Abu Nosir Muhammad Hindal Mirzo
Shahzoda Abu Nosir Muhammad Hindal Mirzo (1519-yil 4-mart — 1551-yil 20-noyabr) — Boburiylar sulolasidan shahzodasi, Boburning kenja oʻgʻli , Boburiylar imperiyasining asoschisi va birinchi Boburiy imperatori. Gulbadan begimning katta akasi („ Humoyun -noma“ kitobi muallifi), ikkinchi Boburiy imperatori Humoyunning ukasi, uchinchi Boburiy imperatori Akbarning amakisi va qaynotasi.
Yoshlik
[tahrir | manbasini tahrirlash]Abu Nosir 1519 -yil 4-martda Kobulda (Afgʻoniston) tugʻilgan. Zahiriddin Muhammad Boburning kenja (sakkizinchi) oʻgʻli. Onasi Dildor ogʻa begim (Dildor ogʻacha), temuriylar sultoni Mahmud mirzoning qizi va Boburning amakivachchasi edi. Bobur kenja oʻgʻli tugʻilgani haqidagi xabarni eshitib, Bobur „Hind“ni (Hindiston) zabt etish uchun ketayotganida shahzoda sifatida unga „Hindal“ (turkchada — „Hindiston oluvchi“) deb ism qoʻyadi. Tugʻilganidan ikki yil oʻtgach, shahzoda va uning singlisi Gulbadan begim Boburning bosh xotini va katta akasi Humoyunning onasi Maham begimning qaramogʻiga topshiriladi.
Hindal mirzo aka-uka va opa-singillar orasida eng yaqin singlisi Gulbadan begim (1524-1603) edi.
Humoyun umrining soʻnggi yillarida Boburning nazaridan tushib qolganida Hindal ham otasining sevimlisi edi. Bobur Agrada oʻlim toʻshagida Humoyunni emas, kenja oʻgʻli Hindalni (oʻsha paytda Kobulda edi) koʻrishni juda soʻradi.
Nikoh va bolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Shaxzadi Rukiya Sultan-begum Saxiba (1542—1626), supruga tretego mogolskogo imperatora Akbara Velikogo (1542—1605)
- Shaxzadi Sultan Begum Saxiba, muj — Shax Kuli Xan Maxram, subadar Laxora i Multana (1575—1578).
1541 -yilda Humoyun va Hamida Banu Begim (taxminan 1527-1604) bilan shahzoda Hindal Mirzo va uning rafiqasi Hamida oʻrtasida nikoh boʻyicha muzokaralar olib borilayotganda, ehtimol ular bir-biriga qarindosh boʻlgani uchun bu nikohga keskin qarshilik koʻrsatadilar. Aftidan, Hamida Hindalga oshiq boʻlgan boʻlsa-da, buning uchun faqat ikkilamchi dalillar mavjud. Hindalaning singlisi va Hamidaning yaqin dugonasi Gulbadan begim oʻz kitobida Humoyunnoma oʻsha paytlarda Hamidani akasining saroyida, hatto onasi Dildor begimning saroyida ham tez-tez koʻrishganini koʻrsatadi. Hamidaning otasi Shayx Ali Akbar Jomiy ham Hindalning ustozlari edi.
Hindal subadar (noib) lavozimiga birinchi marta Badaxshonda (Afgʻoniston) shahzoda oʻn yoshga toʻlganida tayinlangan. Hindalning katta oʻgay akalari, shahzodalar Humoyun va Kamron Mirzolar yosh shahzodani Badaxshondagi rahbarlikni oʻz qoʻliga olishga maslahat berib, koʻndirishdi. 1525-1526 yillarda Hindiston bosqinidan keyin Bobur qisqa muddatga Boburni Badaxshonga hokim etib tayinladi va 1529-yilda yana Badaxshonni qabul qildi. Otasi vafot etganida, 11 yoshli Hindal Kobul va Qandahor noibi boʻlib ishlagan.
Humoyun oʻsha yili imperator taxtiga oʻtirgandan soʻng, Hindal Malvadan tashqari Alvarni (Boburning sevimli joyi) ham oldi. Bundan tashqari, Humoyun unga Gʻazna va Mavot viloyatlarini jagir qilib berdi, Kamron Mirzo esa Qandahorni qabul qildi.
Kannaujni qamal qilish
[tahrir | manbasini tahrirlash]1537-yilda Shershoh Suri Bihardan janubdagi Gang daryosigacha boʻlgan barcha viloyatlarni vayron qildi, Muhammad Sulton Mirzo esa yuqori viloyatlarda qoʻzgʻolon koʻtardi. Muhammad Sulton Gang daryosining chap qirgʻogʻidagi viloyatlarni oʻziga boʻysundirib, Bilgram shahrini qarorgoh qilib tanladi. U oʻgʻli Ulugʻ-Mirzoni katta qoʻshin bilan oʻzi qamal qilgan Jaunpur shahriga yubordi. Uning boshqa oʻgʻli Shoh Mirzo Qora-Manikpur va Kannaujni qoʻlga kiritdi.