Gilbert N. Lewis: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Saharium (munozara | hissa)
196 edits
„Gilbert N. Lewis“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

10-Noyabr 2022, 17:43 dagi koʻrinishi

Gilbert Nyuton Lyuis ForMemRS[1](23 oktyabr[2][3][4] yoki 1875-yil 25-oktyabr - 1946-yil 23-mart)[1][5][6] amerikalik fizik kimyogari va Universitet Kimyo kolleji dekani edi. Kaliforniya, Berkli[3][7]. Lyuis kovalent bog'lanishning kashfiyoti va elektron juftlik tushunchasi bilan mashhur edi; uning Lyuis nuqta tuzilmalari va valentlik bog'lanish nazariyasiga qo'shgan boshqa hissalari kimyoviy bog'lanishning zamonaviy nazariyalarini shakllantirgan. Lyuis kimyoviy termodinamika, fotokimyo va izotoplarni ajratishga muvaffaqiyatli hissa qo'shdi, shuningdek , kislotalar va asoslar tushunchasi bilan mashhur. [8] Lyuis nisbiylik va kvant fizikasi bo'yicha ham tadqiqot olib bordi va 1926 yilda nurlanish energiyasining eng kichik birligi uchun " foton " atamasini kiritdi[9][10].

GN Lyuis 1875-yilda Massachusets shtatining Veymut shahrida tug'ilgan . Garvard universitetida kimyo fanlari bo‘yicha doktorlik darajasini olgan va Germaniya va Filippinda xorijda o‘qiganidan so‘ng, Lyuis 1912-yilda Kaliforniyaga, Berklidagi Kaliforniya universitetida kimyodan dars berish uchun ko‘chib o‘tdi va u yerda Kimyo kolleji dekani bo‘ldi va qolgan qismini shu yerda o‘tkazdi. uning hayoti[3][11]. Professor sifatida u termodinamik tamoyillarni kimyo o'quv dasturiga kiritdi va oddiy kimyogarlar uchun qulay bo'lgan matematik jihatdan qat'iy tarzda kimyoviy termodinamikani isloh qildi. U organik va noorganik bir nechta kimyoviy jarayonlar bilan bog'liq bo'lgan erkin energiya qiymatlarini o'lchashni boshladi. 1916-yilda u o'zining bog'lanish nazariyasini taklif qildi va kimyoviy elementlarning davriy jadvaliga elektronlar haqida ma'lumot qo'shdi. 1933-yilda u izotoplarni ajratish bo'yicha tadqiqotlarini boshladi. Lyuis vodorod bilan ishlagan va og'ir suv namunasini tozalashga muvaffaq bo'lgan. Keyin u kislotalar va asoslar nazariyasini yaratdi va hayotining so'nggi yillarida fotokimyo bilan shug'ullandi.

G.N.Lyuis 41 marta nomzod boʻlgan boʻlsa-da, hech qachon kimyo boʻyicha Nobel mukofotini qoʻlga kirita olmadi, natijada Nobel mukofoti boʻyicha katta bahs -munozaralar yuzaga keldi[12][4][13][14][15]. Boshqa tomondan, Lyuis Berklidagi ko'plab Nobel mukofoti laureatlariga, jumladan Garold Urey (1934 yil Nobel mukofoti), Uilyam F. Giauque (1949 Nobel mukofoti), Glenn T. Seaborg (1951 Nobel mukofoti), Uillard Libbi (1960 Nobel mukofoti) ga rahbarlik qilgan va ularga ta'sir qilgan., Melvin Kalvin (1961 Nobel mukofoti) va boshqalar Berklini kimyo bo'yicha dunyodagi eng nufuzli markazlardan biriga aylantirdi [16][17][18][19][20]. 1946-yil 23-martda Lyuis Berklidagi laboratoriyasida vodorod siyanidi bilan ishlagan holda o'lik holda topildi; Ko'pchilik uning o'limiga o'z joniga qasd qilish sabab bo'lgan deb taxmin qilishdi[13]. Lyuisning o'limidan so'ng, uning farzandlari otalarining kimyodagi karerasini davom ettirdilar va Berkli kampusidagi Lyuis Xoll uning nomi bilan ataldi[11].

Biografiya

Yoshlik

Lyuis 1875-yilda tug'ilgan va Massachusets shtatining Veymut shahrida o'sgan, u erda yozgi ko'chadan tashqarida GN Lyuis Vey nomidagi ko'cha mavjud. Bundan tashqari, yangi Veymut o'rta maktabining kimyo bo'limining qanoti uning sharafiga nomlangan. Lyuis boshlang'ich ta'limni uyda ota-onasi, mustaqil xarakterdagi huquqshunos Frenk Uesli Lyuis va Meri Burr Uayt Lyuisdan olgan. U uch yoshida o'qigan va intellektual jihatdan erta edi. 1884 yilda uning oilasi Nebraska shtatining Linkoln shahriga ko'chib o'tdi va 1889-yilda u birinchi rasmiy ta'limni universitet tayyorgarlik maktabida oldi.

1893-yilda, Nebraska universitetida ikki yil o'qigandan so'ng, Lyuis Garvard universitetiga o'tdi va u erda 1896-yilda bakalavr darajasini oldi. Andoverdagi Fillips akademiyasida bir yil dars berganidan so'ng, Lyuis Garvardga fizik kimyogar T.V.Richardsdan o'qish uchun qaytib keldi va doktorlik dissertatsiyasini qo'lga kiritdi. 1899-yilda elektrokimyoviy potentsiallar bo'yicha dissertatsiya bilan[21][22]. Garvardda bir yil dars berganidan so'ng, Lyuis fizik kimyo markazi bo'lgan Germaniyaga sayohat stipendiyasi oldi va Göttingenda Valter Nernst va Leypsigda Vilgelm Ostvald bilan tahsil oldi[23]. Lyuis Nernstning laboratoriyasida ishlayotganida Nernst bilan umrbod adovat paydo bo'ldi. Keyingi yillarda Lyuis Nernstning issiqlik teoremasi bo'yicha ishini " kimyo tarixidagi achinarli epizod " deb atagan holda ko'p marta sobiq ustozini tanqid qila boshladi va qoraladi. [24] Nernstning shved do'sti Vilgelm Palmær Nobel Kimyo qo'mitasining a'zosi edi. U termodinamika bo'yicha Lyuis uchun Nobel mukofotini blokirovka qilish uchun Nobel nomzodini ko'rsatish va hisobot berish tartib-qoidalarini qo'llaganligi va Lyuisni uch marta mukofotga nomzod qilib ko'rsatganligi va keyin salbiy hisobotlarni yozish uchun qo'mita a'zosi sifatidagi mavqeidan foydalanganligi haqida dalillar mavjud[25].

Garvard, Manila va MIT

Nernst laboratoriyasida bo'lganidan so'ng, Lyuis 1901-yilda Garvardga yana uch yil o'qituvchi sifatida qaytib keldi. U termodinamika va elektrokimyo bo'yicha o'qituvchi etib tayinlandi. 1904 yilda Lyuisga ta'til berildi va Filippinning Manila shahridagi Fanlar byurosining vazn va o'lchovlar bo'yicha boshlig'i bo'ldi. Keyingi yili u Massachusets Texnologiya Instituti (MIT) uni fakultet lavozimiga tayinlaganida , Kembrijga qaytib keldi va u Artur Amos Noyes boshchiligidagi taniqli fizik kimyogarlar guruhiga qo'shilish imkoniyatiga ega bo'ldi. 1907-yilda dotsent, 1908 yilda dotsent, 1911-yilda esa to'liq professor unvonini oldi.

Kaliforniya universiteti, Berkli

GN Lyuis 1912-yilda MITni tark etib, fizik kimyo professori va Berklidagi Kaliforniya universitetida kimyo kolleji dekani bo'ldi[14][16]. 1912-yil 21-iyunda u Garvard professori roman tillari professorining qizi Meri Xinkli Sheldonga uylandi. Ularning ikkita o'g'li va bir qizi bor edi, ikkalasi ham kimyo professori bo'lishdi. 1913 yilda u Berklidagi Alpha Chi Sigma, professional kimyo birodarligiga qo'shildi[26].

Lyuis Berklida bo'lganida ko'plab bo'lajak Nobel mukofoti laureatlariga, jumladan Garold Urey (1934-yil Nobel mukofoti), Uilyam F. Giauke (1949 Nobel mukofoti), Glenn T. Siborg (1951 Nobel mukofoti), Uillard Libbi (1960 Nobel mukofoti), Melvinga ustozlik qilgan va ularga ta'sir o'tkazgan. Kalvin (1961 Nobel mukofoti) va boshqalar[16][17][18]. Uning sa'y-harakatlari tufayli Berklidagi Kimyo kolleji dunyodagi eng yaxshi kimyo markazlaridan biriga aylandi[16][19]. 1913-yilda u Milliy Fanlar akademiyasiga saylangan. 1934-yilda iste'foga chiqish sababini aytishdan bosh tortdi; Bunga o‘sha muassasaning ichki siyosati bilan bog‘liq kelishmovchiliklar yoki u ko‘rsatgan shaxslarning saylana olmagani sabab bo‘lgan, degan taxminlar bor. Uning iste'foga chiqish qaroriga 1934-yilgi kimyo bo'yicha Nobel mukofoti deyteriyni kashf etgani uchun shogirdi Garold Ureyga berilganidan norozilik sabab bo'lgan bo'lishi mumkin, Lyuis uni tozalash va tavsiflash bo'yicha ishi uchun baham ko'rishi kerak edi. og'ir suvdan[27].

O'lim

1946-yil 23-martda[28] aspirant Lyuisning jonsiz jasadini Berklidagi laboratoriya dastgohi ostida topdi. Lyuis suyuq vodorod siyanidi bilan tajriba ustida ishlagan va laboratoriyaga singan chiziqdan halokatli bug'lar sizib ketgan edi. Koroner o'lim sababini koronar arteriya kasalligi deb qaror qildi, chunki siyanoz belgilarining yo'qligi[29], lekin ba'zilar buni o'z joniga qasd qilish bo'lishi mumkin deb hisoblashadi. Berkli faxriy professori Uilyam Jolli, 1987-yilda UC Berkeley kimyo kolleji tarixida Lyuisning o'limi haqida turli fikrlarni bildirgan, " Retortsdan lazergacha " kafedraning yuqori lavozimli vakili Lyuis o'z joniga qasd qilgan deb hisoblaganini yozgan[13].

Agar Lyuisning o'limi haqiqatan ham o'z joniga qasd qilgan bo'lsa, Irving Langmuir bilan tushlik paytida tushkunlik paydo bo'lishi mumkin edi. Lengmyur va Lyuis o'rtasida uzoq vaqt raqobat bor edi, ular Lyuisning kimyoviy bog'lanish nazariyasini Lengmurning kengaytmalaridan boshlangan. Lengmur 1932-yilgi kimyo bo'yicha Nobel mukofotiga sirt kimyosi bo'yicha ishi uchun sazovor bo'lgan, Lyuis esa 41 marta nomzod bo'lishiga qaramay, mukofotni olmagan[12]. Lyuis vafot etgan kuni, Lengmuir va Lyuis Berklida tushlik qilish uchun uchrashishdi, bu uchrashuvni Maykl Kasha bir necha yil o'tib esladi. [29] Associates ma'lumotlariga ko'ra, Lyuis tushlikdan qorong'u kayfiyatda qaytib kelgan, ba'zi hamkasblari bilan ko'prik o'yinini o'ynagan, so'ngra laboratoriyasida ishlashga qaytgan. Bir soat o'tgach, u o'lik holda topildi. Lengmurning Kongress kutubxonasidagi hujjatlari uning o‘sha kuni faxriy unvon olish uchun Berkli kampusida bo‘lganini tasdiqlaydi. Lyuis Oltin darvoza milliy qabristoniga dafn etilgan[30].

1948-yilda qurilgan Berklidagi Lyuis Xoll uning sharafiga nomlangan[11].

Ilmiy yutuqlar

Termodinamika

Lyuisning doimiy qiziqishlarining aksariyati Garvard yillarida paydo bo'lgan. Eng muhimi termodinamika edi, o'sha paytda Richards juda faol bo'lgan mavzu. Muhim termodinamik munosabatlarning aksariyati 1895 yilga kelib ma'lum bo'lsa-da, ular izolyatsiyalangan tenglamalar sifatida ko'rilgan va hali mantiqiy tizim sifatida ratsionalizatsiya qilinmagan, ulardan bitta munosabatni hisobga olgan holda, qolganlarini olish mumkin edi. Bundan tashqari, bu munosabatlar noto'g'ri bo'lib, faqat ideal kimyoviy tizimlarga tegishli edi. Bu nazariy termodinamikaning ikkita muhim muammosi edi. 1900 va 1901 yillardagi ikkita uzoq va shuhratparast nazariy maqolalarida Lyuis yechim topishga harakat qildi. Lyuis faollikning termodinamik kontseptsiyasini kiritdi va " fugacity " atamasini kiritdi[31][32][33]. Uning yangi g'oyasi yoki "qochib ketish tendentsiyasi"[34] moddaning bir kimyoviy fazadan ikkinchisiga o'tish tendentsiyasini ifodalovchi bosim o'lchovlari bilan funksiya edi. Lyuis fugasitlik haqiqiy termodinamik munosabatlar tizimini olish mumkin bo'lgan asosiy printsip deb hisobladi. Bu umid amalga oshmadi, garchi fugacity haqiqiy gazlarni tavsiflashda doimiy joy topdi.

Lyuisning dastlabki maqolalari, shuningdek, JW Gibbs va P. Duhemning erkin energiya va termodinamik potentsial haqidagi g'oyalari haqida g'ayrioddiy rivojlangan xabardorlikni ochib beradi. Bu g'oyalar fiziklar va matematiklarga yaxshi ma'lum edi, lekin ko'pchilik amaliy kimyogarlarga ma'lum emas edi, ular ularni ma'nosiz va kimyoviy tizimlar uchun qo'llanilmaydi. Ko'pgina kimyogarlar Berthelot, Ostvald va Van't- Xoffning issiqlik termodinamikasiga (entalpiyasi) va kalorimetrik maktabga tayandilar. Reaksiya issiqligi, albatta, kimyoviy o'zgarishlarning sodir bo'lish tendentsiyasining o'lchovi emas va Lyuis faqat erkin energiya va entropiya aniq kimyoviy termodinamikani ta'minlashi mumkinligini tushundi. U fugacitydan erkin energiya oldi; u 1901 yilda past haroratlarda aniqlanmagan entropiya funktsiyasining aniq ifodasini olishga urinib ko'rdi. Richards ham urinib ko'rdi va muvaffaqiyatsizlikka uchradi va Nernst 1907 yilda muvaffaqiyat qozonmaguncha, entropiyalarni aniq hisoblash mumkin emas edi. Lyuisning fugacity tizimi uzoq davom etmagan bo'lsa-da, uning erkin energiya va entropiyaga bo'lgan dastlabki qiziqishi eng samarali bo'ldi va uning faoliyatining katta qismi ushbu foydali tushunchalarni amaliy kimyogarlar uchun ochiq qilishga bag'ishladi.

Garvardda Lyuis, shuningdek, qora jism nurlanishining termodinamiği bo'yicha nazariy maqola yozgan va unda yorug'lik bosimi borligini taxmin qilgan. Keyinchalik u Vilgelm Vien va boshqalarning bir xil fikrlash yo'nalishini muvaffaqiyatli davom ettirayotganidan bexabar bo'lgan yoshi kattaroq, konservativ hamkasblari uni bu g'oyani amalga oshirishdan to'xtatganini ma'lum qildi. Lyuisning qog'ozi nashr etilmagan bo'lib qoldi; Ammo uning radiatsiya va kvant nazariyasiga va (keyinchalik) nisbiylik nazariyasiga bo'lgan qiziqishi bu erta, bekor qilingan harakatdan kelib chiqdi. Faoliyatining boshidanoq Lyuis o'zini ham kimyogar, ham fizik deb bilardi.

Fayl:Lewis-cubic-notes.jpg
Lyuisning kubik atomlari (1902 yilda chizilgan)

Taxminan 1902-yilda Lyuis o'zining ma'ruza matnlarida kubning burchaklari mumkin bo'lgan elektron pozitsiyalarini aks ettiruvchi kub atomlarining nashr etilmagan chizmalaridan foydalana boshladi. Keyinchalik Lyuis bu eslatmalarni 1916-yilgi kimyoviy bog'lanish haqidagi klassik maqolasida o'z g'oyalarining birinchi ifodasi sifatida keltirdi.

Lyuisning Garvard yillarida paydo bo'lgan uchinchi asosiy qiziqish uning valentlik nazariyasi edi. 1902-yilda oʻz shogirdlariga valentlik qonunlarini tushuntirishga urinar ekan, Lyuis atomlar har bir burchagida elektronlar boʻlgan konsentrik qator kublardan tashkil topgan degan fikrni oʻylab topdi. Ushbu "kub atomi" davriy jadvaldagi sakkizta elementning aylanishini tushuntirdi va kimyoviy bog'lanishlar har bir atomga sakkizta to'liq to'plamni berish uchun elektronlarning ko'chirilishi natijasida hosil bo'lganligi haqidagi keng tarqalgan e'tiqodga muvofiq edi. Ushbu elektrokimyoviy valentlik nazariyasi 1904-yilda Richard Abeggning[35] asarida oʻzining eng mukammal ifodasini topdi, ammo bu nazariyaning Lyuis versiyasi aniq atom modelida mujassamlangan yagona nazariya edi. Yana Lyuisning nazariyasi Garvarddagi ustozlarini qiziqtirmadi, ular, o'sha davrdagi amerikalik kimyogarlarning ko'pchiligi kabi, bunday taxminlarni yoqtirmas edilar. Lyuis kub atomi haqidagi nazariyasini nashr etmadi, lekin 1916 yilda u umumiy elektron juftlik aloqasi nazariyasining muhim qismiga aylandi.

1916-yilda u " Atom va molekula "[36] kimyoviy bog'lanish haqidagi klassik maqolasini nashr etdi, unda u umumiy juft elektrondan iborat bo'lgan kovalent bog'lanish deb nomlanishi haqidagi g'oyani ishlab chiqdi va bu atamani aniqladi. elektron taqsimlanmaganda g'alati molekula (zamonaviy atama - erkin radikal ). U Lyuis nuqta tuzilmalari deb nomlanuvchi narsalarni, shuningdek, kubik atom modelini o'z ichiga olgan. Kimyoviy bog'lanish haqidagi bu g'oyalar Irving Langmuir tomonidan kengaytirildi va Linus Pauling tomonidan kimyoviy bog'lanishning tabiati haqidagi tadqiqotlar uchun ilhom manbai bo'ldi.

Kislotalar va asoslar

1923-yilda u kislota-asos reaktsiyalarining elektron-juft nazariyasini yaratdi. Ushbu kislotalar va asoslar nazariyasida "Lyuis kislotasi" elektron juft akseptor, "Lyuis asosi" esa elektron juft donordir[37]. Bu yil u kimyoviy bog'lanish nazariyalari bo'yicha monografiyasini ham nashr etdi[38].

J. Villard Gibbsning ishiga asoslanib, kimyoviy reaksiyalar ishtirok etuvchi moddalarning erkin energiyasi bilan aniqlangan muvozanatga o'tishi ma'lum bo'ldi. Lyuis 25 yil davomida turli moddalarning erkin energiyalarini aniqlashga sarfladi. 1923-yilda u Merle Randall bilan birgalikda zamonaviy kimyoviy termodinamikani rasmiylashtirishga yordam bergan ushbu tadqiqot natijalarini[39] nashr etdi.

Og'ir suv

Lyuis birinchi bo'lib 1933 yilda deyteriy oksidining ( og'ir suv ) sof namunasini ishlab chiqardi[40] va og'ir suvda hayot shakllarining omon qolishi va o'sishini birinchi bo'lib o'rgandi[41][42]. Ernest O. Lourens siklotronida deytronlarni (deyteriy yadrolarini ) tezlashtirib, u atom yadrolarining koʻpgina xususiyatlarini oʻrganishga muvaffaq boʻldi[43] . 1930-yillarda u Glenn T. Seaborgning ustozi bo'lib, u Lyuisning shaxsiy tadqiqotchi yordamchisi sifatida post-doktorlik ishlari uchun saqlab qolingan. Seaborg 1951-yilda kimyo bo'yicha Nobel mukofotini qo'lga kiritdi va hali tirikligida uning sharafiga seaborgium elementi nomini oldi.

O4 tetraoksigen

1924-yilda suyuq azotdagi kislorod eritmalarining magnit xossalarini o'rganib, Lyuis O4 molekulalari hosil bo'lishini aniqladi[44]. Bu tetratom kislorod uchun birinchi dalil edi.

Nisbiylik va kvant fizikasi

1908-yilda u nisbiylik bo'yicha bir nechta maqolalarning birinchisini nashr etdi, unda u massa - energiya munosabatlarini Albert Eynshteynning kelib chiqishidan boshqacha tarzda keltirib chiqardi[10]. 1909-yilda u Richard C. Tolman bilan o'z usullarini maxsus nisbiylik nazariyasi bilan birlashtirdi[45]. 1912-yilda Lyuis va Edvin Bidvell Uilson matematik fizikada katta ish taqdim etdilar, u nafaqat fazoviy vaqtni o'rganish uchun sintetik geometriyani qo'llagan, balki fazoda siqish xaritasi va Lorentz o'zgarishining kimligini ham qayd etgan[46][47].

1926-yilda u nurlanish energiyasining (yorug'likning) eng kichik birligi uchun "foton " atamasini kiritdi. Aslida, uning Tabiatga yo'llagan maktubining natijasi u niyat qilgandek emas edi[48]. Maktubda u fotonni energiya emas, balki tizimli element bo'lishini taklif qildi. U yangi o'zgaruvchiga, fotonlar soniga ehtiyoj borligini ta'kidladi. Uning nazariyasi 1905 yilda Albert Eynshteyn tomonidan kiritilgan yorug'likning kvant nazariyasidan farq qilsa-da, uning nomi Eynshteyn yorug'lik kvanti (nemischa Lixtquant) deb atagan narsa uchun qabul qilindi.

Boshqa yutuqlar

1921-yilda Lyuis birinchi bo'lib kuchli elektrolitlarning massa ta'siri qonuniga bo'ysunmasligini tavsiflovchi empirik tenglamani taklif qildi, bu muammo fizik kimyogarlarni yigirma yil davomida hayratda qoldirdi[49]. Uning ion kuchi deb atagan empirik tenglamalari keyinchalik 1923-yilda nashr etilgan kuchli elektrolitlar uchun Debye-Gyuckel tenglamasiga mos kelishi tasdiqlandi.

O'z faoliyati davomida Lyuis ushbu maqolada aytib o'tilganlardan tashqari, yorug'lik kvantlarining tabiatidan tortib narxlarni barqarorlashtirish iqtisodiga qadar ko'plab boshqa mavzularda nashr etdi. Umrining so'nggi yillarida Lyuis va uning so'nggi ilmiy xodimi aspirant Maykl Kasha organik molekulalarning fosforessensiyasi bir elektrondan qo'zg'aluvchan uchlik holatida (ikki elektron spin vektorlari yo'naltirilgan holatda) yorug'lik chiqarishni o'z ichiga olishini aniqladilar. bir yo'nalishda, lekin turli orbitallarda) va bu uchlik holatining paramagnetizmini o'lchagan[50].

Shuningdek qarang

  • Molekulyar nazariya tarixi

Ma'lumotnomalar

  1. ↑ 1,0 1,1 Hildebrand, J. H. (1947). "Gilbert Newton Lewis. 1875-1946". Obituary Notices of Fellows of the Royal Society 5 (15): 491–506. doi:10.1098/rsbm.1947.0014. 
  2. ↑ Jensen, William B. (19 March 2021). "Gilbert N. Lewis, American chemist". Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/biography/Gilbert-N-Lewis. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 „University of California: In Memoriam, 1946“. texts.cdlib.org. Qaraldi: 2019-yil 9-mart. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":3" defined multiple times with different content
  4. ↑ 4,0 4,1 „Gilbert N. Lewis“ (en). Atomic Heritage Foundation. Qaraldi: 2019-yil 9-mart. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Heritage" defined multiple times with different content
  5. ↑ GILBERT NEWTON LEWIS 1875—1946 A Biographical Memoir by Joel H. Hildebrand National Academy of Sciences 1958
  6. ↑ Lewis, Gilbert Newton R. E. Kohler in Complete Dictionary of Scientific Biography (Encyclopedia.com)
  7. ↑ „Gilman Hall University of California, Berkeley - National Historic Chemical Landmark“ (en). American Chemical Society. Qaraldi: 2019-yil 9-mart.
  8. ↑ Davey, Stephen (2009). "The legacy of Lewis". Nature Chemistry 1 (1): 19. doi:10.1038/nchem.149. ISSN 1755-4330. 
  9. ↑ „December 18, 1926: Gilbert Lewis coins "photon" in letter to Nature“ (en). APS News: This Month in Physics History. American Physical Society (2012-yil dekabr). Qaraldi: 2019-yil 4-avgust.
  10. ↑ 10,0 10,1 Lewis, G. N. (1908). "A revision of the Fundamental Laws of Matter and Energy". Philosophical Magazine 16 (95): 705–717. doi:10.1080/14786441108636549.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":9" defined multiple times with different content
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 „Lewis Hall | Campus Access Services“. access.berkeley.edu. Qaraldi: 2019-yil 9-mart. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":4" defined multiple times with different content
  12. ↑ 12,0 12,1 „Nomination Database Gilbert N. Lewis“. NobelPrize.org. Qaraldi: 2016-yil 10-may. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "NobelPrize" defined multiple times with different content
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 DelVecchio. „WHAT KILLED FAMED CAL CHEMIST? / 20th century pioneer who failed to win a Nobel Prize may have succumbed to a broken heart, one admirer theorizes“. SFGate (2006-yil 5-avgust). Qaraldi: 2019-yil 9-mart. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":5" defined multiple times with different content
  14. ↑ 14,0 14,1 „December 18, 1926: Gilbert Lewis coins "photon" in letter to Nature“ (en). www.aps.org. Qaraldi: 2019-yil 9-mart. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  15. ↑ Jensen, William B. (5 October 2017). The Mystery of G. N. Lewis's Missing Nobel Prize. The Posthumous Nobel Prize in Chemistry. Volume 1. Correcting the Errors and Oversights of the Nobel Prize Committee. American Chemical Society. pp. 107–120. doi:10.1021/bk-2017-1262.ch006. 
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 „Gilman Hall University of California, Berkeley - National Historic Chemical Landmark“ (en). American Chemical Society. Qaraldi: 2019-yil 9-mart. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":1" defined multiple times with different content
  17. ↑ 17,0 17,1 „The Nobel Prize in Chemistry 1949“ (en-US). NobelPrize.org. Qaraldi: 2019-yil 9-mart. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":6" defined multiple times with different content
  18. ↑ 18,0 18,1 „Research Profile - Willard Frank Libby“ (en). Lindau Nobel Mediatheque. Qaraldi: 2019-yil 9-mart. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":7" defined multiple times with different content
  19. ↑ 19,0 19,1 „Gilbert Newton Lewis | Lemelson-MIT Program“. lemelson.mit.edu. 2020-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 9-mart. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":8" defined multiple times with different content
  20. ↑ Harris, Reviewed By Harold H. (1999-11-01). "A Biography of Distinguished Scientist Gilbert Newton Lewis (by Edward S. Lewis)". Journal of Chemical Education 76 (11): 1487. doi:10.1021/ed076p1487. ISSN 0021-9584. 
  21. ↑ Hildebrand, Joel H. „Gilbert Newton Lewis“,. Biographical Memoirs of the National Academy of Sciences. Washington, D.C., U.S.A.: National Academy of Sciences, 1958 — 209–235 bet. ; see p. 210. Lewis's Ph.D. thesis was titled "Some electrochemical and thermochemical relations of zinc and cadmium amalgams". He published the results jointly with his supervisor T.W. Richards.
  22. ↑ Richards, Theodore William; Lewis, Gilbert Newton (1898). "Some electrochemical and thermochemical relations of zinc and cadmium amalgams". Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences 34 (4): 87–99. doi:10.2307/20020864. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=njp.32101050586039;view=1up;seq=97. 
  23. ↑ Edsall, J. T. (November 1974). "Some notes and queries on the development of bioenergetics. Notes on some "founding fathers" of physical chemistry: J. Willard Gibbs, Wilhelm Ostwald, Walther Nernst, Gilbert Newton Lewis". Mol. Cell. Biochem. 5 (1–2): 103–12. doi:10.1007/BF01874179. PMID 4610355. 
  24. ↑ 10 Fierce (But Productive) Rivalries Between Dueling Scientists Radu Alexander. Website of Listverse Ltd. April 7th 2015. Retrieved 2016-03-24.
  25. ↑ Coffey (2008): 195-207.
  26. ↑ „About - Alpha Chi Sigma | Sigma Chapter“. axs.berkeley.edu. Qaraldi: 2019-yil 9-mart.
  27. ↑ Coffey (2008): 221-22.
  28. ↑ Helmenstine. „Today in Science History - March 23 - Gilbert Lewis“. Science Notes and Projects (2018-yil 22-mart). Qaraldi: 2020-yil 6-avgust.
  29. ↑ 29,0 29,1 Coffey (2008): 310-15.
  30. ↑ „Dr Gilbert Newton Lewis (1875-1946) - Find A Grave...“ (en). www.findagrave.com. Qaraldi: 2021-yil 7-aprel.
  31. ↑ Lewis, Gilbert Newton (June 1901). "The law of physico-chemical change". Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences 37 (3): 49–69. doi:10.2307/20021635. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=njp.32101050586062;view=1up;seq=57.  ; the term "fugacity" is coined on p. 54.
  32. ↑ Lewis, Gilbert Newton (1907). "Outlines of a new system of thermodynamic chemistry". Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences 43 (7): 259–293. doi:10.2307/20022322. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=njp.32101050586120;view=1up;seq=275.  ; the term "activity" is defined on p. 262.
  33. ↑ Pitzer, Kenneth S. (February 1984). "Gilbert N. Lewis and the thermodynamics of strong electrolytes". Journal of Chemical Education 61 (2): 104–107. doi:10.1021/ed061p104. https://escholarship.org/content/qt4x23w27c/qt4x23w27c.pdf?t=p0fw58. 
  34. ↑ Lewis, Gilbert Newton (1900). "A new conception of thermal pressure and a theory of solutions". Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences 36 (9): 145–168. doi:10.2307/20020988. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=njp.32101050586054;view=1up;seq=165.  The term "escaping tendency" is introduced on p. 148, where it is represented by the Greek letter ψ ; ψ is defined for ideal gases on p. 156.
  35. ↑ Abegg, R. (1904). "Die Valenz und das periodische System. Versuch einer Theorie der Molekularverbindungen [Valency and the periodic table. Attempt at a theory of molecular compounds]" (de). Zeitschrift für Anorganische Chemie 39 (1): 330–380. doi:10.1002/zaac.19040390125. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b3959087;view=1up;seq=344. 
  36. ↑ Lewis, Gilbert N. (April 1916). "The atom and the molecule". Journal of the American Chemical Society 38 (4): 762–785. doi:10.1021/ja02261a002. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.hs1t2w;view=1up;seq=772. 
  37. ↑ Lewis, Gilbert Newton. Valence and the Structure of Atoms and Molecules. New York: Chemical Catalog Company, 1923 — 142 bet. „We are inclined to think of substances as possessing acid or basic properties, without having a particular solvent in mind. It seems to me that with complete generality we may say that a basic substance is one which has a lone pair of electrons which may be used to complete the stable group of another atom, and that an acid substance is one which can employ a lone pair from another molecule in completing the stable group of one of its own atoms. In other words, the basic substance furnishes a pair of electrons for a chemical bond, the acid substance accepts such a pair.“ 
  38. ↑ Lewis, G. N. (1926) Valence and the Nature of the Chemical Bond. Chemical Catalog Company.
  39. ↑ Lewis, G. N. and Merle Randall (1923) Thermodynamics and the Free Energies of Chemical Substances. McGraw-Hill.
  40. ↑ Lewis, G. N.; MacDonald, R. T. (1933). "Concentration of H2 Isotope". The Journal of Chemical Physics 1 (6): 341. doi:10.1063/1.1749300. 
  41. ↑ Lewis, G. N. (1933). "The biochemistry of water containing hydrogen isotope". Journal of the American Chemical Society 55 (8): 3503–3504. doi:10.1021/ja01335a509. 
  42. ↑ Lewis, G. N. (1934). "The biology of heavy water". Science 79 (2042): 151–153. doi:10.1126/science.79.2042.151. PMID 17788137. 
  43. ↑ „Deuteron - an overview | ScienceDirect Topics“.
  44. ↑ Lewis, Gilbert N. (1924-09-01). "The magnetism of oxygen and the molecule O4". Journal of the American Chemical Society 46 (9): 2027–2032. doi:10.1021/ja01674a008. ISSN 0002-7863. 
  45. ↑ Lewis, G. N. & Richard C. Tolman (1909). "The Principle of Relativity, and Non-Newtonian Mechanics". Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences 44 (25): 709–26. doi:10.2307/20022495. 
  46. ↑ Wilson, Edwin B.; Lewis, Gilbert N. (1912). "The Space-time Manifold of Relativity. The Non-Euclidean Geometry of Mechanics and Electromagnetics". Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences 48 (11): 387–507. doi:10.2307/20022840. 
  47. ↑ Synthetic Spacetime, a digest of the axioms used, and theorems proved, by Wilson and Lewis. Archived by WebCite
  48. ↑ Lewis, G.N. (1926). "The conservation of photons". Nature 118 (2981): 874–875. doi:10.1038/118874a0. http://www.nobeliefs.com/photon.htm. 
  49. ↑ Lewis, Gilbert N.; Randall, Merle (1921). "The activity coefficient of strong electrolytes". Journal of the American Chemical Society 43 (5): 1112–1154. doi:10.1021/ja01438a014. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015018181431;view=1up;seq=1144.  The term "ionic strength" is introduced on p. 1140.
  50. ↑ Lewis, Gilbert N.; Kasha, M. (1944). "Phosphorescence and the Triplet State". Journal of the American Chemical Society 66 (12): 2100–2116. doi:10.1021/ja01240a030. 

Qo'shimcha o'qish

Tashqi havolalar

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Gilbert_N._Lewis&oldid=3167509" dan olindi