Umar ibn Abdulaziz

Umar ibn Abdulaziz
arabcha: عمر بن عبد العزيز
Umaviylar xalifasi
Mansab davri 717-yil – 720-yil
Oʻtmishdoshi	Sulaymon ibn Abdulmalik
Vorisi	Yazid II
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi	Madina, Umaviylar davlati
Vafoti	4-fevral 720-yil(720-02-04) (38 yoshda) Damashq

Abu Hafs Umar ibn Abdul Aziz bin Marvon bin Al-Hakam Al-Qurashiy (61-hijriy / 681-milodiy — 101-hijriy / 720-milodiy), sakkizinchi Umaviy xalifasi. Ko'pgina tarixchilar uni "ikkinchi Umar" deb ataydilar.

Hijriy 61-yilda Madinada tug‘ilgan. Umar ibn al-Xattob oilasidan bo‘lgan amakilari qo‘lida ulg‘aygan. Madinadagi sahobalar jamoasining ta’sirida bo‘lgan. Uning ilmga ishtiyoqi baland edi. Hijriy 87-yilda xalifa Valid ibn Abdulmalik uni Madina amirligiga tayinladi. Hijriy 91-yilda Toif Umaviylar davlatiga qo‘shilgach, u butun Hijozning hokimi bo‘ldi. Keyinchalik, Damashqqa ko‘chib o‘tdi. Sulaymon ibn Abdulmalik xalifalikni egallagach, Umar unga vazir va maslahatchi bo'ldi. Sulaymon hijriy 99-yilda vafot etgach, Umar xalifalikni egalladi.

Umar ibn Abdulaziz xalifaligi bir qator afzalliklari bilan ajralib turardi. Masalan: barcha nohaq hokimlarning chetlatilishi va jazolanishi - adolat va tenglikning keng yoyilishiga sababchi bo'ldi. Umar ibn Abdulaziz davrida Samarqand Qutayba ibn Muslim tomonidan fath etildi. Lekin bu Islom fath qoidalariga asosan amalga oshirilmagani sabab Samarqand aholisi bu borada halifaga shikoyat qilib keladi. Shikoyatlarni eshitgan halifa bu masalani Samarqand qozisiga oʻrganib chiqishni agar shahar notoʻgʻri egallangan boʻlsa(avval din taklif qilinishi, keyin jizya toʻlash sharti, bajarilmasa soʻngra jang qilish) musulmon qoʻshinlari shaharni tashlab chiqish buyrugʻini berishi tayinladi. Masalani qozi oʻrganib shahar fath qoidalariga zid egallangani aniqladi va musulmonlarga shaharni tark etishni buyurdi. Shahardan musulmon qoʻshinlari chiqib ketganini koʻrib shahar aholisini hayratga soladi. Halifani adolatidan ta'sirlangan Samarqand ahli shahar darvozasi qayta ochib beradi. Umarning xalifaligi ikki yil, besh oy va to‘rt kun davom etgan. Hijriy 101-yilda zaharlanib vafot etgan. Xalifalikni Yazid ibn Abdulmalik egallagan.

Bolalik va yoshlik davri

To'liq ismi: Abu Hafs Umar bin Abdulaziz bin Marvon bin Al-Hakam bin Abu al-Os bin Umayya bin Abd Shams bin Abdumanaf bin Qusay bin Kilob bin Murro bin Kaab bin Luay bin G‘olib bin Fahr bin Molik bin Al-Nadr bin Kinana ibn Xuzayma ibn Madraka ibn Ilyos ibn Mudar ibn Nizor ibn Maad bin Adnan Al-Umayyad Al-Qurayshiy Al-Madaniy, keyinchalik Al-Misriy. Umar 680-yilda Madinada tug‘ilgani taxmin qilinadi.

Otasi Abdulaziz ibn Marvon ibn al-Hakam Umayya qabilasining shahzodalaridan biri bo‘lib, yigirma yildan ortiq Misr amiri bo‘ldi. Ummu Osim binti Osim ibn Umar ibn Al-Xattobga uylandi.

Onasi Ummu Osim Layla binti Osim ibn Umar ibn Xattob.

Buvisiga kelsak, Umar ibn Xattobga yaqin shaxslardan bo'lib, Abdulloh ibn Zubayr ibn Aslamdan Aslamdan rivoyat qiladilar:

U tug‘ilgan paytda umaviylarning yana bir bo‘lagi – Sufyoniylar xalifalikni Damashqdan boshqargan. Xalifa Yazid I va uning vorisi Muoviya II 683-684-yillarda ketma-ket vafot etgach, Umaviylarning hokimiyati xalifalik bo‘ylab quladi. Hijozdagi Umaviylar, jumladan Madina ham raqib xalifa - Makkada joylashib olgan Abdulloh ibn Zubayrning tarafdorlari tomonidan quvib chiqarildi. Umaviylar surgun qilingach, Suriyada boshpana topdilar. Sulolaga sodiq arab qabilalari ularga yordam berdilar. Umarning bobosi Marvon bu qabilalar tomonidan xalifa sifatida tan olindi va ularning yordami bilan Suriyada Umaviylar hukmronligini qayta tikladi. right|thumb|300x300px|Chapning markazida Bani Umayya va Umar ibn Abdulaziz xalifalari paydo bo'ladi