Yalqov: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Redirected page to Dangasalik
 
„Sloth“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
Qator 1: Qator 1:

#REDIRECT[[Dangasalik]]
Yalqovlar - Folivora kichik turkumining yagona [[Neotropik oblast|neotropik]] chumoli xo`r sutemizuvchilar guruhi kiradi, ular orasida mavjud bo'lgan, arboreal daraxt yalqovlari va yo'q bo'lib ketgan quruqlikdagi yalqovlar kiradi. Harakatning sekinligi bilan ajralib turadigan daraxt yalqovlari umrining ko'p qismini [[Janubiy Amerika]] va [[Markaziy Amerika|Markaziy Amerikaning]] tropik tropik o'rmonlari daraxtlarida osilgan holda o'tkazadilar. Yalaqovlar [[Chumolixoʻr|chumolixo'rlar]] bilan juda yaqin qarindosh tur bo'lib, birgalikda [[Chalatishlilar|Pilosa]] ksenartran tartibini tashkil qiladi.

Turlari

* Yalqovlarning ikkita turidan oltita turi mavjud - ''Bradypus'' (uch barmoqli yalqovlar) va ''Choloepus'' (ikki barmoqli yalqovlar). Ushbu an'anaviy nomlanishga qaramay, barcha yalqovlarning har bir orqa oyoqlarida uchta barmoq bor, ammo ikki barmoqli yalqovlarning har bir old oyoqlarida faqat ikkita raqam mavjud. <ref name="scf">{{Veb manbasi|sarlavha=Overview|url=http://slothconservation.com/about-the-sloth/overview/|nashriyot=The Sloth Conservation Foundation|qaralgan sana=29 November 2017|arxivsana=1 December 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171201031042/http://slothconservation.com/about-the-sloth/overview/}}</ref> Yalqovlarning ikki guruhi turli xil, uzoq qarindosh oilalardan bo'lib, ularning morfologiyasini er yuzidagi ajdodlardan parallel evolyutsiya orqali rivojlangan deb hisoblashadi. Hozirgacha saqlanib qolgan turlardan tashqari, [[Pleystotsen|pleysotsen]] davrida ham Shimoliy va Janubiy Amerikada fillarning(juda katta uzunligi) kattaligigacha bo'lgan (masalan, ''Megatherium'' ) quruqlikdagi yalqovlarning ko'p turlari yashagan. Biroq, ular taxminan 12 000 yil oldin to'rtlamchi yo'q bo'lib ketish hodisasi paytida, Yangi Dunyodagi eng yirik tanali hayvonlar bilan birga yo'q bo'lib ketishdi. Yo'q bo'lib ketishiga odamlarning kelishi va ko`pincha yalqovlarning muxofaza qilinayotgan joylardan bu hayvonlar muxofaza chizig`idan, chiqib yo'l qatnov qismiga avto halokatlar tufayli o'lishi ham sabab bo`lib kelmoqda bilan vaqt o'tishi bilan bog'liq, ammo iqlim o'zgarishi ham o'z hissasini qo'shgani taxmin qilinmoqda. Deyarli dengizi yalqovlarining [https://uz.warbletoncouncil.org/especie-endemica-2573 endemik] nurlanishi a'zolari ham ilgari [[Katta Antil orollari|Buyuk Antil]] orollarida yashagan, ammo 6000 yil oldin, odamlar Golotsenning o'rtalarida arxipelagni joylashtirgandan keyin yo'q bo'lib ketishgan.

Nega aynan Yalqov deb nomlangan?

Yalqovlar juda past metabolizm va ataylab harakat qilgani uchun shunday nomlangan. ''Sloth'', ''sekin'' bo`lganlari ham bunga sabab bo`lgan, so'zma-so'z "dangasalik" degan ma'noni anglatadi va ularning bir nechta boshqa tillarda umumiy nomlari (masalan, dangasalik) {{Lang-fr|paresseux}} , {{Lang-es|perezoso}} ) "dangasa" yoki shunga o'xshash ma'noni ham anglatadi. Ularning sustligi barglarning kam energiyali ovqatlanishiga imkon beradi. Shuningdek yirtqich qirg'iylar va mushuklarni ko'rish orqali ov qilishdan qochadi. <ref name="scf">{{Veb manbasi|sarlavha=Overview|url=http://slothconservation.com/about-the-sloth/overview/|nashriyot=The Sloth Conservation Foundation|qaralgan sana=29 November 2017|arxivsana=1 December 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171201031042/http://slothconservation.com/about-the-sloth/overview/}}</ref> Yalqovlar yerda deyarli tirik o`lja bo`lishadi, ammo ular suzishni bilishadi. <ref name="time-life">{{Kitob manbasi|title=The Land and Wildlife of South America|url=https://archive.org/details/landwildlifeof00bate|date=1964|publisher=Time Inc.|pages=[https://archive.org/details/landwildlifeof00bate/page/15 15], 54}}</ref> Shaggy ko'ylagi yivli sochlarga ega bo'lib, ularda simbiotik yashil suv o'tlari mavjud bo'lib, ular hayvonlarni daraxtlardagi kamuflyaj(frantsuz tilidan, xususan "kamuflyaj" dan kelib chiqqan so'z, deyishimiz mumkin. Bu so'z dushmanni aldash uchun aniq maqsad bilan harbiy materialni yashirish yoki qo'shinlarga nisbatan qo'llaniladi.) qiladi va uni oziq moddalar bilan ta'minlaydi. Yosunlar, shuningdek, yalqov kuyalarni ham oziqlantiradi, ularning ba'zi turlari faqat yalqovlarda mavjud. <ref name="gizmodo">{{Veb manbasi|muallif=Bennington-Castro|ism=Joseph|sarlavha=The Strange Symbiosis Between Sloths and Moths|url=https://io9.gizmodo.com/the-strange-symbiosis-between-sloths-and-moths-1506856445|ish=Gizmodo|sana=23 January 2014|qaralgan sana=1 December 2017|arxivsana=1 December 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171201234154/https://io9.gizmodo.com/the-strange-symbiosis-between-sloths-and-moths-1506856445}}</ref>

Yalqovlar 60 million yil oldin Janubiy Amerika qit'asida paydo bo'lgan deb hisoblangan [[Yoʻldoshlilar|platsenta]] [[Sut emizuvchilar|sutemizuvchilar]] guruhiga tegishli Xenartra superorderiga tegishli. <ref>{{Cite journal|last=O'Leary|first1=Maureen A.|last2=Bloch|first2=Jonathan I.|last3=Flynn|first3=John J.|last4=Gaudin|first4=Timothy J.|last5=Giallombardo|first5=Andres|last6=Giannini|first6=Norberto P.|last7=Goldberg|first7=Suzann L.|last8=Kraatz|first8=Brian P.|last9=Luo|first9=Zhe-Xi|date=2013-02-08|title=The Placental Mammal Ancestor and the Post–K-Pg Radiation of Placentals|journal=Science|language=en|volume=339|issue=6120|pages=662–667|doi=10.1126/science.1229237|issn=0036-8075|pmid=23393258|bibcode=2013Sci...339..662O}}</ref> Bir tadqiqot shuni ko'rsatdiki, ksenartranlar boshqa oila sutemizuvchilardan taxminan 100 million yil oldin ajralib chiqqan. <ref>{{Cite journal|last=Svartman|first1=Marta|last2=Stone|first2=Gary|last3=Stanyon|first3=Roscoe|date=2006-07-21|title=The Ancestral Eutherian Karyotype Is Present in Xenarthra|journal=PLOS Genetics|volume=2|issue=7|pages=e109|doi=10.1371/journal.pgen.0020109|issn=1553-7404|pmc=1513266|pmid=16848642}}</ref> [[Chumolixoʻr|Chumolixo'rlar]] va [[Armadillo|Armadillolar]](katta, qalin qobiq tufayli, jangovar kemalar uzoq vaqt kaplumbağalarning qarindoshlari hisoblanib kelgan) ham Xenartra qatoriga kiradi. Eng qadimgi ksenartranlar mustahkam [[Umurtqa pogʻonasi|umurtqa pog'onalari]], birlashtirilgan [[Chanoq|tos suyaklari]], tishlari tishlari va kichik miyalari bo'lgan daraxt o't [[Fitofaglar|o'simliklari]] edi. Yalqovlar Pilosa turkumining Folivora taksonomik turkumiga bo'linadi. Bu atamalar mos ravishda lotincha "barg yeyuvchi" va "sochli" so'zlaridan olingan. Pilosa sutemizuvchilar sinfidagi kichikroq turkumlar qatoriga kiradi; uning boshqa pastki turkumiga chumolixo'rlar kiradi.

Folivorada eng kamida sakkiz oilaga bo'lingan, ulardan faqat ikkitasida tirik tur mavjud; qolganlari butunlay yo'q bo'lib ketgan ( † ): <ref name="Presslee2019">{{Cite journal|last=Presslee|first1=S.|last2=Slater|first2=G. J.|last3=Pujos|first3=F.|last4=Forasiepi|first4=A. M.|last5=Fischer|first5=R.|last6=Molloy|first6=K.|last7=Mackie|first7=M.|last8=Olsen|first8=J. V.|last9=Kramarz|first9=A.|title=Palaeoproteomics resolves sloth relationships|journal=Nature Ecology & Evolution|volume=3|issue=7|pages=1121–1130|year=2019|doi=10.1038/s41559-019-0909-z|pmid=31171860|url=http://eprints.whiterose.ac.uk/147061/1/5426_3_merged_1554730549.pdf|access-date=18 September 2020|archivedate=12 September 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200912204649/http://eprints.whiterose.ac.uk/147061/1/5426_3_merged_1554730549.pdf}}</ref>

Yalqovlarning rivojlanishi va qayerdan kelib chiqanligi

* † Megalocnidae : Katta Antil yalqovlari, 32 million yil oldin paydo bo'lgan va taxminan 5000 yil oldin yo'q bo'lib ketgan basal guruhidir. <ref name="Presslee2019">{{Cite journal|last=Presslee|first1=S.|last2=Slater|first2=G. J.|last3=Pujos|first3=F.|last4=Forasiepi|first4=A. M.|last5=Fischer|first5=R.|last6=Molloy|first6=K.|last7=Mackie|first7=M.|last8=Olsen|first8=J. V.|last9=Kramarz|first9=A.|title=Palaeoproteomics resolves sloth relationships|journal=Nature Ecology & Evolution|volume=3|issue=7|pages=1121–1130|year=2019|doi=10.1038/s41559-019-0909-z|pmid=31171860|url=http://eprints.whiterose.ac.uk/147061/1/5426_3_merged_1554730549.pdf|access-date=18 September 2020|archivedate=12 September 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200912204649/http://eprints.whiterose.ac.uk/147061/1/5426_3_merged_1554730549.pdf}}</ref>
* '''Megatherioidea''' super oilasi
** Bradypodidae, uch barmoqli yalqovlar, to'rtta turni o'z ichiga oladi:
*** Qoʻngʻir tomoqli uch barmoqli yalqovlik — Janubiy va Markaziy Amerika oʻrmonlarida [[Neotropik oblast|Neotropik hududda]] <ref name="gardner">{{Kitob manbasi|first=Alfred L.|last=Gardner|editor=Gardner|chapter=Suborder Folivora|title=Mammals of South America, Volume 1: Marsupials, Xenarthrans, Shrews, and Bats|year=2007|pages=157–168 (p. 161)|location=Chicago|publisher=[[University of Chicago Press]]|url=http://www.press.uchicago.edu/presssite/metadata.epl?isbn=9780226282404|isbn=978-0-226-28240-4|accessdate=29 November 2017}}</ref> yashovchi yalqovlarning saqlanib qolgan turlaridan eng keng tarqalgani.
*** Janubiy Amerika shimolidagi tropik tropik o'rmonlarda yashaydigan uch barmoqli yalqov . U tashqi ko'rinishidan ancha keng tarqalgan jigarrang tomoqli uch barmoqli dangasaga o'xshaydi va ko'pincha aralashtiriladi. Genetik dalillar shuni ko'rsatadiki, ikki tur taxminan 6 million yil oldin ajralib chiqqan. <ref name="Moraes-Barros2011">{{Cite journal|last=Moraes-Barros, M.C.|year=2011|title=Morphology, molecular phylogeny, and taxonomic inconsistencies in the study of Bradypus sloths (Pilosa: Bradypodidae)|journal=Journal of Mammalogy|volume=92|issue=1|pages=86–100|doi=10.1644/10-MAMM-A-086.1|display-authors=etal}}</ref>
*** Yelli uch barmoqli yalqov, hozir faqat Braziliyaning janubi-sharqidagi Atlantika o'rmonida topilgan.
*** [[Panama]] qirg'oqlari yaqinidagi kichik Isla Eskudo de Veraguas oroliga xos bo'lgan, yo'qolib ketish xavfi ostida bo'lgan uch barmoqli dangasa .
** † Megalonychidae : taxminan 35 million yil davomida mavjud bo'lgan va taxminan 11 000 yil oldin yo'q bo'lib ketgan yer yalqovlari. Ilgari bu guruhga ikki barmoqli yalqovlar ham, yoʻq boʻlib ketgan Katta Antil orollari yalqovlari ham kiradi deb hisoblangan.
** † Megatheriidae : taxminan 23 million yil davomida mavjud bo'lgan va taxminan 11 000 yil oldin yo'q bo'lib ketgan quruq yalqovlar; bu oilaga eng katta dangasalar kirgan.
** † Nothrotheriidae : taxminan 11,6 million yildan 11 000 yil oldin yashagan yer yalqovlari. Yerda yashovchi yalqovlar bilan bir qatorda, bu oilaga yarim suvda yashovchi yoki butunlay suvda yashovchi yalqovlar turi bo'lgan ''Thalassocnus'' kiradi.
* '''Mylodontoidea''' superoilasi
** Choloepodidae, ikki barmoqli yalqovlar, ikkita saqlanib qolgan turni o'z ichiga oladi:
*** Linneyning ikki barmoqli yalqovasi [[Venesuela]], Gviana, [[Kolumbiya]], [[Ekvador]], [[Peru]] va [[Amazon daryosi|Amazon daryosining]] shimolidagi [[Braziliya|Braziliyada]] topilgan.
*** Tropik o'rmonlarda yashaydigan Hoffmanning ikki barmoqli yalqovasi . U [[And togʻlari|And tog'lari]] bilan bo'lingan ikkita alohida diapazonga ega. Bir populyatsiya sharqiy [[Gonduras|Gondurasdan]] shimolda g'arbiy Ekvador janubida, ikkinchisi sharqiy Peru, g'arbiy Braziliya va [[Boliviya]] shimolida joylashgan. <ref name="Hayssen2011">{{Cite journal|last=Hayssen, V.|year=2011|title=''Choloepus hoffmanni'' (Pilosa: Megalonychidae)|journal=Mammalian Species|volume=43|issue=1|pages=37–55|doi=10.1644/873.1}}</ref>
** † Mylodontidae : taxminan 23 million yil davomida mavjud bo'lgan va taxminan 11 000 yil oldin yo'q bo'lib ketgan yer yalqovlaridir.
** † Scelidotheriidae : kollagen ketma-ketligi ma'lumotlari shuni ko'rsatadiki, bu guruh ''Mylodondan'' ''Choloepusga'' qaraganda uzoqroq, shuning uchun u to'liq oilaviy maqomga ko'tarilgan. <ref name="Presslee2019" />

[[Fayl:Megatherium_americanum_Skeleton_NHM.JPG|thumb| ''Megatherium americanum'' ( Londondagi Megatheriidae yalqovnig skleti )]]

=== Evolyutsiyasi ===
[[Fayl:Nothrotheriops_shastensis_La_Brea.jpg|thumb| ''Nothrotheriops shastensis'' ( Nothrotheriidae, La Brea )]]
Mavjud ikki yalqov avlodning umumiy ajdodi taxminan 28 million yil oldin sodir bo'lgan.<ref name="Presslee2019">{{Cite journal|last=Presslee|first1=S.|last2=Slater|first2=G. J.|last3=Pujos|first3=F.|last4=Forasiepi|first4=A. M.|last5=Fischer|first5=R.|last6=Molloy|first6=K.|last7=Mackie|first7=M.|last8=Olsen|first8=J. V.|last9=Kramarz|first9=A.|title=Palaeoproteomics resolves sloth relationships|journal=Nature Ecology & Evolution|volume=3|issue=7|pages=1121–1130|year=2019|doi=10.1038/s41559-019-0909-z|pmid=31171860|url=http://eprints.whiterose.ac.uk/147061/1/5426_3_merged_1554730549.pdf|access-date=18 September 2020|archivedate=12 September 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200912204649/http://eprints.whiterose.ac.uk/147061/1/5426_3_merged_1554730549.pdf}}</ref> Ikki va uch barmoqli yalqovlar o'rtasidagi o'xshashlik bilan daraxtsimon turmush tarziga konvergent evolyutsiya namunasi, "sutemizuvchilar orasida ma'lum bo'lgan konvergent evolyutsiyaning eng yorqin misollaridan biri".<ref name="gaudin2004">{{Cite journal|last=Gaudin|first1=T.J.|date=2004-02-01|title=Phylogenetic relationships among sloths (Mammalia, Xenarthra, Tardigrada): the craniodental evidence|journal=Zoological Journal of the Linnean Society|volume=140|issue=2|pages=255–305|doi=10.1111/j.1096-3642.2003.00100.x|issn=0024-4082}}</ref> Qadimgi Ksenartra zamonaviy ksenartranlarga qaraganda ancha kengroq tur va tarqalishga ega edi. Qadimgi yalqovlar asosan quruqlikda yashagan va ba'zilari Megatheriumda bo'lgani kabi fillar kabi katta bo'lishgan..<ref name="time-life">{{Kitob manbasi|title=The Land and Wildlife of South America|url=https://archive.org/details/landwildlifeof00bate|date=1964|publisher=Time Inc.|pages=[https://archive.org/details/landwildlifeof00bate/page/15 15], 54}}</ref>
[[Fayl:Megalonyx_wheatleyi_skeleton_&_restoration.jpg|thumb| ''Megalonyx wheatleyi'' ( Megalonychidae ) qoldiqlari ( AMNH ) va qayta tiklangan rasmi]]
[[Fayl:San_Diego_Paramylodon.jpg|thumb| ''Paramylodon harlani'' ( Mylodontidae, San-Diego )]]
Yalqovlar Janubiy Amerikada uzoq vaqt izolyatsiya qilingan paytda paydo bo'lgan va oxir-oqibat Karib dengizidagi bir qator orollarga, shuningdek Shimoliy Amerikaga tarqalib ketgan. Taxminlarga ko'ra, suzish Pilosanlarning [[Oligotsen]] tomonidan [[Katta Antil orollari|Buyuk Antil]] orollariga okeanga tarqalishiga olib keldi va megalonixid ''Pliometanastes'' va mylodontid ''Thinobadistes'' Shimoliy Amerikani taxminan 9 million yil oldin, [[Panama boʻyni|Panama Istmusining]] shakllanishidan ancha oldin mustamlaka qila oldi. Thalassocnus ko'p vaqtini sayoz suvda o'tkazgan, suzish va dengiz o'tlari bilan oziqlanish uchun kuchli old oyoqlarini ishlatgan. Fotoalbom qoldiqlari shuni ko'rsatadiki, uning dumi eshkakka o'xshash va orqa oyoqlari qisqargan, bu uning mavjudligining oxiriga kelib to'liq suvda bo'lganligini ko'rsatadi. Suvdagi hayot tarziga moslashish Talassoknusga quruqlikdagi boshqa o'txo'rlar bilan raqobatdan qochishga yordam berdi va unga yangi oziq-ovqat manbalaridan foydalanishga imkon berdi. <ref name="Muizen2004">{{Cite journal|last=Muizon|first1=C. de|last2=McDonald, H. G.|last3=Salas, R.|last4=Urbina, M.|date=June 2004|title=The evolution of feeding adaptations of the aquatic sloth ''Thalassocnus''|journal=Journal of Vertebrate Paleontology|volume=24|issue=2|pages=398–410|doi=10.1671/2429b|jstor=4524727}}</ref> [[Peru]] va [[Chili|Chilida]], ''Thalassocnus'' [[Miotsen boʻlimi|Miyosenning]] oxiridan boshlab qirg'oq yashash joyiga kirdi. Dastlab ular shunchaki suvda turishgan, ammo 4 million yil davomida ular suzuvchi jonzotlarga aylanib, hozirgi dengiz sireniyalariga o'xshash dengiz [[Siren (sut emizuvchi)|o'tlarini]] oziqlantiruvchi jonzot bo'lishgan. <ref name="Amsonetal2014">{{Cite journal|last=Amson|first1=E.|last2=Muizon|first2=C. de|last3=Laurin|first3=M.|last4=Argot|first4=C.|last5=Buffrénil|first5=V. de|date=2014|title=Gradual adaptation of bone structure to aquatic lifestyle in extinct sloths from Peru|journal=Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences|volume=281|issue=1782|page=20140192|doi=10.1098/rspb.2014.0192|pmc=3973278|pmid=24621950}}</ref>

Har ikki turdagi yalqov daraxtlar bir xil o'rmonlarni egallaydi; ko'pgina hududlarda bir oz kichikroq va odatda sekinroq harakatlanuvchi uch barmoqli yalqovning ma'lum bir turi ( ''Bradypus - 99% barglardan, asosan Cecropiadan tashkil topgan juda tanlangan dietaga ega. Bu jinsning shaxslari ma'lum bir daraxt turiga qattiq bog'langanga o'xshaydi va ovqat hazm qilish samaradorligida katta individual farqlar mavjud'') va ikki barmoqli tipning bir turi birgalikda ustunlik qiladi. Morfologik taqqoslashlarga asoslanib, ikki barmoqli yalqovlar filogenetik jihatdan yo'q bo'lib ketgan Katta Antil orollaridagi yalqov hayvonlarning bo'linmalaridan birida joylashgan deb taxmin qilingan. <ref name="White">{{Kitob manbasi|last=White|first=J.L.|title=Biogeography of the West Indies: Patterns and Perspectives|editor=Woods|publisher=[[CRC Press]]|year=2001|chapter=The sloths of the West Indies: a systematic and phylogenetic review|chapterurl=https://books.google.com/books?id=f33LBQAAQBAJ&pg=PA201|pages=201–235|url=https://books.google.com/books?id=f33LBQAAQBAJ|location=Boca Raton, London, New York, and Washington, D.C.|doi=10.1201/9781420039481-14|isbn=978-0-8493-2001-9|accessdate=9 June 2020}}</ref> Suyak tuzilmalarini tahlil qilish orqali 33 dan ortiq turli xil yalqovlar turlari haqida ma'lumotlar to'plangan bo'lsa-da, filogenetik daraxtdagi ko'chatlar o'rtasidagi munosabatlarning ko'pchiligi noaniq edi. <ref name="gaudin">{{Cite journal|last=Gaudin|first1=Timothy|title=Phylogenetic Relationships among Sloths (Mammalia, Xenarthra, Tardigrada): The Craniodental Evidence.|journal=Zoological Journal of the Linnean Society|date=2004|volume=140|issue=2|pages=255–305|doi=10.1111/j.1096-3642.2003.00100.x}}</ref> Difiliya gipotezasini tasdiqlash uchun to'plangan morfologik dalillarning aksariyati ichki quloqning tuzilishiga asoslangan. <ref name="Pant2014">{{Cite journal|doi=10.1186/s12862-014-0184-1|pmid=25319928|pmc=4243956|title=Complex body size trends in the evolution of sloths (Xenarthra: Pilosa)|journal=BMC Evolutionary Biology|volume=14|page=184|year=2014|last=Raj Pant|first1=Sara|last2=Goswami|first2=Anjali|last3=Finarelli|first3=John A}}</ref>

Kollagen <ref name="Presslee2019">{{Cite journal|last=Presslee|first1=S.|last2=Slater|first2=G. J.|last3=Pujos|first3=F.|last4=Forasiepi|first4=A. M.|last5=Fischer|first5=R.|last6=Molloy|first6=K.|last7=Mackie|first7=M.|last8=Olsen|first8=J. V.|last9=Kramarz|first9=A.|title=Palaeoproteomics resolves sloth relationships|journal=Nature Ecology & Evolution|volume=3|issue=7|pages=1121–1130|year=2019|doi=10.1038/s41559-019-0909-z|pmid=31171860|url=http://eprints.whiterose.ac.uk/147061/1/5426_3_merged_1554730549.pdf|access-date=18 September 2020|archivedate=12 September 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200912204649/http://eprints.whiterose.ac.uk/147061/1/5426_3_merged_1554730549.pdf}}</ref> va mitoxondriyal DNK ketma-ketligi <ref name="Delsuc2019">{{Cite journal|last=Delsuc|first1=F.|last2=Kuch|first2=M.|last3=Gibb|first3=G. C.|last4=Karpinski|first4=E.|last5=Hackenberger|first5=D.|last6=Szpak|first6=P.|last7=Martínez|first7=J. G.|last8=Mead|first8=J. I.|last9=McDonald|first9=H. G.|title=Ancient Mitogenomes Reveal the Evolutionary History and Biogeography of Sloths|journal=Current Biology|volume=29|issue=12|pages=2031–2042.e6|year=2019|url=https://www.researchgate.net/publication/333647272|doi=10.1016/j.cub.2019.05.043|pmid=31178321|access-date=11 June 2020|archivedate=23 March 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323230645/https://www.researchgate.net/publication/333647272_Ancient_Mitogenomes_Reveal_the_Evolutionary_History_and_Biogeography_of_Sloths}}</ref> dan yaqinda olingan molekulyar ma'lumotlar difiliya<ref>{{Veb manbasi|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/j.1558-5646.1968.tb03446.x|sarlavha=difiviya va monophyly|qaralgan sana=January 20, 1996}}</ref> (konvergent evolyutsiya) gipotezasiga mos keladi, ammo morfologiyadan olingan boshqa xulosalarning bir qismini bekor qildi. Tadqiqotlar doimiy ravishda ikki barmoqli yalqovlar milodontidlar bilan yaqin evolyutsion munosabatlarga ega ekanligini ko'rsatdi, uch barmoqli yalqovlar esa Megaterioidaga tegishli va Megalonyx, megateriidlar va notroteriidlar bilan chambarchas bog'liq.Ular ilgari tan olingan Megalonychidae oilasini polifiletik(Polifiletik deganda umumiy ajdodlari bo'lmagan va bir nechta nasldan kelib chiqqan organizmlar guruhi tushuniladi.) qiladi, ikkala barmoqli yalqovlar ham, Katta Antil orollari yalqovlari ham ''Megalonyxdan'' uzoqlashadi. Katta Antil orollaridagi yalqovlar endi yalanglik evolyutsion daraxtining alohida, bazal shoxiga joylashtirilgan. <ref name="Presslee2019" /> <ref name="Delsuc2019" />

=== Filogeniya ===
Yalqov oilasining quyida keltirilgan filogenetik daraxti kollagen va mitoxondriyal DNKdan olingan ketma-ketlik ma'lumotlari yordamida tuzilgan.Ushbu tahlil yalqov turlari o'rtasidagi evolyutsion munosabatlarni aniqlashga yordam beradi. <ref name="Presslee2019">{{Cite journal|last=Presslee|first1=S.|last2=Slater|first2=G. J.|last3=Pujos|first3=F.|last4=Forasiepi|first4=A. M.|last5=Fischer|first5=R.|last6=Molloy|first6=K.|last7=Mackie|first7=M.|last8=Olsen|first8=J. V.|last9=Kramarz|first9=A.|title=Palaeoproteomics resolves sloth relationships|journal=Nature Ecology & Evolution|volume=3|issue=7|pages=1121–1130|year=2019|doi=10.1038/s41559-019-0909-z|pmid=31171860|url=http://eprints.whiterose.ac.uk/147061/1/5426_3_merged_1554730549.pdf|access-date=18 September 2020|archivedate=12 September 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200912204649/http://eprints.whiterose.ac.uk/147061/1/5426_3_merged_1554730549.pdf}}</ref>
{{Clade|{{clade
|1=[[Megalocnidae]] (Katta Antil orollari yalqovlari)
|2={{clade
|1={{clade
|1={{clade
|1={{clade
|1=[[Nothrotheriidae]]
|2=[[Megatheriidae]]
}}
|2={{clade
|1=[[Megalonychidae]]
|2=[[Bradypodidae]] (three-toed sloths) &nbsp; &nbsp;
}}
}}
|2={{clade
|1=[[Scelidotheriidae]]
|2={{clade
|1=[[Choloepodidae]] (two-toed sloths)
|2=[[Mylodontidae]]
}}
}}
|grouplabelstyle1=vertical-align:left;
|grouplabel1={{clade label|'''Megatherioidea'''|color=red|width=8em}}
|bar1=red
|grouplabel2={{clade label|'''Mylodontoidea'''|color=blue|width=7.5em}}
|bar2=blue
}}
}}
}}}}
Pliotsen davrida Markaziy Amerika dengiz yo'lining yopilishi Janubiy Amerikaning Tinch okeani qirg'oq suvlarining sovishiga olib keldi va bu dengiz yalqovlarining yo'q bo'lib ketishiga olib keldi. Sovutish tendentsiyasi dengiz o'tlarini yo'qotdi va yalqovlarning sekin metabolizmi termoregulyatsiya bilan kurashdi. Dengiz yalqovlari suv hayotiga moslashgan va ko'p vaqtlarini suvda o'tkazgan. Ularning oyoq-qo'llari eshkakka o'xshash, ko'zlari va quloqlari kichik bo'lib, ular suv ostida harakat qilish uchun teginish tuyg'usiga tayanganliklarini anglatadi. Ushbu yalqovlarning yo'q bo'lib ketishi mintaqaning biologik xilma-xilligi uchun jiddiy yo'qotish bo'ldi. <ref name="Amson2015">{{Cite journal|last=Amson|first1=E.|last2=Argot|first2=C.|last3=McDonald|first3=H. G.|last4=de Muizon|first4=C.|year=2015|title=Osteology and functional morphology of the axial postcranium of the marine sloth ''Thalassocnus'' (Mammalia, Tardigrada) with paleobiological implications|journal=Journal of Mammalian Evolution|volume=22|issue=4|pages=473–518|doi=10.1007/s10914-014-9280-7}}</ref>

Taxminan 11 000 yil oldin odamlar kelganidan ko'p o'tmay, Shimoliy va Janubiy Amerikadan quruqlikdagi yalqovlar, jumladan, yirik yalqovlar g'oyib bo'ldi. Ilmiy dalillar odamlarning ovlanishi Amerika megafaunasining yo'q bo'lib ketishiga muhim hissa qo'shgan degan fikrni tasdiqlaydi. Shimoliy va Janubiy Amerikada topilgan quruq yalqovlarning qoldiqlari bu jonzotlarning odamlar tomonidan ovlangani, pishirilganligi va iste'mol qilinganligining ishonchli isbotidir. Ushbu ajoyib mavjudotlarning yo'q bo'lib ketishi Amerikada biologik xilma-xillikning sezilarli darajada yo'qolishini anglatadi.. <ref name="time-life">{{Kitob manbasi|title=The Land and Wildlife of South America|url=https://archive.org/details/landwildlifeof00bate|date=1964|publisher=Time Inc.|pages=[https://archive.org/details/landwildlifeof00bate/page/15 15], 54}}</ref> Oxirgi [[Muzlik davri|muzlik davrining]] tugashi bilan sodir bo'lgan iqlim o'zgarishi ham muhim rol o'ynagan bo'lishi mumkin, garchi avvalgi o'xshash muzliklarning chekinishi shunga o'xshash yo'q bo'lib ketish darajasi bilan bog'liq emas edi.

Megalocnus, Karib dengizida tug'ilgan boshqa yalqovlar bilan birga, taxminan 5000 yil oldin, materikda quruqlikdagi yalqovlar yo'q bo'lib ketganidan keyin ham omon qolishga muvaffaq bo'ldi. Biroq, odamlarning Buyuk Antil orollariga kelishi oxir-oqibat bu yalqovlarning yo'q bo'lib ketishiga olib keldi. <ref name="Steadman">{{Cite journal|last=Steadman|first1=D. W.|last2=Martin, P. S.|last3=MacPhee, R. D. E.|last4=Jull, A. J. T.|last5=McDonald, H. G.|last6=Woods, C. A.|last7=Iturralde-Vinent, M.|last8=Hodgins, G. W. L.|date=2005-08-16|title=Asynchronous extinction of late Quaternary sloths on continents and islands|journal=[[Proceedings of the National Academy of Sciences|Proc. Natl. Acad. Sci. USA]]|volume=102|issue=33|pages=11763–11768|doi=10.1073/pnas.0502777102|pmc=1187974|pmid=16085711|bibcode=2005PNAS..10211763S|author1-link=David Steadman|author2-link=Paul Schultz Martin}}</ref>

== Biologiya ==
[[Fayl:MC_Drei-Finger-Faultier.jpg|left|thumb| Jigarrang tomoqli uch barmoqli yalqovni oziqlanishi ( ''Bradypus variegatus'' ), Cahuita milliy bog'i, [[Kosta-Rika]]]]

=== Morfologiya va anatomiya ===
Yalang'ochlar tana uzunligi 60 dan 80 sm gacha (24 dan 31 dyuymgacha) o'zgarib turadi va turlariga qarab 3,6 dan 7,7 kg gacha (7,9 dan 17,0 funtgacha) og'irlikda bo'lishi mumkin. Ikki barmoqli va uch barmoqli yalqovlar orasida birinchisi biroz kattaroqdir. Yalang'ochlar cho'zilgan oyoq-qo'llari va kichik quloqlari bo'lgan yumaloq boshlarga ega. Uch barmoqli yalqovlarning uzunligi taxminan 5-6 sm (2,0 dan 2,4 dyuym) gacha bo'lgan qisqa, dumlari bor.

Yalang'ochlar [[Sut emizuvchilar|sutemizuvchilar]] orasida g'ayrioddiy bo'lib, ettita bo'yin umurtqasi bo'lmaydi. Ikki barmoqli yalqovlarda beshdan yettigacha bo'yin umurtqasi bo'ladi, uch barmoqli yalqovlarda esa odatda sakkiz yoki to'qqizta bo'ladi. Manatelar - yettitadan kam bo'yin umurtqasi bo'lgan boshqa sutemizuvchilar, jami oltitaga ega.

=== Fiziologiya ===
Yalqovlar ranglarni ko'rish qobiliyatiga ega, ammo ularning ko'rishining keskinligi yomon. Ularning eshitish qobiliyati ham yaxshi rivojlanmagan. Natijada, yalqovlar oziq-ovqatlarini topish uchun hid va teginish tuyg'usiga tayanadi. <ref name="bri">{{Veb manbasi|sarlavha=Sloth|url=https://www.britannica.com/animal/sloth|ish=Encyclopedia Britannica|qaralgan sana=1 December 2017|arxivsana=19 May 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170519141514/https://www.britannica.com/animal/sloth}}</ref>

Yalqovlar hayvonlarning [[Metabolizm|metabolizmi]] juda past (o'z o'lchamidagi sutemizuvchilar uchun kutilganidan yarmidan kam) va past tana harorati: {{Convert|30|to|34|C|abbr=on}} faol bo'lganda va dam olishda hali ham pastroq. Yalqovlar geterotermiyani namoyon qiladi, ya'ni ularning tana harorati atrof-muhitga javoban o'zgarishi mumkin. Odatda, ularning tana harorati 25 dan 35 ° C gacha (77 dan 95 ° F gacha). Biroq, yalqovlar tana haroratini 20 °C (68 °F) ga tushirishi mumkin, bu esa torporga, metabolizm va faollikning pasayishiga olib kelishi mumkin. <ref name="bri">{{Veb manbasi|sarlavha=Sloth|url=https://www.britannica.com/animal/sloth|ish=Encyclopedia Britannica|qaralgan sana=1 December 2017|arxivsana=19 May 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170519141514/https://www.britannica.com/animal/sloth}}</ref>

Yalqovlarning mo'ynaning o'ziga xos xususiyati shundaki, tashqi tuklari boshqa sut emizuvchilarning ko'pchiligiga teskari yo'nalishda o'sadi. Ko'pgina hayvonlarda sochlar odatda ekstremitalarga qarab o'sadigan bo'lsa, dangasa sochlar teskari yo'nalishda o'sadi. Bu moslashuv yalqovlarga ko'pincha oyoq-qo'llarini tanalari ustida turgan holda uzoq vaqt teskari osilgan holda o'zlarini elementlardan himoya qilish imkonini beradi. Ko'pgina sharoitlarda mo'yna simbiotik suv o'tlariga ega bo'lib, ular yirtqich [[Yaguar|yaguarlar]], [[Otselot|ocelotlar]] <ref>{{Cite journal|last=Moreno|first1=Ricardo S.|last2=Kays|first2=Roland W.|last3=Samudio|first3=Rafael|date=2006-08-24|title=Competitive Release in Diets of Ocelot (Leopardus pardalis) and Puma (Puma concolor) after Jaguar (Panthera onca) Decline|journal=Journal of Mammalogy|volume=87|issue=4|pages=808–816|doi=10.1644/05-MAMM-A-360R2.1|issn=0022-2372}}</ref> va burgutlarning kamuflyajini <ref>{{Cite journal|last=Suutari|first1=Milla|last2=Majaneva|first2=Markus|last3=Fewer|first3=David P.|last4=Voirin|first4=Bryson|last5=Aiello|first5=Annette|authorlink5=Annette Aiello|last6=Friedl|first6=Thomas|last7=Chiarello|first7=Adriano G.|last8=Blomster|first8=Jaanika|date=2010-01-01|title=Molecular evidence for a diverse green algal community growing in the hair of sloths and a specific association with Trichophilus welckeri(Chlorophyta, Ulvophyceae)|journal=BMC Evolutionary Biology|volume=10|page=86|doi=10.1186/1471-2148-10-86|issn=1471-2148|pmc=2858742|pmid=20353556}}</ref> ta'minlaydi. <ref>{{Cite journal|last=Aguiar-Silva|first1=F. Helena|last2=Sanaiotti|first2=Tânia M.|last3=Luz|first3=Benjamim B.|date=2014-03-01|title=Food Habits of the Harpy Eagle, a Top Predator from the Amazonian Rainforest Canopy|journal=Journal of Raptor Research|volume=48|issue=1|pages=24–35|doi=10.3356/JRR-13-00017.1|issn=0892-1016}}</ref> Yosunlar tufayli yalqov mo'ynasi o'ziga xos kichik ekotizim bo'lib, [[Kommensalizm|kommensal]] va [[Parazitizm|parazit]] [[Boʻgʻimoyoqlilar|artropodlarning]] ko'p turlarini o'z ichiga oladi. <ref>{{Cite journal|last=Gilmore|first1=D. P.|last2=Da Costa|first2=C. P.|last3=Duarte|first3=D. P. F.|date=2001-01-01|title=Sloth biology: an update on their physiological ecology, behavior and role as vectors of arthropods and arboviruses|journal=Brazilian Journal of Medical and Biological Research|volume=34|issue=1|pages=9–25|doi=10.1590/S0100-879X2001000100002|issn=0100-879X|pmid=11151024}}</ref> Yalang'ochlar bilan bog'liq bo'lgan ko'p sonli artropodlar mavjud. Bularga [[Chivinlar|chivin]] va qum chivinlari, triatomin hasharotlari, bitlar, Shomil va oqadilar kabi tishlaydigan va qon so'ruvchi chivinlar kiradi. Yalang'ochlar kommensal [[Qoʻngʻizlar|qo'ng'izlar]], oqadilar va kuyalarning juda o'ziga xos jamoasiga ega. <ref name="Sloth arthropod biology">{{Cite journal|last=Gilmore|first1=D. P.|last2=Da Costa|first2=C. P.|last3=Duarte|first3=D. P. F.|year=2001|title=Sloth biology: an update on their physiological ecology, behavior and role as vectors of arthropods and arboviruses|url=http://www.scielo.br/pdf/bjmbr/v34n1/3877m.pdf|journal=Brazilian Journal of Medical and Biological Research|volume=34|issue=1|pages=9–25|doi=10.1590/S0100-879X2001000100002|issn=1678-4510|pmid=11151024|access-date=1 December 2017|archivedate=6 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201106160418/http://www.scielo.br/pdf/bjmbr/v34n1/3877m.pdf}}</ref> Yalqovlarning bir necha turlari, masalan, rangpar tomoqli uch barmoqli yalqov, jigarrang tomoqli uch barmoqli yalqov va Linneyning ikki barmoqli yalqovasi, artropodlarni saqlashi ma'lum. Yalqovlar o'zlarining mo'ynalarida o'sadigan suv o'tlarini urug'lantirish uchun mas'ul bo'lgan kuya bilan bog'lanishdan foyda olishadi. Yosunlar, o'z navbatida, yalqovlarni zarur oziq moddalar bilan ta'minlaydi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://phenomena.nationalgeographic.com/2014/01/21/can-moths-explain-why-sloths-poo-on-the-ground/|sarlavha=Can Moths Explain Why Sloths Poo on the Ground?|muallif=Ed Yong|muallifhavola=Ed Yong|ish=Phenomena|sana=2014-01-21|qaralgan sana=23 January 2014|arxivsana=29 May 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180529070736/http://phenomena.nationalgeographic.com/2014/01/21/can-moths-explain-why-sloths-poo-on-the-ground/}}</ref>

=== Faoliyat ===
Yalqovlar sekin yurishlari mashhur va ular odatda faqat kerak bo'lganda harakat qilishadi. Ularning o'rtacha tezligi daqiqada taxminan 4 metr (13 fut) ni tashkil qiladi, ammo yirtqichlar tomonidan tahdid qilinsa, bir oz tezroq, daqiqada 4,5 metr (15 fut) gacha harakatlanishi mumkin. Yalqovlar, birinchi navbatda, daraxt hayvonlari bo'lib, ular ba'zan shoxlarning tepasida o'tirganlarida, odatda shoxlarga osilgan holda ovqatlanadilar, uxlashadi va hatto tug'adilar. Darhaqiqat, yalqovlar o'limdan keyin ham shoxlarga osilgan holda qolishlari ma'lum. Yerda bo'lganida, yalqovlar daqiqada maksimal 3 metr (9,8 fut) tezlikda harakat qilishlari mumkin. Ikki barmoqli yalqovlar, odatda, yerdagi daraxtlar bo'laklari orasida harakat qilish uchun uch barmoqli hamkasblariga qaraganda yaxshiroq jihozlangan.

Yalqovlar ajoyib suzish qobiliyatini namoyish etadilar va daqiqada 13,5 metr (44 fut) ta'sirchan tezlikka erisha oladilar.. <ref>{{Cite journal|last=Goffart|first1=M.|date=1971|title=Function and Form in the sloth|journal=International Series of Monographs in Pure and Applied Biology|volume=34|pages=94–95}}</ref> Ular uzun qo'llari bilan suvda eshkak eshish uchun foydalanadilar va daryolarni kesib o'tishlari va orollar orasida suzishlari mumkin. <ref>{{Citation |last=BBC |title=Swimming sloth - Planet Earth II: Islands Preview - BBC One |date=2016-11-04 |url=https://www.youtube.com/watch?v=ctutKTrf_NY |access-date=2017-04-17 |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/ctutKTrf_NY |archive-date=2021-10-30}}</ref> Yalqovlar o'zlarining allaqachon sekinlashgan metabolizmini yanada pasaytirishi va yurak urish tezligini me'yorning uchdan biriga kamaytirishi mumkin, bu ularga suv ostida nafasini 40 daqiqagacha ushlab turishga imkon beradi. <ref>{{Cite journal|last=Britton|first1=S. W.|date=1941-01-01|title=Form and Function in the Sloth|journal=The Quarterly Review of Biology|volume=16|issue=1|pages=13–34|doi=10.1086/394620|jstor=2808832}}</ref>

Yovvoyi jigarrang tomoqli uch barmoqli yalqovlar kuniga o'rtacha 9,6 soat uxlaydilar. <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Briggs |first=Helen |date=2008-05-13 |title=Article "Sloth's Lazy Image 'A Myth'" |publisher=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7396356.stm |url-status=live |access-date=2010-05-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210101110716/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7396356.stm |archive-date=1 January 2021}}</ref> Ikki barmoqli yalqovlar tungi hayvonlardir . <ref name="Eisenberg2000">{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=p2MDAzCeQQoC&pg=PA94|title=Mammals of the Neotropics, Volume 3: The Central Neotropics: Ecuador, Peru, Bolivia, Brazil|last=Eisenberg|first=John F.|date=15 May 2000|publisher=[[University of Chicago Press]]|isbn=978-0-226-19542-1|pages=624 (see pp. 94–95, 97)|oclc=493329394|accessdate=25 September 2016}}</ref> Uch barmoqli yalqovlar asosan tunda faol bo'lishadi, lekin ular kunduzi ham faol bo'lishga qodir. Ular ko'p vaqtlarini harakatsiz o'tkazadilar, faqat 10% harakatda. <ref name="bri">{{Veb manbasi|sarlavha=Sloth|url=https://www.britannica.com/animal/sloth|ish=Encyclopedia Britannica|qaralgan sana=1 December 2017|arxivsana=19 May 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170519141514/https://www.britannica.com/animal/sloth}}</ref>

=== Xulq-atvorlari ===
Yalqovlar yolg'iz jonzotlar bo'lib, ular bir-birlari bilan kamdan-kam aloqada bo'lishadi, juftlash mavsumi bundan mustasno.<ref name="livesci">{{Veb manbasi|sarlavha=Sloths: The World's Slowest Mammals|muallif=Alina Bradford|ish=Live Science|sana=26 Nov 2018|url=https://www.livescience.com/27612-sloths.html|qaralgan sana=22 November 2020|arxivsana=4 December 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201204193927/https://www.livescience.com/27612-sloths.html}}</ref> Urg'ochi yalqovlar ayrim holatlarda, jinsiy hayot davrida, erkak yalqovlarga qaraganda ko'proq yig'ilishadi. <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Sloth|ish=Animal Corner|url=https://animalcorner.org/animals/sloth/|qaralgan sana=22 November 2020|arxivsana=8 November 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201108113808/https://animalcorner.org/animals/sloth/}}</ref>

Defekatsiya qilish uchun erga tushish amaliyoti yalqovlarning xarakterli xatti-harakati bo'lib, taxminan har sakkiz kunda bir marta sodir bo'ladi. Ushbu xatti-harakatning mantiqiy va fiziologik asoslari ilmiy izlanishlar va munozaralar mavzusiga aylandi. Kamida beshta faraz mavjud: 1) daraxt tagiga najas(organizmdan ajralib chiqadigan suyuqlik, axlat) tushganda daraxtlarni urug'lantirish; <ref>Montgomery, G. G., & Sunquist, M. E. (1975). </ref> 2) najasni yopish va yirtqichlardan qochish; <ref>Bailey, T. N. (1974). </ref> <ref>Liberg, O. (1980). </ref> <ref name=":0">Pauli, J. N., Mendoza, J. E., Steffan, S. A., Carey, C. C., Weimer, P. J., & Peery, M. Z. (2014). </ref> 3) shaxslar orasidagi kimyoviy aloqa; <ref>Chiarello, A. G. (2008). </ref> 4) tirnoqlaridagi iz ozuqa moddalarini yig'ib, keyin yutiladi; <ref name=":1">Voirin, B., Kays, R., Wikelski, M., & Lowman, M. (2013). </ref> va 5) moʻynali kuya populyatsiyalari bilan oʻzaro munosabatlarni yoqlaydi. <ref name=":0" /> <ref name=":1" /> Yaqinda yangi gipoteza paydo bo'ldi, u avvalgilariga qarshi dalillarni taqdim etadi va hozirgi barcha yalqovlar yerda defekatsiya qilingan turlarning avlodlari ekanligini va yirtqichlik holatlari bo'lganligi sababli bu xatti-harakatdan voz kechish uchun etarli selektiv bosim bo'lmagan. defekatsiya paytida aslida juda kam uchraydi. <ref>Monge Nájera, J. (2021). </ref>
[[Fayl:Two-toed_sloth_Costa_Rica_-_cropped.jpg|right|thumb| [[Kosta-Rika|Kosta-Rikadagi]] Manuel Antonio milliy bog'ida Xoffmanning ikki barmoqli yalqovi ''(Choloepus hoffmanni)'' oziqlanmoqda.]]
Chaqaloq yalqovlar aslida onalarini kuzatish va taqlid qilish orqali nima ovqatlanishni o'rganadilar. Ular onalari bilan bir necha oy qoladilar va oziq-ovqat manbalarini tanib olish va atrof-muhitni boshqarish kabi muhim omon qolish ko'nikmalarini o'rganadilar. <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Venema |first=Vibeke |date=2014-04-04 |title=The woman who got 'slothified' |language=en-GB |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/magazine-26734289 |url-status=live |access-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210306065530/https://www.bbc.com/news/magazine-26734289 |archive-date=6 March 2021}}</ref> Barcha yalqovlar tsecropia barglarini eyishadi ''.''

Ikki barmoqli yalqovlar hamma bilan oziqlanadi, {{Convert|140|ha||abbr=}}(gektar maydoning) [[hasharotlar]], mevalar, [[Barg|barglar]] va mayda [[kaltakesaklar]] bilan oziqlanadi. Boshqa tomondan, uch barmoqli yalqovlar deyarli butunlay [[Fitofaglar|o'txo'r]] (o'simliklarni iste'mol qiluvchilar) bo'lib, faqat bir nechta daraxtlarning barglari cheklangan, <ref name="livesci">{{Veb manbasi|sarlavha=Sloths: The World's Slowest Mammals|muallif=Alina Bradford|ish=Live Science|sana=26 Nov 2018|url=https://www.livescience.com/27612-sloths.html|qaralgan sana=22 November 2020|arxivsana=4 December 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201204193927/https://www.livescience.com/27612-sloths.html}}</ref> va boshqa hech bir sutemizuvchi o'z ovqatini sekin hazm qilmaydi. Ikki barmoqli yalqovlar opportunistik oziqlantiruvchilardir va ular yashash joylarida mavjud bo'lgan narsalarni iste'mol qiladilar.

Yalqovlar ozuqa moddalari kam va hazm bo'lishi qiyin bo'lgan barglar ratsionida rivojlanish uchun rivojlangan. Ular simbiotik bakteriyalarga ega bo'lgan maxsus oshqozonlarni ishlab chiqdilar, ular qattiq barglarni parchalab, ozuqa moddalari va energiya olish imkonini beradi. <ref name="livesci">{{Veb manbasi|sarlavha=Sloths: The World's Slowest Mammals|muallif=Alina Bradford|ish=Live Science|sana=26 Nov 2018|url=https://www.livescience.com/27612-sloths.html|qaralgan sana=22 November 2020|arxivsana=4 December 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201204193927/https://www.livescience.com/27612-sloths.html}}</ref> To'yib ovqatlangan yalqovning tana vaznining uchdan ikki qismi uning oshqozon tarkibidan iborat bo'lib, [[Ovqat hazm qilish|ovqat hazm qilish jarayoni]] bir oy yoki undan ko'proq vaqtni olishi mumkin.

Uch barmoqli yalqovlar haftada bir marta siyish va najas qilish uchun erga boradi, teshik qazadi va keyin uni qoplaydi. Ular har safar bir xil joyga boradilar va shu bilan birga yirtqichlarga qarshi himoyasizdirlar. Katta energiya sarfi va yerga sayohat bilan bog'liq xavflarni hisobga olgan holda, bu xatti-harakat sir sifatida tasvirlangan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch/ndMKTnSRsKM|sarlavha=The 'Busy' Life of the Sloth &#124; BBC Earth|nashriyot=YouTube|sana=2009-05-18|qaralgan sana=2022-02-11|arxivsana=16 February 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210216084014/https://www.youtube.com/watch/ndMKTnSRsKM}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://grist.org/living/the-greatest-mystery-of-sloth-pooping-has-been-solved/|sarlavha=The greatest mystery of sloth pooping has been solved|sana=23 January 2014|qaralgan sana=9 February 2021|arxivsana=27 January 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210127220611/https://grist.org/living/the-greatest-mystery-of-sloth-pooping-has-been-solved/}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=Title:A syndrome of mutualism reinforces the lifestyle of a sloth Authors:Jonathan N. Pauli, Jorge E. Mendoza, Shawn A. Steffan, Cayelan C.Carey, Paul J. Weimer and M. Zachariah Peery Journal:Proceedings of the Royal Society B|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130715065013/http://title/|arxivsana=15 July 2013|sarlavha=Welcome to the US Petabox}}</ref> Yangi tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, yalqovlarning mo'ynasida yashovchi kuya, yalqovning po'stiniga tuxum qo'yadi. Tuxum chiqqandan so'ng, lichinkalar mo'ynadagi qoldiqlar bilan oziqlanadi va keyin hayot aylanishini davom ettirish uchun onalariga qaytib ketadi. Yalqovlar va kuya o'rtasidagi munosabatlar hali to'liq tushunilmagan bo'lsa-da, ba'zi olimlar kuyalarni suv o'tlari bilan qoplangan mo'ynalari bilan kamuflyaj qilish orqali ularni yirtqichlardan himoya qilishga yordam berishi mumkin, deb hisoblashadi.<ref name="gizmodo">{{Veb manbasi|muallif=Bennington-Castro|ism=Joseph|sarlavha=The Strange Symbiosis Between Sloths and Moths|url=https://io9.gizmodo.com/the-strange-symbiosis-between-sloths-and-moths-1506856445|ish=Gizmodo|sana=23 January 2014|qaralgan sana=1 December 2017|arxivsana=1 December 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171201234154/https://io9.gizmodo.com/the-strange-symbiosis-between-sloths-and-moths-1506856445}}</ref> Individual yalqovlar vaqtining asosiy qismini bitta "modal" daraxtga oziqlantirishga o'tkazadilar; Najaslarini o'sha daraxtning tanasiga ko'mib, uni oziqlantirishga ham yordam beradi. <ref name="Community">{{Ensiklopediya manbasi|last=Montgomery|first=Sy|title=Community Ecology of the Sloth|encyclopedia=Cecropia: Supplemental Information|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/101053/cecropia/101053suppinfo/Supplemental-Information|accessdate=2009-09-06|archivedate=24 May 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090524011902/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/101053/cecropia/101053suppinfo/Supplemental-Information}}</ref>

=== Ko'paytirish ===
Mavsumiy juftlashish naqshlari rangpar va jigarrang tomoqli uch barmoqli yalqovlarda kuzatiladi, uch barmoqli yalqov esa yil davomida ko'payishi mumkin. Pigme uch barmoqli yalqovlarning reproduktiv xatti-harakati sirligicha qolmoqda. Axlat odatda uch barmoqli yalqovlar uchun olti oylik va ikki barmoqli yalqovlar uchun 12 oylik homiladorlik davridan keyin faqat bitta yangi tug'ilgan chaqaloqdan iborat bo`ladi. Chaqaloq yaqovlarni taxminan besh oy davomida onalari bilan qoladilar va afsuski, ba'zi yosh yaqovlar onalari ularni erdan olib chiqolmasa, yiqilib o'lishi mumkin. <ref>{{Cite journal|last=Soares|first1=C. A.|last2=Carneiro|first2=R. S.|date=2002-05-01|title=Social behavior between mothers × young of sloths Bradypus variegatus SCHINZ, 1825 (Xenarthra: Bradypodidae)|journal=Brazilian Journal of Biology|volume=62|issue=2|pages=249–252|doi=10.1590/S1519-69842002000200008|pmid=12489397|issn=1519-6984}}</ref> Urg'ochilar odatda har yili bitta bola tug'adilar, lekin ba'zida yalqovlarning past harakati urg'ochilarni bir yildan ko'proq vaqt davomida erkaklarni topishdan saqlaydi. <ref>{{Cite journal|last=Pauli|first1=Jonathan N.|last2=Peery|first2=M. Zachariah|date=2012-12-19|title=Unexpected Strong Polygyny in the Brown-Throated Three-Toed Sloth|journal=PLOS ONE|volume=7|issue=12|pages=e51389|doi=10.1371/journal.pone.0051389|issn=1932-6203|pmc=3526605|pmid=23284687|bibcode=2012PLoSO...751389P}}</ref> Yaqovlarni ayniqsa [[Jinsiy dimorfizm|jinsiy dimorf]] emas va bir nechta hayvonot bog'lari noto'g'ri jinsdagi yalqovlarni qabul qilishgan. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 August 2010 |title=Manly secret of non-mating sloth at London Zoo |work=BBC News |publisher=BBC |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-london-11031719 |url-status=live |access-date=30 April 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200919145639/https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-london-11031719 |archive-date=19 September 2020}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 December 2013 |title=Same-sex sloths dash Drusillas breeding plan |work=BBC News |publisher=BBC |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-sussex-25233287 |url-status=live |access-date=30 April 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201205134604/https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-sussex-25233287 |archive-date=5 December 2020}}</ref>

Tabiiy yashash joylarida cheklangan tadqiqotlar tufayli, ikki barmoqli yalqovlarning tabiatdagi o'rtacha umri hozircha aniq emas.. <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=About the Sloth|url=https://slothconservation.com/about-the-sloth/overview/|ish=Sloth Conservation Foundation|qaralgan sana=31 October 2019|arxivsana=16 January 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210116142251/https://slothconservation.com/about-the-sloth/overview/}}</ref> Inson parvarishida o'rtacha umr ko'rish taxminan 16 yilni tashkil qiladi, Smitson instituti milliy hayvonot bog'ida bir kishi o'limidan oldin 49 yoshga etgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://nationalzoo.si.edu/animals/southern-two-toed-sloth|sarlavha=Southern two-toed sloth|ish=Smithsonian's National Zoo|til=en|qaralgan sana=2019-10-30|sana=2016-04-25|arxivsana=17 July 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190717065722/https://nationalzoo.si.edu/animals/southern-two-toed-sloth}}</ref>
[[Fayl:Bradypus_pygmaeus.jpg|right|thumb| Pigme uch barmoqli yalqov ( ''Bradypus pygmaeus'' ) tasviri ( Tomas Landseer, 1825)]]
Markaziy va Janubiy Amerikaning tropik tropik o'rmonlari bilan cheklangan yashash joylariga qaramay, yalqovlar bu muhitda rivojlanish uchun rivojlangan.[[Panama|Panamadagi]] Barro Kolorado orolida yalqovlar daraxtsimon sutemizuvchilar [[Biomassa|biomassasining]] 70 foizini tashkil etishi taxmin qilingan. <ref name="Eisenberg2000b">{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=p2MDAzCeQQoC&pg=PA96|title=Mammals of the Neotropics, Volume 3: The Central Neotropics: Ecuador, Peru, Bolivia, Brazil|last=Eisenberg|first=John F.|date=15 May 2000|publisher=[[University of Chicago Press]]|isbn=978-0-226-19542-1|pages=624 (see p. 96)|oclc=493329394|accessdate=25 September 2016}}</ref> Oltita tirik [[Tur (biologiya)|turdan]] to'rttasi hozirda "eng kam tashvish" deb baholangan; Braziliyaning tobora kamayib borayotgan Atlantika o'rmonida yashovchi uch barmoqli yalqov ( ''Bradypus torquatus'' ) "zaif" deb tasniflanadi , orolda yashovchi uch barmoqli yalqov ( ''B. pygmaeus'' ) esa jiddiy xavf ostida . Yalqovlar boshqa sutemizuvchilarga qaraganda kamroq metabolizmga ega, bu ularning tropiklardan tashqarida omon qolish qobiliyatini cheklaydi. Tana haroratini tartibga solish uchun dangasalar quyoshda isinish kabi xatti-harakatlarni ishlab chiqdilar, ammo ular sovuq qonli hayvonlar hisoblanmaydi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dowling |first=Stephen |date=29 August 2019 |title=Why do sloths move so slowly? |work=BBC Future |publisher=BBC News |url=http://www.bbc.com/future/story/20190828-why-do-sloths-move-so-slowly |url-status=live |access-date=2 September 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190912112900/http://www.bbc.com/future/story/20190828-why-do-sloths-move-so-slowly |archive-date=12 September 2019}}</ref>
[[Fayl:SlothDWA.jpg|left|thumb| Dallasning dunyo akvariumidagi uch barmoqli dangasa]]
[[Kosta-Rika|Kosta-Rikada]] qayd etilgan yalqovlar o'limining aksariyati [[Elektr tokini uzatish|elektr liniyalari]] va [[Brakonerlik|brakonerlar]] bilan aloqa qilish bilan bog'liq. Yalqovlarning tirnoqlari, shuningdek, yirtqichlarga qarshi kutilmagan himoya mexanizmi bo'lib xizmat qiladi. Daraxtga teskari osilganida, ular tirnoqlari bilan ushlab turadilar, bu esa yirtqichlarning ularni joyidan chiqarib yuborishini qiyinlashtiradi.

Yalqovlar ko'pincha noqonuniy ravishda qo'lga olinadi va uy hayvonlari sifatida sotiladi. Biroq, yalqovlarni uy hayvonlari sifatida saqlash dahshatli g'oya va bu yovvoyi tabiatdagi hayotga moslashgan bu ajoyib mavjudotlar uchun yomon ishdir.. <ref>{{Veb manbasi|url=https://abcnews.go.com/International/hottest-selling-animal-colombias-illegal-exotic-pet-trade/story?id=19172620|sarlavha=Sloths: Hottest-Selling Animal in Colombia's Illegal Pet Trade|sana=2013-05-29|ish=ABC News|qaralgan sana=2017-12-02|arxivsana=6 July 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200706131424/https://abcnews.go.com/International/hottest-selling-animal-colombias-illegal-exotic-pet-trade/story?id=19172620}}</ref>

Kosta-Rikadagi Yalqovlar instituti yalqov hayvonlarga g'amxo'rlik qilish, qayta tiklash va yovvoyi tabiatga qo'yib yuborish bilan mashhur. <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.theslothinstitutecostarica.org|sarlavha=The Sloth Institute website|qaralgan sana=23 March 2022|arxivsana=31 March 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210331090928/http://www.theslothinstitutecostarica.org/}}</ref> Kosta-Rikadagi Aviarios yalqovlar qo'riqxonasi yalqovlar uchun umid chirog'idir. O'zining sa'y-harakatlari tufayli qo'riqxona qayta tiklandi va 130 ga yaqin yalqov hayvonlarni tabiiy yashash joylariga qaytardi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sevcenko, Melanie |date=2013-04-17 |title=Sloth sanctuary nurtures animals back to health |work=Deutsche Welle |url=http://www.dw.de/sloth-sanctuary-nurtures-animals-back-to-health/a-16750190 |url-status=live |access-date=2013-04-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150513014722/http://www.dw.de/sloth-sanctuary-nurtures-animals-back-to-health/a-16750190 |archive-date=13 May 2015}}</ref> Biroq, 2016 yil may oyidagi hisobotda muassasaning ikki sobiq veterinariya shifokori qo‘riqxona harakatlarini qattiq tanqid qilib, uni hayvonlarga yomon munosabatda bo‘lganlikda ayblagan edi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schelling, Ameena |date=2016-05-19 |title=Famous Sloth Sanctuary Is A Nightmare For Animals, Ex-Workers Say |work=The Dodo |url=https://www.thedodo.com/sloths-sanctuary-nightmare-1807794384.html |url-status=live |access-date=2016-05-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210118081459/https://www.thedodo.com/sloths-sanctuary-nightmare-1807794384.html |archive-date=18 January 2021}}</ref>
<references group="" responsive="1"></references>

== Tashqi havolalar ==

* Wikilug'atda yalqovlarning [[:en:Sloth|bosh sahifasi]]
* [[c:Category:Folivora|Wikimedia Commons'dagi Folivora]] bilan bog'liq ommaviy axborot vositalar
* [[species:Folivora|Vikiturdagi Folivora]] bilan bog'liq ma'lumotlar
{{Pilosa}}

6-Aprel 2023, 17:17 dagi koʻrinishi

Yalqovlar - Folivora kichik turkumining yagona neotropik chumoli xo`r sutemizuvchilar guruhi kiradi, ular orasida mavjud bo'lgan, arboreal daraxt yalqovlari va yo'q bo'lib ketgan quruqlikdagi yalqovlar kiradi. Harakatning sekinligi bilan ajralib turadigan daraxt yalqovlari umrining ko'p qismini Janubiy Amerika va Markaziy Amerikaning tropik tropik o'rmonlari daraxtlarida osilgan holda o'tkazadilar. Yalaqovlar chumolixo'rlar bilan juda yaqin qarindosh tur bo'lib, birgalikda Pilosa ksenartran tartibini tashkil qiladi.

Turlari

  • Yalqovlarning ikkita turidan oltita turi mavjud - Bradypus (uch barmoqli yalqovlar) va Choloepus (ikki barmoqli yalqovlar). Ushbu an'anaviy nomlanishga qaramay, barcha yalqovlarning har bir orqa oyoqlarida uchta barmoq bor, ammo ikki barmoqli yalqovlarning har bir old oyoqlarida faqat ikkita raqam mavjud. [1] Yalqovlarning ikki guruhi turli xil, uzoq qarindosh oilalardan bo'lib, ularning morfologiyasini er yuzidagi ajdodlardan parallel evolyutsiya orqali rivojlangan deb hisoblashadi. Hozirgacha saqlanib qolgan turlardan tashqari, pleysotsen davrida ham Shimoliy va Janubiy Amerikada fillarning(juda katta uzunligi) kattaligigacha bo'lgan (masalan, Megatherium ) quruqlikdagi yalqovlarning ko'p turlari yashagan. Biroq, ular taxminan 12 000 yil oldin to'rtlamchi yo'q bo'lib ketish hodisasi paytida, Yangi Dunyodagi eng yirik tanali hayvonlar bilan birga yo'q bo'lib ketishdi. Yo'q bo'lib ketishiga odamlarning kelishi va ko`pincha yalqovlarning muxofaza qilinayotgan joylardan bu hayvonlar muxofaza chizig`idan, chiqib yo'l qatnov qismiga avto halokatlar tufayli o'lishi ham sabab bo`lib kelmoqda bilan vaqt o'tishi bilan bog'liq, ammo iqlim o'zgarishi ham o'z hissasini qo'shgani taxmin qilinmoqda. Deyarli dengizi yalqovlarining endemik nurlanishi a'zolari ham ilgari Buyuk Antil orollarida yashagan, ammo 6000 yil oldin, odamlar Golotsenning o'rtalarida arxipelagni joylashtirgandan keyin yo'q bo'lib ketishgan.

Nega aynan Yalqov deb nomlangan?

Yalqovlar juda past metabolizm va ataylab harakat qilgani uchun shunday nomlangan. Sloth, sekin bo`lganlari ham bunga sabab bo`lgan, so'zma-so'z "dangasalik" degan ma'noni anglatadi va ularning bir nechta boshqa tillarda umumiy nomlari (masalan, dangasalik) fransuzcha: paresseux , ispancha: perezoso ) "dangasa" yoki shunga o'xshash ma'noni ham anglatadi. Ularning sustligi barglarning kam energiyali ovqatlanishiga imkon beradi. Shuningdek yirtqich qirg'iylar va mushuklarni ko'rish orqali ov qilishdan qochadi. [1] Yalqovlar yerda deyarli tirik o`lja bo`lishadi, ammo ular suzishni bilishadi. [2] Shaggy ko'ylagi yivli sochlarga ega bo'lib, ularda simbiotik yashil suv o'tlari mavjud bo'lib, ular hayvonlarni daraxtlardagi kamuflyaj(frantsuz tilidan, xususan "kamuflyaj" dan kelib chiqqan so'z, deyishimiz mumkin. Bu so'z dushmanni aldash uchun aniq maqsad bilan harbiy materialni yashirish yoki qo'shinlarga nisbatan qo'llaniladi.) qiladi va uni oziq moddalar bilan ta'minlaydi. Yosunlar, shuningdek, yalqov kuyalarni ham oziqlantiradi, ularning ba'zi turlari faqat yalqovlarda mavjud. [3]

Yalqovlar 60 million yil oldin Janubiy Amerika qit'asida paydo bo'lgan deb hisoblangan platsenta sutemizuvchilar guruhiga tegishli Xenartra superorderiga tegishli. [4] Bir tadqiqot shuni ko'rsatdiki, ksenartranlar boshqa oila sutemizuvchilardan taxminan 100 million yil oldin ajralib chiqqan. [5] Chumolixo'rlar va Armadillolar(katta, qalin qobiq tufayli, jangovar kemalar uzoq vaqt kaplumbağalarning qarindoshlari hisoblanib kelgan) ham Xenartra qatoriga kiradi. Eng qadimgi ksenartranlar mustahkam umurtqa pog'onalari, birlashtirilgan tos suyaklari, tishlari tishlari va kichik miyalari bo'lgan daraxt o't o'simliklari edi. Yalqovlar Pilosa turkumining Folivora taksonomik turkumiga bo'linadi. Bu atamalar mos ravishda lotincha "barg yeyuvchi" va "sochli" so'zlaridan olingan. Pilosa sutemizuvchilar sinfidagi kichikroq turkumlar qatoriga kiradi; uning boshqa pastki turkumiga chumolixo'rlar kiradi.

Folivorada eng kamida sakkiz oilaga bo'lingan, ulardan faqat ikkitasida tirik tur mavjud; qolganlari butunlay yo'q bo'lib ketgan ( † ): [6]

Yalqovlarning rivojlanishi va qayerdan kelib chiqanligi

  • † Megalocnidae : Katta Antil yalqovlari, 32 million yil oldin paydo bo'lgan va taxminan 5000 yil oldin yo'q bo'lib ketgan basal guruhidir. [6]
  • Megatherioidea super oilasi
    • Bradypodidae, uch barmoqli yalqovlar, to'rtta turni o'z ichiga oladi:
      • Qoʻngʻir tomoqli uch barmoqli yalqovlik — Janubiy va Markaziy Amerika oʻrmonlarida Neotropik hududda [7] yashovchi yalqovlarning saqlanib qolgan turlaridan eng keng tarqalgani.
      • Janubiy Amerika shimolidagi tropik tropik o'rmonlarda yashaydigan uch barmoqli yalqov . U tashqi ko'rinishidan ancha keng tarqalgan jigarrang tomoqli uch barmoqli dangasaga o'xshaydi va ko'pincha aralashtiriladi. Genetik dalillar shuni ko'rsatadiki, ikki tur taxminan 6 million yil oldin ajralib chiqqan. [8]
      • Yelli uch barmoqli yalqov, hozir faqat Braziliyaning janubi-sharqidagi Atlantika o'rmonida topilgan.
      • Panama qirg'oqlari yaqinidagi kichik Isla Eskudo de Veraguas oroliga xos bo'lgan, yo'qolib ketish xavfi ostida bo'lgan uch barmoqli dangasa .
    • † Megalonychidae : taxminan 35 million yil davomida mavjud bo'lgan va taxminan 11 000 yil oldin yo'q bo'lib ketgan yer yalqovlari. Ilgari bu guruhga ikki barmoqli yalqovlar ham, yoʻq boʻlib ketgan Katta Antil orollari yalqovlari ham kiradi deb hisoblangan.
    • † Megatheriidae : taxminan 23 million yil davomida mavjud bo'lgan va taxminan 11 000 yil oldin yo'q bo'lib ketgan quruq yalqovlar; bu oilaga eng katta dangasalar kirgan.
    • † Nothrotheriidae : taxminan 11,6 million yildan 11 000 yil oldin yashagan yer yalqovlari. Yerda yashovchi yalqovlar bilan bir qatorda, bu oilaga yarim suvda yashovchi yoki butunlay suvda yashovchi yalqovlar turi bo'lgan Thalassocnus kiradi.
  • Mylodontoidea superoilasi
    • Choloepodidae, ikki barmoqli yalqovlar, ikkita saqlanib qolgan turni o'z ichiga oladi:
    • † Mylodontidae : taxminan 23 million yil davomida mavjud bo'lgan va taxminan 11 000 yil oldin yo'q bo'lib ketgan yer yalqovlaridir.
    • † Scelidotheriidae : kollagen ketma-ketligi ma'lumotlari shuni ko'rsatadiki, bu guruh Mylodondan Choloepusga qaraganda uzoqroq, shuning uchun u to'liq oilaviy maqomga ko'tarilgan. [6]
Megatherium americanum ( Londondagi Megatheriidae yalqovnig skleti )

Evolyutsiyasi

Nothrotheriops shastensis ( Nothrotheriidae, La Brea )

Mavjud ikki yalqov avlodning umumiy ajdodi taxminan 28 million yil oldin sodir bo'lgan.[6] Ikki va uch barmoqli yalqovlar o'rtasidagi o'xshashlik bilan daraxtsimon turmush tarziga konvergent evolyutsiya namunasi, "sutemizuvchilar orasida ma'lum bo'lgan konvergent evolyutsiyaning eng yorqin misollaridan biri".[10] Qadimgi Ksenartra zamonaviy ksenartranlarga qaraganda ancha kengroq tur va tarqalishga ega edi. Qadimgi yalqovlar asosan quruqlikda yashagan va ba'zilari Megatheriumda bo'lgani kabi fillar kabi katta bo'lishgan..[2]

Megalonyx wheatleyi ( Megalonychidae ) qoldiqlari ( AMNH ) va qayta tiklangan rasmi
Paramylodon harlani ( Mylodontidae, San-Diego )

Yalqovlar Janubiy Amerikada uzoq vaqt izolyatsiya qilingan paytda paydo bo'lgan va oxir-oqibat Karib dengizidagi bir qator orollarga, shuningdek Shimoliy Amerikaga tarqalib ketgan. Taxminlarga ko'ra, suzish Pilosanlarning Oligotsen tomonidan Buyuk Antil orollariga okeanga tarqalishiga olib keldi va megalonixid Pliometanastes va mylodontid Thinobadistes Shimoliy Amerikani taxminan 9 million yil oldin, Panama Istmusining shakllanishidan ancha oldin mustamlaka qila oldi. Thalassocnus ko'p vaqtini sayoz suvda o'tkazgan, suzish va dengiz o'tlari bilan oziqlanish uchun kuchli old oyoqlarini ishlatgan. Fotoalbom qoldiqlari shuni ko'rsatadiki, uning dumi eshkakka o'xshash va orqa oyoqlari qisqargan, bu uning mavjudligining oxiriga kelib to'liq suvda bo'lganligini ko'rsatadi. Suvdagi hayot tarziga moslashish Talassoknusga quruqlikdagi boshqa o'txo'rlar bilan raqobatdan qochishga yordam berdi va unga yangi oziq-ovqat manbalaridan foydalanishga imkon berdi. [11] Peru va Chilida, Thalassocnus Miyosenning oxiridan boshlab qirg'oq yashash joyiga kirdi. Dastlab ular shunchaki suvda turishgan, ammo 4 million yil davomida ular suzuvchi jonzotlarga aylanib, hozirgi dengiz sireniyalariga o'xshash dengiz o'tlarini oziqlantiruvchi jonzot bo'lishgan. [12]

Har ikki turdagi yalqov daraxtlar bir xil o'rmonlarni egallaydi; ko'pgina hududlarda bir oz kichikroq va odatda sekinroq harakatlanuvchi uch barmoqli yalqovning ma'lum bir turi ( Bradypus - 99% barglardan, asosan Cecropiadan tashkil topgan juda tanlangan dietaga ega. Bu jinsning shaxslari ma'lum bir daraxt turiga qattiq bog'langanga o'xshaydi va ovqat hazm qilish samaradorligida katta individual farqlar mavjud) va ikki barmoqli tipning bir turi birgalikda ustunlik qiladi. Morfologik taqqoslashlarga asoslanib, ikki barmoqli yalqovlar filogenetik jihatdan yo'q bo'lib ketgan Katta Antil orollaridagi yalqov hayvonlarning bo'linmalaridan birida joylashgan deb taxmin qilingan. [13] Suyak tuzilmalarini tahlil qilish orqali 33 dan ortiq turli xil yalqovlar turlari haqida ma'lumotlar to'plangan bo'lsa-da, filogenetik daraxtdagi ko'chatlar o'rtasidagi munosabatlarning ko'pchiligi noaniq edi. [14] Difiliya gipotezasini tasdiqlash uchun to'plangan morfologik dalillarning aksariyati ichki quloqning tuzilishiga asoslangan. [15]

Kollagen [6] va mitoxondriyal DNK ketma-ketligi [16] dan yaqinda olingan molekulyar ma'lumotlar difiliya[17] (konvergent evolyutsiya) gipotezasiga mos keladi, ammo morfologiyadan olingan boshqa xulosalarning bir qismini bekor qildi. Tadqiqotlar doimiy ravishda ikki barmoqli yalqovlar milodontidlar bilan yaqin evolyutsion munosabatlarga ega ekanligini ko'rsatdi, uch barmoqli yalqovlar esa Megaterioidaga tegishli va Megalonyx, megateriidlar va notroteriidlar bilan chambarchas bog'liq.Ular ilgari tan olingan Megalonychidae oilasini polifiletik(Polifiletik deganda umumiy ajdodlari bo'lmagan va bir nechta nasldan kelib chiqqan organizmlar guruhi tushuniladi.) qiladi, ikkala barmoqli yalqovlar ham, Katta Antil orollari yalqovlari ham Megalonyxdan uzoqlashadi. Katta Antil orollaridagi yalqovlar endi yalanglik evolyutsion daraxtining alohida, bazal shoxiga joylashtirilgan. [6] [16]

Filogeniya

Yalqov oilasining quyida keltirilgan filogenetik daraxti kollagen va mitoxondriyal DNKdan olingan ketma-ketlik ma'lumotlari yordamida tuzilgan.Ushbu tahlil yalqov turlari o'rtasidagi evolyutsion munosabatlarni aniqlashga yordam beradi. [6]

 
 

Megalocnidae (Katta Antil orollari yalqovlari)

 
 
 
 
 
 

Nothrotheriidae

 
 

Megatheriidae

 
 
 
 

Megalonychidae

 
 

Bradypodidae (three-toed sloths)    

 
 
Andoza:Clade label
 
 
 

Scelidotheriidae

 
 
 

Choloepodidae (two-toed sloths)

 
 

Mylodontidae

 
 
Andoza:Clade label
 
 
 
 

Pliotsen davrida Markaziy Amerika dengiz yo'lining yopilishi Janubiy Amerikaning Tinch okeani qirg'oq suvlarining sovishiga olib keldi va bu dengiz yalqovlarining yo'q bo'lib ketishiga olib keldi. Sovutish tendentsiyasi dengiz o'tlarini yo'qotdi va yalqovlarning sekin metabolizmi termoregulyatsiya bilan kurashdi. Dengiz yalqovlari suv hayotiga moslashgan va ko'p vaqtlarini suvda o'tkazgan. Ularning oyoq-qo'llari eshkakka o'xshash, ko'zlari va quloqlari kichik bo'lib, ular suv ostida harakat qilish uchun teginish tuyg'usiga tayanganliklarini anglatadi. Ushbu yalqovlarning yo'q bo'lib ketishi mintaqaning biologik xilma-xilligi uchun jiddiy yo'qotish bo'ldi. [18]

Taxminan 11 000 yil oldin odamlar kelganidan ko'p o'tmay, Shimoliy va Janubiy Amerikadan quruqlikdagi yalqovlar, jumladan, yirik yalqovlar g'oyib bo'ldi. Ilmiy dalillar odamlarning ovlanishi Amerika megafaunasining yo'q bo'lib ketishiga muhim hissa qo'shgan degan fikrni tasdiqlaydi. Shimoliy va Janubiy Amerikada topilgan quruq yalqovlarning qoldiqlari bu jonzotlarning odamlar tomonidan ovlangani, pishirilganligi va iste'mol qilinganligining ishonchli isbotidir. Ushbu ajoyib mavjudotlarning yo'q bo'lib ketishi Amerikada biologik xilma-xillikning sezilarli darajada yo'qolishini anglatadi.. [2] Oxirgi muzlik davrining tugashi bilan sodir bo'lgan iqlim o'zgarishi ham muhim rol o'ynagan bo'lishi mumkin, garchi avvalgi o'xshash muzliklarning chekinishi shunga o'xshash yo'q bo'lib ketish darajasi bilan bog'liq emas edi.

Megalocnus, Karib dengizida tug'ilgan boshqa yalqovlar bilan birga, taxminan 5000 yil oldin, materikda quruqlikdagi yalqovlar yo'q bo'lib ketganidan keyin ham omon qolishga muvaffaq bo'ldi. Biroq, odamlarning Buyuk Antil orollariga kelishi oxir-oqibat bu yalqovlarning yo'q bo'lib ketishiga olib keldi. [19]

Biologiya

Jigarrang tomoqli uch barmoqli yalqovni oziqlanishi ( Bradypus variegatus ), Cahuita milliy bog'i, Kosta-Rika

Morfologiya va anatomiya

Yalang'ochlar tana uzunligi 60 dan 80 sm gacha (24 dan 31 dyuymgacha) o'zgarib turadi va turlariga qarab 3,6 dan 7,7 kg gacha (7,9 dan 17,0 funtgacha) og'irlikda bo'lishi mumkin. Ikki barmoqli va uch barmoqli yalqovlar orasida birinchisi biroz kattaroqdir. Yalang'ochlar cho'zilgan oyoq-qo'llari va kichik quloqlari bo'lgan yumaloq boshlarga ega. Uch barmoqli yalqovlarning uzunligi taxminan 5-6 sm (2,0 dan 2,4 dyuym) gacha bo'lgan qisqa, dumlari bor.

Yalang'ochlar sutemizuvchilar orasida g'ayrioddiy bo'lib, ettita bo'yin umurtqasi bo'lmaydi. Ikki barmoqli yalqovlarda beshdan yettigacha bo'yin umurtqasi bo'ladi, uch barmoqli yalqovlarda esa odatda sakkiz yoki to'qqizta bo'ladi. Manatelar - yettitadan kam bo'yin umurtqasi bo'lgan boshqa sutemizuvchilar, jami oltitaga ega.

Fiziologiya

Yalqovlar ranglarni ko'rish qobiliyatiga ega, ammo ularning ko'rishining keskinligi yomon. Ularning eshitish qobiliyati ham yaxshi rivojlanmagan. Natijada, yalqovlar oziq-ovqatlarini topish uchun hid va teginish tuyg'usiga tayanadi. [20]

Yalqovlar hayvonlarning metabolizmi juda past (o'z o'lchamidagi sutemizuvchilar uchun kutilganidan yarmidan kam) va past tana harorati: 30 to 34 °C (86 to 93 °F) faol bo'lganda va dam olishda hali ham pastroq. Yalqovlar geterotermiyani namoyon qiladi, ya'ni ularning tana harorati atrof-muhitga javoban o'zgarishi mumkin. Odatda, ularning tana harorati 25 dan 35 ° C gacha (77 dan 95 ° F gacha). Biroq, yalqovlar tana haroratini 20 °C (68 °F) ga tushirishi mumkin, bu esa torporga, metabolizm va faollikning pasayishiga olib kelishi mumkin. [20]

Yalqovlarning mo'ynaning o'ziga xos xususiyati shundaki, tashqi tuklari boshqa sut emizuvchilarning ko'pchiligiga teskari yo'nalishda o'sadi. Ko'pgina hayvonlarda sochlar odatda ekstremitalarga qarab o'sadigan bo'lsa, dangasa sochlar teskari yo'nalishda o'sadi. Bu moslashuv yalqovlarga ko'pincha oyoq-qo'llarini tanalari ustida turgan holda uzoq vaqt teskari osilgan holda o'zlarini elementlardan himoya qilish imkonini beradi. Ko'pgina sharoitlarda mo'yna simbiotik suv o'tlariga ega bo'lib, ular yirtqich yaguarlar, ocelotlar [21] va burgutlarning kamuflyajini [22] ta'minlaydi. [23] Yosunlar tufayli yalqov mo'ynasi o'ziga xos kichik ekotizim bo'lib, kommensal va parazit artropodlarning ko'p turlarini o'z ichiga oladi. [24] Yalang'ochlar bilan bog'liq bo'lgan ko'p sonli artropodlar mavjud. Bularga chivin va qum chivinlari, triatomin hasharotlari, bitlar, Shomil va oqadilar kabi tishlaydigan va qon so'ruvchi chivinlar kiradi. Yalang'ochlar kommensal qo'ng'izlar, oqadilar va kuyalarning juda o'ziga xos jamoasiga ega. [25] Yalqovlarning bir necha turlari, masalan, rangpar tomoqli uch barmoqli yalqov, jigarrang tomoqli uch barmoqli yalqov va Linneyning ikki barmoqli yalqovasi, artropodlarni saqlashi ma'lum. Yalqovlar o'zlarining mo'ynalarida o'sadigan suv o'tlarini urug'lantirish uchun mas'ul bo'lgan kuya bilan bog'lanishdan foyda olishadi. Yosunlar, o'z navbatida, yalqovlarni zarur oziq moddalar bilan ta'minlaydi. [26]

Faoliyat

Yalqovlar sekin yurishlari mashhur va ular odatda faqat kerak bo'lganda harakat qilishadi. Ularning o'rtacha tezligi daqiqada taxminan 4 metr (13 fut) ni tashkil qiladi, ammo yirtqichlar tomonidan tahdid qilinsa, bir oz tezroq, daqiqada 4,5 metr (15 fut) gacha harakatlanishi mumkin. Yalqovlar, birinchi navbatda, daraxt hayvonlari bo'lib, ular ba'zan shoxlarning tepasida o'tirganlarida, odatda shoxlarga osilgan holda ovqatlanadilar, uxlashadi va hatto tug'adilar. Darhaqiqat, yalqovlar o'limdan keyin ham shoxlarga osilgan holda qolishlari ma'lum. Yerda bo'lganida, yalqovlar daqiqada maksimal 3 metr (9,8 fut) tezlikda harakat qilishlari mumkin. Ikki barmoqli yalqovlar, odatda, yerdagi daraxtlar bo'laklari orasida harakat qilish uchun uch barmoqli hamkasblariga qaraganda yaxshiroq jihozlangan.

Yalqovlar ajoyib suzish qobiliyatini namoyish etadilar va daqiqada 13,5 metr (44 fut) ta'sirchan tezlikka erisha oladilar.. [27] Ular uzun qo'llari bilan suvda eshkak eshish uchun foydalanadilar va daryolarni kesib o'tishlari va orollar orasida suzishlari mumkin. [28] Yalqovlar o'zlarining allaqachon sekinlashgan metabolizmini yanada pasaytirishi va yurak urish tezligini me'yorning uchdan biriga kamaytirishi mumkin, bu ularga suv ostida nafasini 40 daqiqagacha ushlab turishga imkon beradi. [29]

Yovvoyi jigarrang tomoqli uch barmoqli yalqovlar kuniga o'rtacha 9,6 soat uxlaydilar. [30] Ikki barmoqli yalqovlar tungi hayvonlardir . [31] Uch barmoqli yalqovlar asosan tunda faol bo'lishadi, lekin ular kunduzi ham faol bo'lishga qodir. Ular ko'p vaqtlarini harakatsiz o'tkazadilar, faqat 10% harakatda. [20]

Xulq-atvorlari

Yalqovlar yolg'iz jonzotlar bo'lib, ular bir-birlari bilan kamdan-kam aloqada bo'lishadi, juftlash mavsumi bundan mustasno.[32] Urg'ochi yalqovlar ayrim holatlarda, jinsiy hayot davrida, erkak yalqovlarga qaraganda ko'proq yig'ilishadi. [33]

Defekatsiya qilish uchun erga tushish amaliyoti yalqovlarning xarakterli xatti-harakati bo'lib, taxminan har sakkiz kunda bir marta sodir bo'ladi. Ushbu xatti-harakatning mantiqiy va fiziologik asoslari ilmiy izlanishlar va munozaralar mavzusiga aylandi. Kamida beshta faraz mavjud: 1) daraxt tagiga najas(organizmdan ajralib chiqadigan suyuqlik, axlat) tushganda daraxtlarni urug'lantirish; [34] 2) najasni yopish va yirtqichlardan qochish; [35] [36] [37] 3) shaxslar orasidagi kimyoviy aloqa; [38] 4) tirnoqlaridagi iz ozuqa moddalarini yig'ib, keyin yutiladi; [39] va 5) moʻynali kuya populyatsiyalari bilan oʻzaro munosabatlarni yoqlaydi. [37] [39] Yaqinda yangi gipoteza paydo bo'ldi, u avvalgilariga qarshi dalillarni taqdim etadi va hozirgi barcha yalqovlar yerda defekatsiya qilingan turlarning avlodlari ekanligini va yirtqichlik holatlari bo'lganligi sababli bu xatti-harakatdan voz kechish uchun etarli selektiv bosim bo'lmagan. defekatsiya paytida aslida juda kam uchraydi. [40]

Kosta-Rikadagi Manuel Antonio milliy bog'ida Xoffmanning ikki barmoqli yalqovi (Choloepus hoffmanni) oziqlanmoqda.

Chaqaloq yalqovlar aslida onalarini kuzatish va taqlid qilish orqali nima ovqatlanishni o'rganadilar. Ular onalari bilan bir necha oy qoladilar va oziq-ovqat manbalarini tanib olish va atrof-muhitni boshqarish kabi muhim omon qolish ko'nikmalarini o'rganadilar. [41] Barcha yalqovlar tsecropia barglarini eyishadi .

Ikki barmoqli yalqovlar hamma bilan oziqlanadi, 140 hectoare (15,000,000 kv. ft)(gektar maydoning) hasharotlar, mevalar, barglar va mayda kaltakesaklar bilan oziqlanadi. Boshqa tomondan, uch barmoqli yalqovlar deyarli butunlay o'txo'r (o'simliklarni iste'mol qiluvchilar) bo'lib, faqat bir nechta daraxtlarning barglari cheklangan, [32] va boshqa hech bir sutemizuvchi o'z ovqatini sekin hazm qilmaydi. Ikki barmoqli yalqovlar opportunistik oziqlantiruvchilardir va ular yashash joylarida mavjud bo'lgan narsalarni iste'mol qiladilar.

Yalqovlar ozuqa moddalari kam va hazm bo'lishi qiyin bo'lgan barglar ratsionida rivojlanish uchun rivojlangan. Ular simbiotik bakteriyalarga ega bo'lgan maxsus oshqozonlarni ishlab chiqdilar, ular qattiq barglarni parchalab, ozuqa moddalari va energiya olish imkonini beradi. [32] To'yib ovqatlangan yalqovning tana vaznining uchdan ikki qismi uning oshqozon tarkibidan iborat bo'lib, ovqat hazm qilish jarayoni bir oy yoki undan ko'proq vaqtni olishi mumkin.

Uch barmoqli yalqovlar haftada bir marta siyish va najas qilish uchun erga boradi, teshik qazadi va keyin uni qoplaydi. Ular har safar bir xil joyga boradilar va shu bilan birga yirtqichlarga qarshi himoyasizdirlar. Katta energiya sarfi va yerga sayohat bilan bog'liq xavflarni hisobga olgan holda, bu xatti-harakat sir sifatida tasvirlangan. [42] [43] [44] Yangi tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, yalqovlarning mo'ynasida yashovchi kuya, yalqovning po'stiniga tuxum qo'yadi. Tuxum chiqqandan so'ng, lichinkalar mo'ynadagi qoldiqlar bilan oziqlanadi va keyin hayot aylanishini davom ettirish uchun onalariga qaytib ketadi. Yalqovlar va kuya o'rtasidagi munosabatlar hali to'liq tushunilmagan bo'lsa-da, ba'zi olimlar kuyalarni suv o'tlari bilan qoplangan mo'ynalari bilan kamuflyaj qilish orqali ularni yirtqichlardan himoya qilishga yordam berishi mumkin, deb hisoblashadi.[3] Individual yalqovlar vaqtining asosiy qismini bitta "modal" daraxtga oziqlantirishga o'tkazadilar; Najaslarini o'sha daraxtning tanasiga ko'mib, uni oziqlantirishga ham yordam beradi. [45]

Ko'paytirish

Mavsumiy juftlashish naqshlari rangpar va jigarrang tomoqli uch barmoqli yalqovlarda kuzatiladi, uch barmoqli yalqov esa yil davomida ko'payishi mumkin. Pigme uch barmoqli yalqovlarning reproduktiv xatti-harakati sirligicha qolmoqda. Axlat odatda uch barmoqli yalqovlar uchun olti oylik va ikki barmoqli yalqovlar uchun 12 oylik homiladorlik davridan keyin faqat bitta yangi tug'ilgan chaqaloqdan iborat bo`ladi. Chaqaloq yaqovlarni taxminan besh oy davomida onalari bilan qoladilar va afsuski, ba'zi yosh yaqovlar onalari ularni erdan olib chiqolmasa, yiqilib o'lishi mumkin. [46] Urg'ochilar odatda har yili bitta bola tug'adilar, lekin ba'zida yalqovlarning past harakati urg'ochilarni bir yildan ko'proq vaqt davomida erkaklarni topishdan saqlaydi. [47] Yaqovlarni ayniqsa jinsiy dimorf emas va bir nechta hayvonot bog'lari noto'g'ri jinsdagi yalqovlarni qabul qilishgan. [48] [49]

Tabiiy yashash joylarida cheklangan tadqiqotlar tufayli, ikki barmoqli yalqovlarning tabiatdagi o'rtacha umri hozircha aniq emas.. [50] Inson parvarishida o'rtacha umr ko'rish taxminan 16 yilni tashkil qiladi, Smitson instituti milliy hayvonot bog'ida bir kishi o'limidan oldin 49 yoshga etgan. [51]

Pigme uch barmoqli yalqov ( Bradypus pygmaeus ) tasviri ( Tomas Landseer, 1825)

Markaziy va Janubiy Amerikaning tropik tropik o'rmonlari bilan cheklangan yashash joylariga qaramay, yalqovlar bu muhitda rivojlanish uchun rivojlangan.Panamadagi Barro Kolorado orolida yalqovlar daraxtsimon sutemizuvchilar biomassasining 70 foizini tashkil etishi taxmin qilingan. [52] Oltita tirik turdan to'rttasi hozirda "eng kam tashvish" deb baholangan; Braziliyaning tobora kamayib borayotgan Atlantika o'rmonida yashovchi uch barmoqli yalqov ( Bradypus torquatus ) "zaif" deb tasniflanadi , orolda yashovchi uch barmoqli yalqov ( B. pygmaeus ) esa jiddiy xavf ostida . Yalqovlar boshqa sutemizuvchilarga qaraganda kamroq metabolizmga ega, bu ularning tropiklardan tashqarida omon qolish qobiliyatini cheklaydi. Tana haroratini tartibga solish uchun dangasalar quyoshda isinish kabi xatti-harakatlarni ishlab chiqdilar, ammo ular sovuq qonli hayvonlar hisoblanmaydi.[53]

Dallasning dunyo akvariumidagi uch barmoqli dangasa

Kosta-Rikada qayd etilgan yalqovlar o'limining aksariyati elektr liniyalari va brakonerlar bilan aloqa qilish bilan bog'liq. Yalqovlarning tirnoqlari, shuningdek, yirtqichlarga qarshi kutilmagan himoya mexanizmi bo'lib xizmat qiladi. Daraxtga teskari osilganida, ular tirnoqlari bilan ushlab turadilar, bu esa yirtqichlarning ularni joyidan chiqarib yuborishini qiyinlashtiradi.

Yalqovlar ko'pincha noqonuniy ravishda qo'lga olinadi va uy hayvonlari sifatida sotiladi. Biroq, yalqovlarni uy hayvonlari sifatida saqlash dahshatli g'oya va bu yovvoyi tabiatdagi hayotga moslashgan bu ajoyib mavjudotlar uchun yomon ishdir.. [54]

Kosta-Rikadagi Yalqovlar instituti yalqov hayvonlarga g'amxo'rlik qilish, qayta tiklash va yovvoyi tabiatga qo'yib yuborish bilan mashhur. [55] Kosta-Rikadagi Aviarios yalqovlar qo'riqxonasi yalqovlar uchun umid chirog'idir. O'zining sa'y-harakatlari tufayli qo'riqxona qayta tiklandi va 130 ga yaqin yalqov hayvonlarni tabiiy yashash joylariga qaytardi.[56] Biroq, 2016 yil may oyidagi hisobotda muassasaning ikki sobiq veterinariya shifokori qo‘riqxona harakatlarini qattiq tanqid qilib, uni hayvonlarga yomon munosabatda bo‘lganlikda ayblagan edi. [57]

  1. ↑ 1,0 1,1 „Overview“. The Sloth Conservation Foundation. 2017-yil 1-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 29-noyabr.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 The Land and Wildlife of South America. Time Inc., 1964 — 15, 54 bet. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Bennington-Castro. „The Strange Symbiosis Between Sloths and Moths“. Gizmodo (2014-yil 23-yanvar). 2017-yil 1-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 1-dekabr.
  4. ↑ O'Leary, Maureen A.; Bloch, Jonathan I.; Flynn, John J.; Gaudin, Timothy J.; Giallombardo, Andres; Giannini, Norberto P.; Goldberg, Suzann L.; Kraatz, Brian P. et al. (2013-02-08). "The Placental Mammal Ancestor and the Post–K-Pg Radiation of Placentals" (en). Science 339 (6120): 662–667. doi:10.1126/science.1229237. ISSN 0036-8075. PMID 23393258. 
  5. ↑ Svartman, Marta; Stone, Gary; Stanyon, Roscoe (2006-07-21). "The Ancestral Eutherian Karyotype Is Present in Xenarthra". PLOS Genetics 2 (7): e109. doi:10.1371/journal.pgen.0020109. ISSN 1553-7404. PMID 16848642. PMC 1513266. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1513266. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Presslee, S.; Slater, G. J.; Pujos, F.; Forasiepi, A. M.; Fischer, R.; Molloy, K.; Mackie, M.; Olsen, J. V. et al. (2019). "Palaeoproteomics resolves sloth relationships". Nature Ecology & Evolution 3 (7): 1121–1130. doi:10.1038/s41559-019-0909-z. PMID 31171860. Archived from the original on 12 September 2020. https://web.archive.org/web/20200912204649/http://eprints.whiterose.ac.uk/147061/1/5426_3_merged_1554730549.pdf. Qaraldi: 18 September 2020. Yalqov]]
  7. ↑ Gardner, Alfred L. „Suborder Folivora“,. Mammals of South America, Volume 1: Marsupials, Xenarthrans, Shrews, and Bats Gardner: . Chicago: University of Chicago Press, 2007 — 157–168 (p. 161) bet. ISBN 978-0-226-28240-4. 2017-yil 29-noyabrda qaraldi. 
  8. ↑ Moraes-Barros, M.C. (2011). "Morphology, molecular phylogeny, and taxonomic inconsistencies in the study of Bradypus sloths (Pilosa: Bradypodidae)". Journal of Mammalogy 92 (1): 86–100. doi:10.1644/10-MAMM-A-086.1. 
  9. ↑ Hayssen, V. (2011). "Choloepus hoffmanni (Pilosa: Megalonychidae)". Mammalian Species 43 (1): 37–55. doi:10.1644/873.1. 
  10. ↑ Gaudin, T.J. (2004-02-01). "Phylogenetic relationships among sloths (Mammalia, Xenarthra, Tardigrada): the craniodental evidence". Zoological Journal of the Linnean Society 140 (2): 255–305. doi:10.1111/j.1096-3642.2003.00100.x. ISSN 0024-4082. 
  11. ↑ Muizon, C. de; McDonald, H. G.; Salas, R.; Urbina, M. (June 2004). "The evolution of feeding adaptations of the aquatic sloth Thalassocnus". Journal of Vertebrate Paleontology 24 (2): 398–410. doi:10.1671/2429b. 
  12. ↑ Amson, E.; Muizon, C. de; Laurin, M.; Argot, C.; Buffrénil, V. de (2014). "Gradual adaptation of bone structure to aquatic lifestyle in extinct sloths from Peru". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 281 (1782): 20140192. doi:10.1098/rspb.2014.0192. PMID 24621950. PMC 3973278. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3973278. 
  13. ↑ White, J.L. „The sloths of the West Indies: a systematic and phylogenetic review“,. Biogeography of the West Indies: Patterns and Perspectives Woods: . Boca Raton, London, New York, and Washington, D.C.: CRC Press, 2001 — 201–235 bet. DOI:10.1201/9781420039481-14. ISBN 978-0-8493-2001-9. 2020-yil 9-iyunda qaraldi. 
  14. ↑ Gaudin, Timothy (2004). "Phylogenetic Relationships among Sloths (Mammalia, Xenarthra, Tardigrada): The Craniodental Evidence.". Zoological Journal of the Linnean Society 140 (2): 255–305. doi:10.1111/j.1096-3642.2003.00100.x. 
  15. ↑ Raj Pant, Sara; Goswami, Anjali; Finarelli, John A (2014). "Complex body size trends in the evolution of sloths (Xenarthra: Pilosa)". BMC Evolutionary Biology 14: 184. doi:10.1186/s12862-014-0184-1. PMID 25319928. PMC 4243956. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4243956. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Delsuc, F.; Kuch, M.; Gibb, G. C.; Karpinski, E.; Hackenberger, D.; Szpak, P.; Martínez, J. G.; Mead, J. I. et al. (2019). "Ancient Mitogenomes Reveal the Evolutionary History and Biogeography of Sloths". Current Biology 29 (12): 2031–2042.e6. doi:10.1016/j.cub.2019.05.043. PMID 31178321. Archived from the original on 23 March 2022. https://web.archive.org/web/20220323230645/https://www.researchgate.net/publication/333647272_Ancient_Mitogenomes_Reveal_the_Evolutionary_History_and_Biogeography_of_Sloths. Qaraldi: 11 June 2020. Yalqov]]
  17. ↑ „difiviya va monophyly“. Qaraldi: 1996-yil 20-yanvar.
  18. ↑ Amson, E.; Argot, C.; McDonald, H. G.; de Muizon, C. (2015). "Osteology and functional morphology of the axial postcranium of the marine sloth Thalassocnus (Mammalia, Tardigrada) with paleobiological implications". Journal of Mammalian Evolution 22 (4): 473–518. doi:10.1007/s10914-014-9280-7. 
  19. ↑ Steadman, D. W.; Martin, P. S.; MacPhee, R. D. E.; Jull, A. J. T.; McDonald, H. G.; Woods, C. A.; Iturralde-Vinent, M.; Hodgins, G. W. L. (2005-08-16). "Asynchronous extinction of late Quaternary sloths on continents and islands". Proc. Natl. Acad. Sci. USA 102 (33): 11763–11768. doi:10.1073/pnas.0502777102. PMID 16085711. PMC 1187974. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1187974. 
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 „Sloth“. Encyclopedia Britannica. 2017-yil 19-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 1-dekabr.
  21. ↑ Moreno, Ricardo S.; Kays, Roland W.; Samudio, Rafael (2006-08-24). "Competitive Release in Diets of Ocelot (Leopardus pardalis) and Puma (Puma concolor) after Jaguar (Panthera onca) Decline". Journal of Mammalogy 87 (4): 808–816. doi:10.1644/05-MAMM-A-360R2.1. ISSN 0022-2372. 
  22. ↑ Suutari, Milla; Majaneva, Markus; Fewer, David P.; Voirin, Bryson; Aiello, Annette; Friedl, Thomas; Chiarello, Adriano G.; Blomster, Jaanika (2010-01-01). "Molecular evidence for a diverse green algal community growing in the hair of sloths and a specific association with Trichophilus welckeri(Chlorophyta, Ulvophyceae)". BMC Evolutionary Biology 10: 86. doi:10.1186/1471-2148-10-86. ISSN 1471-2148. PMID 20353556. PMC 2858742. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2858742. 
  23. ↑ Aguiar-Silva, F. Helena; Sanaiotti, Tânia M.; Luz, Benjamim B. (2014-03-01). "Food Habits of the Harpy Eagle, a Top Predator from the Amazonian Rainforest Canopy". Journal of Raptor Research 48 (1): 24–35. doi:10.3356/JRR-13-00017.1. ISSN 0892-1016. 
  24. ↑ Gilmore, D. P.; Da Costa, C. P.; Duarte, D. P. F. (2001-01-01). "Sloth biology: an update on their physiological ecology, behavior and role as vectors of arthropods and arboviruses". Brazilian Journal of Medical and Biological Research 34 (1): 9–25. doi:10.1590/S0100-879X2001000100002. ISSN 0100-879X. PMID 11151024. 
  25. ↑ Gilmore, D. P.; Da Costa, C. P.; Duarte, D. P. F. (2001). "Sloth biology: an update on their physiological ecology, behavior and role as vectors of arthropods and arboviruses". Brazilian Journal of Medical and Biological Research 34 (1): 9–25. doi:10.1590/S0100-879X2001000100002. ISSN 1678-4510. PMID 11151024. Archived from the original on 6 November 2020. https://web.archive.org/web/20201106160418/http://www.scielo.br/pdf/bjmbr/v34n1/3877m.pdf. Qaraldi: 1 December 2017. Yalqov]]
  26. ↑ Ed Yong. „Can Moths Explain Why Sloths Poo on the Ground?“. Phenomena (2014-yil 21-yanvar). 2018-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 23-yanvar.
  27. ↑ Goffart, M. (1971). "Function and Form in the sloth". International Series of Monographs in Pure and Applied Biology 34: 94–95. 
  28. ↑ BBC (2016-11-04), Swimming sloth - Planet Earth II: Islands Preview - BBC One, 2021-10-30da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2017-04-17
  29. ↑ Britton, S. W. (1941-01-01). "Form and Function in the Sloth". The Quarterly Review of Biology 16 (1): 13–34. doi:10.1086/394620. 
  30. ↑ Briggs, Helen. „Article "Sloth's Lazy Image 'A Myth'"“. BBC News (2008-yil 13-may). 2021-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 21-may.
  31. ↑ Eisenberg, John F.. Mammals of the Neotropics, Volume 3: The Central Neotropics: Ecuador, Peru, Bolivia, Brazil. University of Chicago Press, 15 May 2000 — 624 (see pp. 94–95, 97) bet. ISBN 978-0-226-19542-1. OCLC 493329394. 2016-yil 25-sentyabrda qaraldi. 
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 Alina Bradford. „Sloths: The World's Slowest Mammals“. Live Science (2018-yil 26-noyabr). 2020-yil 4-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 22-noyabr.
  33. ↑ „Sloth“. Animal Corner. 2020-yil 8-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 22-noyabr.
  34. ↑ Montgomery, G. G., & Sunquist, M. E. (1975).
  35. ↑ Bailey, T. N. (1974).
  36. ↑ Liberg, O. (1980).
  37. ↑ 37,0 37,1 Pauli, J. N., Mendoza, J. E., Steffan, S. A., Carey, C. C., Weimer, P. J., & Peery, M. Z. (2014).
  38. ↑ Chiarello, A. G. (2008).
  39. ↑ 39,0 39,1 Voirin, B., Kays, R., Wikelski, M., & Lowman, M. (2013).
  40. ↑ Monge Nájera, J. (2021).
  41. ↑ Venema, Vibeke. „The woman who got 'slothified'“ (en-GB). BBC News (2014-yil 4-aprel). 2021-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 1-dekabr.
  42. ↑ „The 'Busy' Life of the Sloth | BBC Earth“. YouTube (2009-yil 18-may). 2021-yil 16-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 11-fevral.
  43. ↑ „The greatest mystery of sloth pooping has been solved“ (2014-yil 23-yanvar). 2021-yil 27-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-fevral.
  44. ↑ [Title:A syndrome of mutualism reinforces the lifestyle of a sloth Authors:Jonathan N. Pauli, Jorge E. Mendoza, Shawn A. Steffan, Cayelan C.Carey, Paul J. Weimer and M. Zachariah Peery Journal:Proceedings of the Royal Society B „Welcome to the US Petabox“]. 2013-yil 15-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  45. ↑ Montgomery, Sy. "Community Ecology of the Sloth". Cecropia: Supplemental Information. Encyclopædia Britannica. Archived from the original on 24 May 2009. https://web.archive.org/web/20090524011902/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/101053/cecropia/101053suppinfo/Supplemental-Information. Qaraldi: 2009-09-06. 
  46. ↑ Soares, C. A.; Carneiro, R. S. (2002-05-01). "Social behavior between mothers × young of sloths Bradypus variegatus SCHINZ, 1825 (Xenarthra: Bradypodidae)". Brazilian Journal of Biology 62 (2): 249–252. doi:10.1590/S1519-69842002000200008. ISSN 1519-6984. PMID 12489397. 
  47. ↑ Pauli, Jonathan N.; Peery, M. Zachariah (2012-12-19). "Unexpected Strong Polygyny in the Brown-Throated Three-Toed Sloth". PLOS ONE 7 (12): e51389. doi:10.1371/journal.pone.0051389. ISSN 1932-6203. PMID 23284687. PMC 3526605. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3526605. 
  48. ↑ „Manly secret of non-mating sloth at London Zoo“. BBC News. BBC (2010-yil 19-avgust). 2020-yil 19-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 30-aprel.
  49. ↑ „Same-sex sloths dash Drusillas breeding plan“. BBC News. BBC (2013-yil 5-dekabr). 2020-yil 5-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 30-aprel.
  50. ↑ „About the Sloth“. Sloth Conservation Foundation. 2021-yil 16-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 31-oktyabr.
  51. ↑ „Southern two-toed sloth“ (en). Smithsonian's National Zoo (2016-yil 25-aprel). 2019-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 30-oktyabr.
  52. ↑ Eisenberg, John F.. Mammals of the Neotropics, Volume 3: The Central Neotropics: Ecuador, Peru, Bolivia, Brazil. University of Chicago Press, 15 May 2000 — 624 (see p. 96) bet. ISBN 978-0-226-19542-1. OCLC 493329394. 2016-yil 25-sentyabrda qaraldi. 
  53. ↑ Dowling, Stephen. „Why do sloths move so slowly?“. BBC Future. BBC News (2019-yil 29-avgust). 2019-yil 12-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 2-sentyabr.
  54. ↑ „Sloths: Hottest-Selling Animal in Colombia's Illegal Pet Trade“. ABC News (2013-yil 29-may). 2020-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 2-dekabr.
  55. ↑ „The Sloth Institute website“. 2021-yil 31-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-mart.
  56. ↑ Sevcenko, Melanie. „Sloth sanctuary nurtures animals back to health“. Deutsche Welle (2013-yil 17-aprel). 2015-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 18-aprel.
  57. ↑ Schelling, Ameena. „Famous Sloth Sanctuary Is A Nightmare For Animals, Ex-Workers Say“. The Dodo (2016-yil 19-may). 2021-yil 18-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 20-may.

Tashqi havolalar

Andoza:Pilosa 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Yalqov&oldid=3638081" dan olindi