Ueda (Nagano)
Ueda 上田市 | |
|---|---|
| Shahar | |
 | |
 Bayroq  Gerb | |
| 36°24′6.800″N 138°14′56.699″E / 36.40188889°N 138.24908306°E G OKoordinatalari: 36°24′6.800″N 138°14′56.699″E / 36.40188889°N 138.24908306°E G O | |
| Mamlakat | Yaponiya |
| Mintaqa | Chibu viloyati |
| Maydon | 552.04 km2 (213.14 mi²) |
| Rasmiy til(lar)i | yapon |
| Aholisi (2019-yil aprel) |
157 480 |
| Zichligi | 290 kishi/km2 |
| Vaqt mintaqasi | UTC+9:00 |
| Telefon kodi | 0268-22-4100 |
Ueda (yaponcha: 上田市 Ueda-shi) Yaponiyaning Nagano prefekturasida joylashgan shahardir. 2019-yil 1-aprel holatiga koʻra, shaharda 67.783 ta xonadonda 157.480 nafar aholi istiqomat qilgan[1], aholi zichligi esa har kvadrat kilometrga 290 kishini tashkil qilgan[2]. Shaharning umumiy maydoni 552,04 kvadrat kilometr (213,14 mi²) ni tashkil etadi, bu uni Nagano prefekturasining maydoni boʻyicha beshinchi yirik shahriga aylantiradi.
Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ueda Nagano prefekturasining markaziy qismida, prefektura poytaxti Nagano shahridan 40 kilometr va Tokio shahridan 190 kilometr uzoqlikda joylashgan. Chikuma daryosi shaharni ikki qismga ajratadi.
Atrofdagi munitsipalitetlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Nagano prefekturasi
- Gunma prefekturasi
Iqlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shahar issiq va nam yoz hamda nisbatan yumshoq qish bilan tavsiflangan iqlimga ega (Köppen iqlim tasnifi Cwa). Ueda shahrida oʻrtacha yillik harorat 12.0 °C (53.6 °F) ni tashkil etadi. Yillik oʻrtacha yogʻin miqdori 906.2 mm (35.68 in) boʻlib, eng seryogʻin oy sentyabr hisoblanadi. Avgustda eng yuqori harorat 24.9 °C (76.8 °F) atrofida va eng past harorati yanvarda, taxminan −0.5 °C (31.1 °F) boʻladi.
| Ueda (1991−2020) iqlimi | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Koʻrsatkich | Yan | Fev | Mart | Apr | May | Iyun | Iyul | Avg | Sen | Okt | Noy | Dek | Yil |
| Mutlaq maksimal, °C | 15,2 | 22,1 | 26,3 | 32,0 | 33,7 | 36,6 | 37,9 | 38,3 | 35,3 | 31,3 | 26,4 | 24,0 | 38,3 |
| Oʻrtacha maksimal, °C | 5,2 | 6,9 | 11,5 | 18,2 | 23,5 | 26,3 | 30,0 | 31,3 | 26,2 | 20,0 | 14,2 | 8,3 | 18,5 |
| Oʻrtacha harorat, °C | −0,5 | 0,5 | 4,4 | 10,6 | 16,2 | 20,1 | 23,9 | 24,9 | 20,5 | 13,9 | 7,6 | 2,1 | 12,0 |
| Oʻrtacha minimal, °C | −5 | −4,4 | −1,1 | 4,3 | 10,1 | 15,4 | 19,7 | 20,5 | 16,3 | 9,5 | 2,5 | −2,4 | 7,1 |
| Mutlaq minimal, °C | −13,1 | −13,4 | −10,7 | −6 | 0,3 | 5,2 | 11,3 | 11,6 | 5,3 | −1,4 | −5,5 | −12 | −13,4 |
| Yogʻingarchilik meʼyori, mm | 29,3 | 28,7 | 54,0 | 58,6 | 77,0 | 102,2 | 135,6 | 103,5 | 134,1 | 110,8 | 44,0 | 23,9 | 906,2 |
| Manba: JMA[3][4] | |||||||||||||
| Sugadaira Highlands, Ueda (1991−2020) iqlimi | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Koʻrsatkich | Yan | Fev | Mart | Apr | May | Iyun | Iyul | Avg | Sen | Okt | Noy | Dek | Yil |
| Mutlaq maksimal, °C | 10,7 | 13,9 | 18,1 | 23,8 | 27,9 | 28,3 | 30,3 | 30,4 | 28,2 | 24,2 | 18,8 | 15,7 | 30,4 |
| Oʻrtacha maksimal, °C | −1,5 | −0,5 | 3,5 | 10,7 | 16,8 | 19,9 | 23,7 | 24,7 | 20,0 | 14,0 | 8,3 | 1,8 | 11,8 |
| Oʻrtacha harorat, °C | −6,2 | −5,6 | −1,8 | 4,8 | 10,7 | 14,7 | 18,8 | 19,5 | 15,3 | 8,9 | 3,0 | −3 | 6,6 |
| Oʻrtacha minimal, °C | −13 | −12,6 | −7,9 | −1,3 | 4,4 | 9,8 | 14,8 | 15,3 | 11,2 | 4,1 | −2,4 | −8,7 | 1,1 |
| Mutlaq minimal, °C | −29 | −29,2 | −22,8 | −17,8 | −5,3 | −1,9 | 6,1 | 5,8 | −1 | −8,6 | −18,3 | −26,4 | −29,2 |
| Yogʻingarchilik meʼyori, mm | 78,0 | 68,7 | 80,8 | 79,7 | 93,9 | 117,7 | 161,9 | 119,4 | 151,6 | 129,8 | 64,9 | 72,0 | 1 220,5 |
| Manba: Yaponiya Meteorologiya Agentligi[5][6] | |||||||||||||
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ueda sobiq Shinano viloyatida joylashgan va Nara davrida viloyat poytaxti boʻlgan. Shinano Kokubunji (viloyat ibodatxonasi) xarobalari ham Ueda hududida joylashgan. Biroq, viloyat poytaxti Heian davrida Matsumotoga koʻchirildi. Sengoku davrida bu hudud kuchli Sanada sulolasining markaziy shahri edi. Edo davrida Ueda qal’a shaharchasi va Tokugava syogunligi ostida Ueda domenining bosh qarorgohi vazifasini oʻtagan. 1889-yil 1-apreldagi Meidzi restavratsiyasidan keyingi kadastr islohoti davomida zamonaviy Ueda shahri tashkil etildi. Ueda 1919-yil 1-mayda shahar maqomiga koʻtarildi. 2006-yil 6-martda Ueda qoʻshni Maruko va Sanada shaharlari hamda Takeshi qishlogʻini (barchasi Chiisagata tumanidan) oʻzlashtirib oldi.
Demografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yaponiya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra[7], Ueda aholisi soni 2000-yilda eng yuqori choʻqqisiga chiqqan va shu vaqtdan beri kamayib bormoqda.
| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 1960 | 138,17 | — |
| 1970 | 139,77 | +1.2% |
| 1980 | 151,804 | +8.6% |
| 1990 | 160,259 | +5.6% |
| 2000 | 166,568 | +3.9% |
| 2010 | 159,597 | −4.2% |
| 2020 | 154,055 | −3.5% |
Hukumat[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ueda toʻgʻridan-toʻgʻri saylanadigan mer hamda 30 aʼzodan iborat bir palatali shahar qonun chiqaruvchi organi boʻlgan mer-kengash boshqaruv shakliga ega. Shaharda Nagano prefekturasi assambleyasiga toʻrtta aʼzoni qoʻshish huquqi mavjud. Milliy siyosat nuqtai nazaridan Ueda Komoro, Chikuma, Saku, Tomi, Minamisaku okrugi, Nagano, Kitasaku tumani, Chiisagata tumani va Xanishina okrugi bilan birlashtirilgan hamda Milliy dietaning quyi palatasida Nagano 3-okrugini tashkil etadi.
Iqtisodiyoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ueda — qishloq xoʻjaligi va yengil sanoat bilan aralash iqtisodiyotga ega mintaqaviy savdo markazi hisoblanadi. Asosiy ekinlar sholi, olma, uzum, karam va yongʻoqdan iborat. Uedaning anʼanaviy sanoati ipakchilik va paxta toʻqish hisoblanadi. Shaharda avtomobil butlovchi qismlari va elektronika ishlab chiqarish korxonalarining qarorgohlari joylashgan[8].
Taʼlim tizimi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Universitet va kollejlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Shinshu universiteti
- Nagano universiteti
- Ueda ayollar oʻsmirlar kolleji
Boshlangʻich va oʻrta taʼlim[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ueda shahar hukumati tomonidan boshqariladigan 25 ta davlat boshlangʻich maktabi hamda 12 ta davlat oʻrta maktabi va Nagava shahri bilan birgalikda bitta davlat oʻrta maktabiga ega. Shaharda Nagano prefekturasi taʼlim kengashi tomonidan boshqariladigan beshta davlat yuqori maktabi va toʻrtta xususiy yuqori maktab faoliyat yuritadi.
- Ueda oʻrta maktabi
- Ueda Someyaoka oʻrta maktabi
- Ueda Xigashi oʻrta maktabi
- Ueda Chikuma oʻrta maktabi
- Maruko Syugakkan oʻrta maktabi
- Ueda Nishi oʻrta maktabi (xususiy)
- Sakura xalqaro oʻrta maktabi (xususiy)
- KLARK Memorial xalqaro oʻrta maktabi (xususiy)
- Tsukuba Kaisei oʻrta maktabi (xususiy)
Transporti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Temir yoʻl[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sharqiy Yaponiya temir yoʻl kompaniyasi — Hokuriku Shinkansen
- Ueda
Shinano temir yoʻli — Shinano temir yoʻl liniyasi
- Ōya — Shinano-Kokubunji — Ueda — Nishi-Ueda
- Ueda elektr temir yoʻl Bessho liniyasi
- Ueda — Shiroshita — Miyoshichō — Akasakaue — Uedahara — Terashita — Kabatake — Daigakumae — Shimonogō — Nakashioda — Shiodamachi — Nakano — Maita — Yagisava — Bessho-Onsen
.svg){kind=logo}
Magistral yoʻl[tahrir | manbasini tahrirlash]
Joshin-etsu tezkor yoʻli- Milliy yoʻnalish 18
- Milliy yoʻnalish 141
- Milliy yoʻnalish 143
- Milliy yoʻnalish 144
- Milliy yoʻnalish 152
- Milliy yoʻnalish 254
- Milliy yoʻnalish 406
Tashqi aloqalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ueda quyidagi shaharlar bilan doʻstlik va qardosh shaharlar aloqalarini saqlab kelmoqda[9][10].
Doʻstlik shaharlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Broomfield, Colorado, AQSH
Ningbo, Xitoy
Nerima, Tokiyo
Qardosh shaharlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Favqulodda hamkorlik shartnomalari boʻlgan shaharlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ueda yuqorida sanab oʻtilgan barcha Yaponiya shaharlari hamda quyida sanab oʻtilgan yana ikkita shahar bilan favqulodda vaziyatlarda oʻzaro hamkorlik qilish uchun shartnomalar imzolagan.
Mahalliy diqqatga sazovor joylar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Ueda qal’asi
- Sanada-shi Yakata — Sanada urugʻining mustahkam qarorgohi, Sanada Masayuki 1585-yilda oʻz bazasini Ueda qal’asiga koʻchirgunga qadar Sanada urugʻining asosiy qal’asi boʻlgan.
- Ueda, Bessho Onsen shahridagi Anraku-ji Yaponiyada saqlanib qolgan yagona sakkiz burchakli pagodaga ega. Pagoda Milliy xazina sifatida roʻyxatdan oʻtgan.
- Utsukushigahara ochiq osmon ostidagi muzey — 1981-yil iyun oyida ochilgan Utsukushigahara platosidagi haykallar bilan ochiq osmon ostidagi muzey hisoblanadi.
- Bessho Onsen
Taniqli shaxslar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Katsusaburo Yamagiva (1863—1930), patolog[11]
- Juri Miyazava, aktrisa
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Ueda city official statistics(yaponcha)
- ↑ „Population of Ueda, Nagano“ (ja). 2007-yil 23-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-noyabr 2016-yil.
- ↑ „ja:観測史上1～10位の値（年間を通じての値）“. JMA. Qaraldi: 19-aprel 2022-yil.
- ↑ „ja:気象庁 / 平年値（年・月ごとの値）“. JMA. Qaraldi: 19-aprel 2022-yil.
- ↑ „ja:観測史上1～10位の値（年間を通じての値）“. JMA. Qaraldi: 19-aprel 2022-yil.
- ↑ „ja:気象庁 / 平年値（年・月ごとの値）“. JMA. Qaraldi: 19-aprel 2022-yil.
- ↑ Ueda population statistics
- ↑ Campbell, Allen. Japan: An Illustrated Encyclopedia. Kodansha, 1993 — 1641 bet. ISBN 406205938X.
- ↑ „Ueda city“ (ja). 25-oktabr 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-noyabr 2007-yil.
- ↑ „Ueda , Nagano“ (ja). 25-oktabr 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-noyabr 2007-yil.
- ↑ "山極 勝三郎" (ja). Nihon Jinmei Daijiten [Katsusaburō Yamagiwa]. Tokyo: Shogakukan. 2012. Archived from the original on August 25, 2007. https://web.archive.org/web/20070825113418/http://rekishi.jkn21.com/. Qaraldi: 2012-11-08.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Rasmiy sayti (yaponcha)
