Al-Bangaliyya madrasasi
Bangaliya madrasasi (arabcha: المدرسة البنجالية), Hijozda XIV-XV asrlarda Bengal sultonlari tomonidan qurilgan madrasalardan biri hisoblanadi. Bengal sultonligi va Makka sharifligi oʻrtasidagi oʻzaro munosabatlar tarixining bir qismi boʻlib, ular haqida maʼlumotlarni Makkaning „Tarix“ida (Makka tarixi) ham topish mumkin[1].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gʻiyiyatiy madrasalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sulton Gʻiyothuddin Aʼzamshoh 1390-1411-yillarda Bengalda hukmronlik qilgan davrda Makka va Madinada ikkita institut tashkil qilgan[2]. Ulardan biri boʻlmish madrasa as-Sultoniyyah al-Giyathiyyah al-Banjaliya (arabcha: المدرسة السلطانية الغياثية البنجالية) Makkai Ummu Xoni Masjidul Harom darvozasi yonida joylashgan edi. Qurilish 1411-yil Ramazon oyida boshlangan va 1412-yilda yakunlangan. Bu Makkadagi birinchi madrasa boʻlib, toʻrtta mazhab talabalarini ham oʻqitgan. Hanafiy va Shofiʼiy mazhabida yigirma, Hanbaliy va Molikiy mazhabida esa oʻntadan oʻquvchi tahsil olgan[3]. Ushbu madrasada zamonaviy arab olimi Taqiiddin Muhammad ibn Ahmad al-Fosiy Molikiy fiqhidan mudarris boʻlib ishlagan, jumladan Jamoliddin Qarshiy, Shihobiddin Sagʻoniy, Muhyad-Din Fosiy, Abul Hasan al-Fosiy, Xaskafi va Shibi oilasi vakillari ham boʻlgan[4].
Madina gʻiyoti Al-Masjid an-Nabaviyda Bob as-Salom yaqinida joylashgan edi. Sulton bu ikkala institutni tashkil etish va saqlash uchun yer-mulk sotib olishni ham buyurgan. Arofat oqimini taʼmirlash uchun koʻp pul yuborgan. Biroq Makka sharifi Hasan ibn Ajlon Sulton bergan pulni boshqa loyihaga ishlatishga qaror qilgan[5]. Madrasalar bu davrda mintaqadagi eng yaxshi muassasalar ekanligi aytilgan.
Keyinchalik madrasalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Keyinchalik Bengal sultoni Jaloliddin Muhammadshoh Makka sharifi Barakat ibn Hasan bilan yaxshi munosabatda boʻlib, unga sovgʻalar va sharaf liboslarini yuborgan[5]. Sulton Makka shahrida madrasa qurish uchun sharifdan ruxsat olgan. 1428-1431-yillarda Madinada madrasa qurdirganligi ham aytib oʻtiladi[4].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ The Persianate World: The Frontiers of a Eurasian Lingua Franca Green, Nile: . University of California Press, 2019 — 100 bet.
- ↑ Mahmudur Rahman. The Political History of Muslim Bengal: An Unfinished Battle of Faith. Cambridge Scholars Publishing, 2018 — 14 bet.
- ↑ D'Hubert, Thibaut „The Elusive Presence of Persian in Bengal“,. The Persianate World: The Frontiers of a Eurasian Lingua Franca Green, Nile: . University of California Press, 9 April 2019 — 96 bet. ISBN 9780520300927.
- ↑ 4,0 4,1 Siddiq, Mohammad Yusuf. Epigraphy and Islamic Culture: Inscriptions of the Early Muslim Rulers of Bengal (1205-1494). Routledge, 2015.
- ↑ 5,0 5,1 Farooqi, Naimur Rahman. Mughal-Ottoman relations: a study of political & diplomatic relations between Mughal India and the Ottoman Empire, 1556-1748. Delhi: Idarah-i Adabiyat-i Delli, 1989 — 110–111 bet.