Sand: Versiyalar orasidagi farq

Ishorat qoʻshish
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„Sand“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

2-Noyabr 2022, 17:54 dagi koʻrinishi

Idexan Ubaridagi qum tepalari, Liviya
Qumlarning tasviri:



</br> shisha, qumtepa, kvarts



</br> vulqon, biogen marjon, pushti marjon



</br> vulqon, granat, olivin.



</br> Namunalar Gobi cho'li, Estoniya, Gavayi va materik Qo'shma Shtatlardan olingan. (har biri 1x1 sm) [1]

Qum-mayda bo'lingan mineral zarralardan tashkil topgan donador materialdir hisoblanadi. Qum turli xil tarkibga ega, ammo uning don hajmi bilan belgilanadi. Qum donalari shag'aldan kichikroq va loydan qo'polroqdir. Qum, shuningdek, tuproq yoki tuproq turining tekstura sinfiga ham tegishli bo'lishi mumkin, ya'ni massasi bo'yicha 85 foizdan ortiq qum o'lchamli zarralarni o'z ichiga olgan tuproqdan tashkil topgan. Bu qum juda ham mitti zarracha hisoblanadi[2].

Qumning tarkibi mahalliy tosh manbalari va sharoitlariga qarab o'zgaradi, lekin quruqlikdagi kontinental va tropik bo'lmagan qirg'oq sharoitida qumning eng keng tarqalgan tarkibiy qismi kremniy oksidi kremniy dioksidi yoki SiO 2, odatda kvarts shaklida bo'ladi. Bu qumda olimlar chuqur ilmiy ishlar qilishgan.

Kaltsiy karbonat ikkinchi eng keng tarqalgan qum turi hisoblanadi. Masalan, so'nggi 500 yil ichida asosan aragonit million yil, marjon va qisqichbaqasimonlar kabi hayotning turli shakllari yaratilgan. Masalan, Karib dengizi kabi millionlab yillar davomida riflar ekotizimda hukmronlik qilgan hududlarda bu qumning asosiy shakli hisoblanadi. Bir oz kamdan-kam hollarda, qum, gips va selenit kabi kaltsiy sulfatdan iborat bo'lishi mumkin. AQShdagi White Sands milliy bog'i va Salt Plains milliy yovvoyi tabiat qo'riqxonasi kabi joylardan bu turlari topilgan. Bu turlarni asosan chet elda topishgan.

Qum insoniy vaqt oralig'ida qayta tiklanmaydigan resursdir va beton tayyorlash uchun mos bo'lgan qum yuqori talabga ega hisoblanadi[3] .Cho'l qumi, garchi ko'p bo'lsa-da, beton uchun mos emas. Qurilish uchun har yili 50 milliard tonna plyaj qumi va qazilma qum ishlatiladi[4]. Bu qumlarni tarkibini o'rganib chiqgan ma'quldir.

Tarkibi

Kvars plyaj qumidagi og'ir minerallar (qorong'i) ( Chennay, Hindiston)
Coral Pink Sand Dunes State Park, Yuta shtatidagi qum. Bu to'q sariq rangni ta'minlaydigan gematit qoplamali kvarts donalari.
Kaliforniyadagi Pismo Beachdan qum. Komponentlar, birinchi navbatda, kvarts, chert, magmatik tosh va qobiq bo'laklari.

Qumning aniq ta'rifi turlicha. Muhandislik va geologiyada qo'llaniladigan ilmiy yagona tuproq tasnifi tizimi AQSh standart elaklariga mos keladi va qumni diametri 0,074 dan 4,75 millimetrgacha bo'lgan zarralar sifatida belgilaydi .Boshqa ta'rifga ko'ra, geologlar tomonidan qo'llaniladigan zarrachalar hajmi bo'yicha, qum zarralari diametri 0,0625 dan o'zgarib turadi.1mm (yoki1⁄16mm) taxminan 0,00012 kub millimetr hajmdan 2 gacha mm, hajmi taxminan 4,2 kub millimetr, hajmlardagi farq 34,688 o'lchov farqi[5]. Ushbu o'lcham oralig'iga tushadigan har qanday zarracha qum donasi deb ataladi. Qum donalari shag'al orasida joylashgan (zarrachalari 2 dan 2 gacha mm dan 64 gacha mm oxirgi tizim bo'yicha va 4,75 dan mm dan 75 gacha birinchisida mm) va loy (0,0625 dan kichik zarralar) mm dan 0,004 gacha mm)gacha bo'ladi. Qum va shag'al o'rtasidagi o'lcham spetsifikatsiyasi bir asrdan ko'proq vaqt davomida doimiy bo'lib qoldi, ammo zarrachalar diametri 0,02 ga teng. 20-asr boshlarida Albert Atterberg standarti bo'yicha qum hisoblangan. Miloddan avvalgi 240-yillarda yozilgan Arximedning " Qum hisoblagichi " asaridagi qum donalari 0,02 ni tashkil etgan. Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamentining 1938-yildagi spetsifikatsiyasi 0,05 mm edi[6]. 1953-yilda Amerika Davlat avtomobil yo'llari va transport xodimlari assotsiatsiyasi tomonidan e'lon qilingan muhandislik standarti minimal qum hajmini 0,074mm etib belgilagan. Barmoqlar orasiga ishqalanganda qum qumli bo'ladi.

ISO 14688 qumlarni 0,063mm oralig'ida nozik, o'rta va qo'pol deb tasniflaydi. Qo'shma Shtatlarda qum odatda o'lchamiga qarab besh kichik toifaga bo'linadi: Bular juda nozik qum (diametr1⁄16 -1⁄8 mm), mayda qum (1⁄8 -1⁄4mm), o'rtacha qum (1⁄4-1⁄2mm), qo'pol qum (1⁄2 -1mm) va juda qo'pol qum (1-2mm). Bu o'lchamlar Krumbein phi shkalasiga asoslanadi.Bu yerda o'lcham P = -log 2 D; D - zarracha o'lchami mm. Ushbu shkala bo'yicha, qum uchun PH qiymati -1 dan +4 gacha o'zgarib turadi, kichik toifalar orasidagi bo'linishlar butun sonlarda qo'llaniladi.

Perissa, Santorini, Gretsiyadan qora vulqon qumining yaqinlashishi

Qumning eng keng tarqalgan tarkibiy qismi, quruqlikdagi kontinental sharoitlarda va tropik bo'lmagan qirg'oq sharoitida, kremniy oksidi (kremniy dioksidi yoki SiO2), odatda kvarts shaklida bo'lib, kimyoviy inertligi va sezilarli qattiqligi tufayli eng ko'p bo'ladi. Havo ta'siriga chidamli keng tarqalgan mineral hisoblanadi . Bu qum zarralari inson uchun juda ham zararlidir.

Mineral qumning tarkibi mahalliy tosh manbalari va sharoitlariga qarab juda o'zgaruvchan. Tropik va subtropik qirg'oq sharoitida topilgan yorqin oq qumlar eroziyalangan ohaktosh bo'lib, boshqa organik yoki organik hosil bo'lgan bo'laklarga qo'shimcha ravishda marjon va qobiq bo'laklarini o'z ichiga olishi mumkin, bu qum shakllanishi tirik organizmlarga ham bog'liqligini ko'rsatadi. Nyu-Meksikadagi White Sands milliy bog'ining gipsli qumtepalari yorqin, oq rangi bilan mashhur hisoblanadi. Arkoza - bu (odatda yaqin atrofdagi) granit jinslarning parchalanishi va eroziyasi natijasida hosil bo'lgan katta dala shpatiga ega qum yoki qumtoshdan iboratdir. Ba'zi qumlarda magnetit, xlorit, glaukonit yoki gipslar ham mavjud. Magnititga boy qumlar, vulqon bazaltlari va obsidianlardan olingan qumlar kabi quyuqdan qora ranggacha bo'ladi. Xlorit - glaukonitli qumlar odatda yashil rangga ega, shuningdek olivin miqdori yuqori bo'lgan bazalt lavasidan olingan qumlar ham misol bo'ladi. Ko'pgina qumlar, ayniqsa Janubiy Yevropada keng tarqalgan qumlarning kvarts kristallari tarkibida temir aralashmalari mavjud bo'lib, ular quyuq sariq rangni beradi. Ba'zi hududlardagi qum konlarida granatalar va boshqa chidamli minerallar, jumladan, ba'zi kichik qimmatbaho toshlar ham mavjud.

Togʻ jinslari uzoq vaqt davomida, asosan, suv va shamol taʼsirida eroziyaga uchraydi yoki ob-havoga uchraydi, ularning choʻkindilari esa oqimga koʻchiriladi. Bu cho'kindilar mayda bo'laklarga bo'linib, mayda qum donalari bo'lguncha davom etadi. Qum hosil qiluvchi eng keng tarqalgan tosh granit bo'lib, bu erda dala shpati minerallari kvartsga qaraganda tezroq eriydi, bu esa toshning mayda bo'laklarga bo'linishiga olib keladi. Granit jinslarida bu qumda ko'proq dala shpati minerallarini keltirib chiqaradi, chunki ularning erishi uchun ko'p vaqtlari yo'q. Ob-havo natijasida hosil bo'lgan qum atamasi "epiklastik" deb nomlanadi[7].

Daryolardagi qum daryoning o'zidan yoki uning tekisligidan to'planadi va qurilish sanoatida ishlatiladigan qumning katta qismini tashkil qiladi. Bu qumlarni albatta ishlatishni bilish kerak. Shuning uchun ko'plab kichik daryolar qurib, atrof-muhitni tashvishga solmoqda va qo'shni yerlarga iqtisodiy yo'qotishlarni keltirib chiqarmoqda. Bunday hududlarda qum qazib olish tezligi qumni to'ldirish tezligidan ancha yuqori bo'lib, uni qayta tiklanmaydigan resursga aylantiradi[8].

Qum tepalari quruq sharoitlar yoki shamol cho'kishi oqibatida hosil bo'ladi. Sahroi Kabir cho'li geografik joylashuvi va ekvatorga yaqinligi tufayli juda quruqdir. U o'zining keng qumtepalari bilan mashhur hisoblanadi. Vaqt o'tishi bilan shamol loy va o'lik organik moddalar kabi mayda zarralarni uchirib, faqat qum va kattaroq toshlarni qoldiradi. Saharaning atigi 15% qumtepalari, 70% esa yalang toshlardan iborat[9]. Shamol bu turli xil muhitlarni yaratish va qumni yumaloq va silliq qilib shakllantirish uchun javobgar bo'ladi. Bu xususiyatlar cho'l qumini qurilish uchun yaroqsiz holga keltirib chiqaradi [10].

Plyaj qumi ham eroziya natijasida hosil bo'ladi. Ming yillar davomida to'lqinlarning doimiy harakatidan qirg'oq yaqinida tog' jinslari eroziyalanadi va cho'kindilar hosil bo'ladi. Bu cho'kindilar ob-havo va daryolarning cho'kishi, shuningdek, dengiz hayvonlarining toshlar bilan o'zaro ta'siri, masalan, suv o'tlarini yeyish kabi plyaj yaratish jarayonini tezlashtiradi. Yetarli miqdorda qum mavjud bo'lgandan so'ng, plyaj erning eroziyalanishiga yo'l qo'ymaslik uchun to'siq bo'lib xizmat qiladi. Bu qum burchakli va turli o'lchamlarga ega bo'lgani uchun qurilish uchun idealdir. Bu plyajdagi qumni o'rganib chiqish maqsadga muvofiq. Bu qumlarni tarkibini o'rganish juda ham mashaqqatli hisoblanadi[11].

Dengiz qumi (yoki okean qumi) okeanga tashiladigan cho'kindilardan va okean jinslarining eroziyasidan kelib chiqadi. Qum qatlamining qalinligi har xil, ammo quruqlikka yaqinroq qum ko'proq bo'lishi odatiy hol hisoblanadi. Yevropa dengiz qumining asosiy konchilari bu juda ham murakkab hisoblanadi.Bu esa ekotizimlar va mahalliy baliqchilikka katta zarar yetkazadi[8].

O'qish

Qum donalari ko'rsatilgan skanerlash elektron mikrografi
G'arbiy cho'l, Misrdan olingan chuqur qum donalari. Chuqurlik shamol tashishning natijasidir.

Alohida donlarni o'rganish donning kelib chiqishi va tashish turiga oid ko'plab tarixiy ma'lumotlarni ochib berishi mumkin [12]. Yaqinda granit yoki gneys kvarts kristallaridan parchalangan kvarts qumi burchakli bo'ladi. U geologiyada grus yoki qurilish savdosida o'tkir qum deb ataladi.Bu yerda beton uchun afzalroq bo'ladi va bog'dorchilikda loy tuproqlarni yumshatish uchun tuproq qo'shimchasi sifatida ishlatiladi. Suv yoki shamol orqali uzoq masofalarga tashiladigan qum, don yuzasida xarakterli naqshlari bilan yumaloq bo'ladi.Bu albata murakkab tuzilgan bo'ladi. Shuning uchun olimlar bu qumni ustida ko'p ish olib borishadi.

Qumni sevimli mashg'ulot sifatida yig'adigan odamlar arenofillar deb nomlanadi. Qumli muhitda o'sadigan organizmlar psammofillardir[13].

Foydalaniladi

Sariq qurilish qumining qum donalari. Lumam P-8 mikroskopi. EPI yoritish. Har bir qum donasining fotosurati multifokal istifleme natijasidir.
  • Aşınma. Zımparadan oldin, nam qum elastik sirtli aylanadigan qurilmalar va juda qattiq tosh (tosh vazalar yasash) yoki metall (mis pishirish idishlarini qayta bo'yashdan oldin eski dog'ni olib tashlash) kabi qattiq materiallar o'rtasida abraziv element sifatida ishlatilgan.
  • Qishloq xo'jaligi. Qumli tuproqlar tarvuz, shaftoli va yeryong'oq kabi ekinlar uchun idealdir va ularning ajoyib drenaj xususiyatlari ularni intensiv sut chorvachiligi uchun mos qiladi.
  • Havo filtratsiyasi. Mato bilan aralashtirilgan nozik qum zarralari odatda ma'lum gaz niqobi filtri dizaynlarida ishlatilgan, ammo asosan mikrofiberlar bilan almashtirilgan.
  • Akvarium. Qum arzon akvarium asosini yaratadi, ba'zilar uy sharoitida foydalanish uchun shag'aldan yaxshiroq deb hisoblashadi. Bu, shuningdek, mercan va qisqichbaqasimonlardan parchalangan, asosan, aragonit qumidan tashkil topgan muhitga taqlid qiluvchi tuzli suv reef tanklari uchun ham zaruratdir.
  • Sun'iy riflar. Geotekstil bilan qoplangan qum yangi riflar uchun asos bo'lib xizmat qilishi mumkin.
  • Fors ko'rfazidagi sun'iy orollar .
  • Plyaj oziqlanishi. Hukumatlar qumni plyajlarga ko'chiradi, u erda suv toshqini, bo'ronlar yoki qirg'oq chizig'ini ataylab o'zgartirish asl qumni buzadi. [14]
  • G'isht. Ishlab chiqarish korxonalari g'isht ishlab chiqarish uchun loy va boshqa materiallar aralashmasiga qum qo'shadi. [15]
  • Kob. Dag'al qum kobning 75% ni tashkil qiladi.
  • Beton. Qum ko'pincha ushbu muhim qurilish materialining asosiy komponentidir.
  • Shisha. Kremniyga boy qum oddiy ko'zoynaklarning asosiy komponentidir.
  • Shlangi sindirish. Tabiiy gaz uchun burg'ulash usuli, "propant" sifatida yumaloq kremniy qumidan foydalanadi, gidravlik sindirish jarayoni natijasida yuzaga keladigan ochiq yoriqlarni ushlab turish uchun material.
  • Peyzaj. Qum kichik tepaliklar va qiyaliklarni hosil qiladi (golf maydonchalari bunga misol bo'la oladi).
  • Ohak. Qum tosh qurilishida ishlatiladigan tosh tsement yoki portlend sement va ohak bilan aralashtiriladi.
  • Bo'yoq. Qumni bo'yoq bilan aralashtirish devor va shiftlar yoki sirpanmaydigan zamin yuzalari uchun teksturali qoplama hosil qiladi.
  • Temir yo'llar. Dvigatel haydovchilari va temir yo'l tranzit operatorlari relslarda g'ildiraklarning tortilishini yaxshilash uchun qumdan foydalanadilar.
  • Dam olish. Qum bilan o'ynash - plyajdagi sevimli mashg'ulot. Qumning eng sevimli qo'llanilishidan biri bu qum qal'alari deb nomlanuvchi ba'zan murakkab, ba'zan oddiy tuzilmalarni, maqolda o'zgarmas qilishdir. Katta miqdordagi qum maydonini o'rab turgan va qum qutilari deb nomlanuvchi bolalar uchun maxsus o'yin maydonchalari ko'plab jamoat o'yin maydonchalarida va hatto ba'zi bir oilali uylarda keng tarqalgan. Qum tepalari alpinistlar, mototsiklchilar va plyaj aravachalari haydovchilari orasida ham mashhur.
  • Yo'llar. Qum muzli yoki qorli sharoitda tortishish (va shunday qilib, harakat xavfsizligini) yaxshilaydi.
  • Qum animatsiyasi. San'atkorlar qumda tasvirlarni chizishadi. Animatsion filmlar yaratuvchilar xuddi shu atamani old yoki orqadan yoritilgan oynada qumdan foydalanishni tasvirlash uchun ishlatishadi.
  • Qum quyish. G'ildiraklar quyish qumi deb ham ataladigan qumni namlaydi yoki yog ' qoliplash qumini namlaydi va keyin uni eritilgan materialni quyadigan qoliplarga aylantiradi. Ushbu turdagi qum yuqori harorat va bosimga bardosh berishi, gazlarning chiqib ketishiga imkon berishi, bir xil, kichik don o'lchamiga ega bo'lishi va metallar bilan reaktiv bo'lmasligi kerak.
  • Qum qoplari. Ular suv toshqini va otishmalardan himoya qiladi. Qimmatbaho sumkalar bo'sh bo'lganda tashish oson va malakasiz ko'ngillilar favqulodda vaziyatlarda ularni tezda mahalliy qum bilan to'ldirishlari mumkin.
  • Qumlash. Tozalangan qum tozalash, tayyorlash va parlatishda abraziv vosita bo'lib xizmat qiladi.
  • Silikon. Kvars qumi kremniy ishlab chiqarish uchun xom ashyo hisoblanadi.
  • Issiqlik quroli. Endi keng qo'llanilmagan bo'lsa-da, klassik va o'rta asrlarda qum isitilib, bosqinchi qo'shinlarga quyilgan.
  • Suv filtratsiyasi. Media filtrlari suvni filtrlash uchun qumdan foydalanadi. Bundan tashqari, tez- tez tez qum filtrlari shaklida ko'plab suv tozalash inshootlari tomonidan qo'llaniladi.
  • Tahorat. tana aʼzolarini artish islomiy marosim.
  • Zoantid "skeletlari": marjonlar va dengiz anemonlari bilan bog'liq bo'lgan dengiz bentik knidariyalarining ushbu tartibidagi hayvonlar strukturaviy mustahkamlik uchun mezoglea ichiga qum kiritadilar, chunki ularda haqiqiy skelet yo'q.

Resurslar va atrof-muhit muammolari

Qurilish sanoati uchun faqat ba'zi qumlar beton ishlab chiqarish uchun mos keladi. Cho'l qumi donalari shamolda uchib dumaloqlanadi va shuning uchun dengizdan qo'pol qumdan farqli o'laroq, qattiq beton hosil qilmaydi. Aholi soni va shaharlarning o'sishi va qurilish ishlari natijasida ushbu maxsus turdagi qumlarga talab katta bo'lib, tabiiy manbalar kamaymoqda. 2012-yilda fransuz rejissyori Denis Delestrak qurilish qumining etishmasligi ta'siri haqida " Qum urushlari " nomli hujjatli filmni suratga oldi. Bu qurilish qumining qonuniy va noqonuniy savdosining ekologik va iqtisodiy oqibatlarini ko'rsatadi[16].

Qumni olish uchun gidravlik chuqurlash usuli qo'llaniladi. Bu suvdan qumning bir necha metr yuqori qismini pompalash va uni qayiqqa to'ldirish orqali ishlaydi, keyin uni qayta ishlash uchun quruqlikka olib boradi. Afsuski, qazib olingan qum bilan aralashgan barcha dengiz hayoti nobud bo'ladi va ekotizim qazib olish tugaganidan keyin ham yillar davomida azoblanishi mumkin. Qum suvdan chiqarilsa, u ko'chki xavfini oshiradi, bu qishloq xo'jaligi erlarining yo'qolishiga yoki turar-joylarning shikastlanishiga olib kelishi mumkin[17].

Qumning ko'p ishlatilishi baliqlarning kamayishi, ko'chkilar va suv toshqini bilan bog'liq ekologik muammolarni keltirib chiqaradigan muhim chuqurlashtirish sanoatini talab qiladi[18]. Xitoy, Indoneziya, Malayziya va Kambodja kabi davlatlar bu muammolarni asosiy omil sifatida ko'rsatib, qum eksportini taqiqlaydi[19]. Qum va shag'alning yillik iste'moli 40 milliard tonnani tashkil etadi va qum 70 milliard AQSh dollari miqdoridagi global sanoatdir. Foydalanishning ortishi bilan qayta ishlash va qumga muqobil usullardan ko'proq narsa kelishi uchun albatta bu qumni tarkibini albatta yangi ilmiy ishlarni kelajakda amalga oshirish kutilmoqda[20].

2017-yilda qumga bo'lgan global talab 99,5 milliard dollarlik sanoatning bir qismi sifatida 9,55 milliard tonnani tashkil etdi[21]. 2022-yil aprel oyida Birlashgan Millatlar Tashkilotining Atrof-muhit bo'yicha dasturi (UNEP) har yili 50 milliard tonna qum va shag'al ishlatilayotgani haqida hisobot e'lon qildi. Hisobotda inqirozning oldini olish va ikki manba uchun aylanma iqtisodiyotga o'tish uchun plyaj qazib olishni taqiqlash, shu jumladan 10 ta tavsiyalar berildi. Buning uchun albatta qumni yaxshilab tarkibini o'rganib chiqish kerak[22][23].

Xavflar

Qum odatda zaharli bo'lmasa-da, qumdan foydalanish kabi harakatlar ehtiyot choralarini talab qiladi. Qum püskürtme uchun ishlatiladigan silika qumi qoplari endi hosil bo'lgan nozik silika changini nafas olmaslik uchun foydalanuvchini nafas olish himoyasini kiyish haqida ogohlantiruvchi yorliqlarni olib yuradi. Silika qumi uchun xavfsizlik ma'lumotlar varaqlarida "kristalli kremniyning haddan tashqari inhalatsiyasi jiddiy sog'liq uchun xavf tug'diradi" deb ta'kidlangan.

G'ovak suv bosimi yuqori bo'lgan joylarda qum va sho'r suv suyuqlik kabi harakat qiladigan kolloid gidrogel bo'lgan tez qum hosil qilishi mumkin. Quicksand ichida ushlangan jonzotlar uchun qochish uchun katta to'siq hosil qiladi, ular ko'pincha ta'sir qilishdan (cho'kib ketishdan emas) o'lishadan qo'rqishadi Shuning uchun ular xavfsizligini olish uchun shunday ishni qilishadi.

Odamlar ba'zan dam olish uchun plyajlarda qumda teshik qazishadi, lekin agar juda chuqur bo'lsa, ular shamollagan bo'lishsa shu qumga ko'milgandan keyin shamollashlari yo'qoladi[24].

Ishlab chiqarish

Ishlab chiqarilgan qum (M qumi) - odatda sement yoki betonda qurilish maqsadlari uchun sun'iy jarayonlar bilan toshdan yasalgan qumdan iborat bo'ladi. U daryo qumidan burchakliroqligi bilan ajralib turadi va bir oz boshqacha xususiyatlarga ega bo'ladi[25].

Keys tadqiqotlari

Birlashgan Arab Amirliklarining Dubay shahrida infratuzilmani qurish va yangi orollarni yaratishda qumdan foydalanish juda ham talabchan. Ular o'zlarining zaxiralarini ishlatishdi va Avstraliyadan qum olib kelishdi. 835 million tonnadan ortiq qumga muhtoj bo'lgan sun'iy orollar yaratish bo'yicha uchta loyiha amalga oshirildi, bu esa 26 milliard AQSh dollaridan oshadi. Buning uchun albatta katta sarmoya kiritish kerakligini bilidhimiz kerak[26].

Shuningdek qarang

 

Manbalar

Tashqi havolalar

Qum qazib olishning yon ta'siri

Andoza:Coastal geography

  1. ↑ Siim Sepp. „Sand types“. sandatlas.org. 2019-yil 13-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 17-fevral.
  2. ↑ Glossary of terms in soil science.. Ottawa: Agriculture Canada, 1976 — 35 bet. ISBN 978-0662015338. 2014-yil 11-avgustda qaraldi. 
  3. ↑ Constable, Harriet. „How the demand for sand is killing rivers“. BBC News Magazine (2017-yil 3-sentyabr). 2017-yil 3-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 9-sentyabr.
  4. ↑ Albarazi, Hannah. „The Slippery Slopes of the World Sand Shortage“. 2019-yil 29-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 29-mart.
  5. ↑ Pettijohn, FJ. Sand and Sandstone. New York: Springer Verlag, 1972 — 1 bet. ISBN 9780387900711. 2021-yil 9-martda qaraldi. 
  6. ↑ Urquhart, Leonard Church, "Civil Engineering Handbook" McGraw-Hill Book Company (1959) p. 8-2
  7. ↑ Gilman, Larry. Sand, 5, The Gale Encyclopedia of Science, 2014 — 3823–3824 bet. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Padmalal, Maya „Sources of Sand and Conservation“,. Sand Mining. Springer, Dordrecht, 2014 — 155–160 bet. ISBN 978-94-017-9143-4. 
  9. ↑ „Sahara“,The Columbia Encyclopedia, 6, Columbia University Press, 2000. ISBN 9780787650155. 
  10. ↑ „What is the reason for not using sea and desert sand for construction?“ (en-IN). The Hindu (2015-yil 2-avgust). 2019-yil 15-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 9-aprel.
  11. ↑ „How Is A Beach Formed?“ (en). WorldAtlas (2017-yil 19-dekabr). 2019-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 10-aprel.
  12. ↑ Krinsley, D.H., Smalley, I.J. 1972. Sand. American Scientist 60, 286–291
  13. ↑ "Psammophile". Merriam-Webster.com. Archived from the original on 9 July 2017. https://web.archive.org/web/20170709040138/https://www.merriam-webster.com/dictionary/psammophile. Qaraldi: 27 January 2016. 
  14. ↑ „Importing Sand, Glass May Help Restore Beaches“. NPR.org (2007-yil 17-iyul). 2021-yil 2-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 4-aprel.
  15. ↑ Yong, Syed E. Hasan, Benedetto De Vivo, Bernhard Grasemann, Kurt Stüwe, Jan Lastovicka, Syed M. Hasan, Chen. Environmental and Engineering Geology -Volume III. EOLSS Publications, 5 December 2011 — 80 bet. ISBN 978-1-84826-357-4. 2019-yil 19-oktyabrda qaraldi. 
  16. ↑ Simon Ings (26 April 2014). "The story of climate change gets star treatment". New Scientist: 28–9. Archived from the original on 4 November 2014. https://web.archive.org/web/20141104184048/http://www.newscientist.com/article/mg22229660.800?full=true. Qaraldi: 29 May 2019. Sand]]
  17. ↑ Kim, Tae Goun (14 September 2007). "The economic costs to fisheries because of marine sand mining in Ongjin Korea: Concepts, methods, and illustrative results". Ecological Economics 65 (3): 498–507. doi:10.1016/j.ecolecon.2007.07.016. 
  18. ↑ Torres, Aurora. „The world is facing a global sand crisis“. The Conversation (2017-yil 8-sentyabr). 2018-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 9-sentyabr.
  19. ↑ „The hourglass effect“. The Economist (2009-yil 8-oktyabr). 2018-yil 16-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 14-oktyabr.
  20. ↑ Torres, Aurora; Simoni, Mark U.; Keiding, Jakob K.; Müller, Daniel B.; zu Ermgassen, Sophus O.S.E.; Liu, Jianguo; Jaeger, Jochen A.G.; Winter, Marten et al. (May 2021). "Sustainability of the global sand system in the Anthropocene". One Earth 4 (5): 639–650. doi:10.1016/j.oneear.2021.04.011. 
  21. ↑ Doyle. „As ice melts, Greenland could become big sand exporter: study“. reuters.com (2019-yil 11-fevral). 2020-yil 7-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 12-fevral.
  22. ↑ United Nations Environment Programme (UNEP) (2022-yil 26-aprel). „Our use of sand brings us "up against the wall", says UNEP report“. Press-reliz. Qaraldi: 2022-yil 28-aprel.
  23. ↑ „The world is using sand faster than it can be replaced“ (en-AU). ABC News. Reuters (2022-yil 28-aprel). Qaraldi: 2022-yil 28-aprel.
  24. ↑ Maine man, 18, killed in sand collapse on New Jersey beach; dad recalls his ‘quirky’ personality
  25. ↑ Pilegis, M.; Gardner, D.; Lark, R. (2016). "An Investigation into the Use of Manufactured Sand as a 100% Replacement for Fine Aggregate in Concrete". Materials 9 (6): 440. doi:10.3390/ma9060440. PMID 28773560. PMC 5456819. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=5456819. 
  26. ↑ PEDUZZI, Pascal (April 2014). "Sand, rarer than one thinks". Environmental Development 11: 208–218. doi:10.1016/j.envdev.2014.04.001. Archived from the original on 29 May 2019. https://web.archive.org/web/20190529230621/https://archive-ouverte.unige.ch/unige:75919. Qaraldi: 29 May 2019. Sand]] 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Sand&oldid=3140072" dan olindi