivojlangan joylarda - lablar, ko'z qovoqlari, yonoqlar, og'iz shilliq qavatida shish paydo bo'lishi bilan namoyon bo'ladi. Bunda terining rangi o'zgarmaydi. Qichishish bo'lmaydi. Odatda, bir necha soatdan keyin (ba'zida 2-3 kungacha) izsiz yo'qoladi. Shishlar hiqildoqning shilliq qavatiga tarqalishi mumkin, bu esa nafas olishda qiyinchiliklarga olib keladi. Bundan tashqari, ovozning xirillashi, baland tovushli yo'tal, nafas qisilishi (avval nafas chiqarishda, keyin nafas olishda ham), shovqinli nafas, giperemik yuz, keyin teri rangi keskin oqarib ketadi. Giperkapnik koma xavfi mavjud va keyin o'lim paydo bo'lishi mumkin. Ko'ngil aynishi, qusish, qorin og'rig'i, peristaltikaning kuchayishi ham qayd etilgan.
Angionevrotik shish oddiy qichimadan faqat terining shikastlanishi chuqurligida farq qiladi. Shuni ta'kidlash kerakki, qichima va angionevrotik shishning namoyon bo'lishi bir vaqtning o'zida yoki alohida bo'lishi mumkin.
Rivojlanish mexanizmi[tahrir | manbasini tahrirlash]
O'tkir allergik reaktsiya uchta mexanizmning natijasi hisoblanadi: allergen, allergen bo'lmagan, kombinirlangan tip:
- Allergen orqali kelib chiqadigan mexanizmda allergen - oziq-ovqat, dori-darmon, gulchanglarni birinchi marta tushadi, organizm uni antigen sifatida qabul qiladi va antitanalarni ishlab chiqaradi. Qo'zg'atuvchiga nisbatan sezuvchanlik kuchayadi. Allergenni qayta kiritish antitanarni o'z ichiga olgan hujayrani yo'q qiladi. Gistamin ajralib chiqadi va shish paydo bo'ladi.
- Allergik bo'lmagan mexanizmda gistamin hasharotlar zahari, dori-darmon, oziq-ovqat yoki xushbo'y stimulga javoban chiqariladi.
- Tug'ma angionevrotik shish kombinirlangan shakldir. Normada komplement oqsillari qonda faol bo'lmagan holatda mavjud. Stressli vaziyat ularni faollashtiruvchi bo'lib xizmat qilishi mumkin. Komplement oqsillari organizmning o'z hujayralarini antigen sifatida taniydi. Shish paydo bo'ladi [2].
Davolash[tahrir | manbasini tahrirlash]
Davolash uchun antigistaminlar,glyukokortikosteroidlar qo'llaniladi. Angionevrotik shishni davolash dorilarga qo'shimcha ravishda albatta allergen yoki boshqa qo'zg'atuvchi omillarni aniqlash va ularni yo'q qilishni o'z ichiga oladi. O'rtacha va og'ir reaksiyalar bo'lgan bemorlar kasalxonaga yotqizilishi kerak.
Birinchi yordam[tahrir | manbasini tahrirlash]
Angionevrotik shish juda xavfli holat bo'lganligi sababli, bunday holda birinchi yordamni ko'rsatish juda muhimdir.
- Avvalo, tez yordam chaqirishingiz kerak.
- Agar allergen ma'lum bo'lsa, bemorning allergen bilan aloqasini darhol to'xtating.
- Agar shish preparatni mushak ichiga yuborish yoki hasharotlar chaqishi natijasida yuzaga kelsa, u holda inyeksiya joyidan yuqorida bosimli bandaj qo'llanilishi kerak. Agar bintni qo'llash imkoni bo'lmasa (masalan, dumbaga inyeksiya qilingan), u holda inyeksiya (hayvonlar tishlagan) joyiga sovuq kompres yoki muz qo'llanilishi kerak. Bu vazokonstriksiya tufayli allergenning tarqalishini sekinlashtiradi.
- Bemorning kiyimini yeching yoki bo'shating.
- Bemorni toza havo bilan ta'minlang.
- Tez yordam kelguncha bemorni tinchlantirishga harakat qiling.
- Siz bemorga iliq suvda erigan bir necha tabletka faollashtirilgan ko'mirni ichishingiz mumkin.
Dorilar bilan davolash[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Qon bosimining pasayishida - teri ostiga 0,1-0,5 ml 0,1% adrenalin eritmasi yuboriladi;
- Asfiksiyada (nafas olish yo'llarining shilliq qavatining shishishi) adrenalin inyeksiyalari;
- Gormon terapiyasi:glyukokortikoidlar ( prednizolon 60-90 mg mushak orasi yoki vena ichiga; deksazon 8-12 mg vena ichiga;)
- Desensibillovchi davolash: antigistaminlar ( suprastin 2% - 2,0 mushak orasiga, Claritin, Zirtek, Erius, Telfast ).
- Diuretiklar: Laziks 40-80 mg vena ichiga 10-20 ml fiziologik eritmada eritib ;
- Proteaza ingibitorlari preparatlari : kontrikal - 30000 TB / 300 ml fiziologik eritmada, epsilon-aminokapron kislota 5% - 200 ml / tomchilatib, keyin - har 4 soatda 100 ml yoki kuniga 4 g dan reaksiya to'liq yo'qolguncha kuniga 4-5 marta.
- Dezintoksikatsion terapiya - gemosorbsiya, enterosorbsiya;
- Allergologiya bo'limida kasalxonaga yotqizish.
Irsiy shakl[tahrir | manbasini tahrirlash]
Noallergik angionevrotik shishning alohida shakli mavjud: komplement tizimining C1-ingibitorining yetishmovchiligi bilan bog'liq bo'lgan irsiy angionevrotik shish . Erkaklar kasal bo'lish ehtimoli ko'proq, oilaviy tarix odatiy holdir, shish paydo bo'lishi mikrotravmalar va stress bilan qo'zg'atiladi. Ko'pincha laringeal shish paydo bo'ladi. Kasallik allergik shishdan boshqa tamoyillarga ko'ra davolanadi. Operatsiyadan oldin profilaktika choralarini ko'rish kerak.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Быков, Сергей Анатольевич. „Ангионевротический отек (отек Квинке): симптомы и лечение, первая помощь, причины возникновения“ (ru). АО "Медицина" (клиника академика Ройтберга) (2020-yil 23-noyabr). 2020-yil 29-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 23-noyabr.
- ↑ „Отек квинке: причины, симптомы и лечение, у детей, взрослых, первая помощь“ (ru). immunallergo.com. 2017-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 21-iyun.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Частная аллергология, 15000 экз, М.: Медицина, 1976.