The Oxford Murders

The Oxford Murders
	; Teatr nashri uchun poster
Rejissyor(lar)	Álex de la Iglesia
Prodyuser(lar)	Gerardo Herrero; Álvaro Augustin; Mariela Besuievsky;
Ssenariynavis(lar)	Jorge Guerricaechevarria; Álex de la Iglesia
Qaysi asarga ; asoslangan	The Oxford Murders asari asosida. Yozuvchi: Guillermo Martínez
Rollarda	Elijah Wood; John Hurt; Leonor Watling; Julie Cox
Bastakor(lar)	Roque Baños
Kinematografiya	Kiko de la Rica
Muharrir(lar)	Alejandro Lázaro
Studiya(lar)	Telecinco Cinema; Tornasol Films; La Fabrique 2
Distribyutor	Odeon Sky Filmworks (Birlashgan Qirollik); Warner Bros. Pictures España (Ispaniya); La Fabrique de Films (France)
Chiqarilgan sanasi	17-yanvar, 2008-yil (Madrid); 18-yanvar, 2008-yil (Ispaniya); 26-mart, 2008-yil (Fransiya); 25-aprel, 2008-yil (Birlashgan Qirollik);
Davomiyligi	108 daqiqa
Mamlakatlar	Birlashgan Qirollik; Ispaniya; Fransiya
Til	inglizcha
Byudjeti	$14.1 million

The Oxford Murders – Rejissyor Álex de la Iglesia tomonidan 2008-yilda suratga olingan drama filmi. Ushbu triller film argentinalik matematik va yozuvchi Guillermo Martínezning 2003-yildagi xuddi shu nomli romanidan asosida suratga olingan^[2]. Filmda asosiy rollarni Elijah Wood, John Hurt, Leonor Watling va Julie Cox ijro etishgan^[3].

Syujeti

1993-yilda Oksford universitetining amerikalik talabasi Martin (Elijah Wood) oʻz dissertatsiyasiga rahbar sifatida Artur Seldomni (John Hurt) tayinlashni xohlaydi. U Seldomni butparastga aylantiradi va u haqida hamma narsani bilib oladi. U Oksfordda Seldomning eski doʻsti Xonim Eagleton (Anna Massey) uyida yashay boshlaydi. Uyda Xonim Eagletonning qizi Beth (Julie Cox) ham birga yashardi.

Jamoatchilik nutqida Seldom Vitgenshteynning Traktatus kitobidan iqtibos keltiradi. Martin oʻz idolini taʼsirga solmoqchi boʻlib, matematikaning mutlaq haqiqatga ishonishini tasdiqlab, ushbu fikrga nisbatan shubhasi borligini bildiradi: „Men pi soniga ishonaman“. Seldom uni haqoratlab, uning dalillarini masxara qiladi va tinglovchilar oldida Martinni ahmoqdek koʻrsatadi. Hafsalasi pir boʻlgan Martin oʻqishni tark etishga qaror qiladi va narsalarini yigʻish uchun ofisiga boradi. U yerda u oʻzining hamkasbi, matematik Podorovni (Bern Gorman) uchratadi.

Martin oʻz uyiga qaytadi va u yerda Seldomni uchratadi. Seldom Eagleton xonimni koʻrish uchun kelgan edi. Ikkalasi uyga birga kirishadi va Martin yashovchi uyning egasi oʻldirilganini koʻrishadi. Seldom politsiyaga doʻstining manzili bilan „birinchi xat“ deb yozilgan xat tashlab ketilgani haqida aytmaydi. Seldom mantiqiy seriyalar boʻyicha mutaxassis boʻlgani uchun, u bir seriyalovchi oʻzining aql-idrokiga qarshi chiqish uchun qotillikdan foydalanayotganini taʼkidlaydi. Seldomning soʻzlariga koʻra, „barcha mukammal jinoyat ochilmagan jinoyat emas, balki notoʻgʻri aybdor bilan ochilgan jinoyatdir“^[4].

Matematik va falsafiy maʼlumotlari

Qahramonlar bir nechta matematik, jismoniy va falsafiy tushunchalarni muhokama qiladilar, masalan, mantiqiy seriyalar, Vitgenshteynning qoidaga asoslangan paradoks, Heisenberg aniqsizlik nazariyasi, Gödel nazariyasi, aylanmalar, Vesica Piscis, mukammal jinoyat imkoniyati, Fermatning oxirgi nazariyasi va Professor Wiles tomonidan tasdiqlangan dalillar, Taniyama taxminlari, tetraktilar va Pifagorchilar. Shuningdek, Butterfly taʼsiri haqida ham maʼlumotlar berilgan.

Badiiy litsenziyasi

"Mantiqiy qator" aslida matematik mantiq yoki matematikada belgilangan mavzu emas. Filmning boshida Seldom oʻz maʼruzasida aytganlaridan farqli ravishda, Vitgenshteynning Traktatus argumentida tenglamalar (Vitgenshteyn tomonidan haqiqat jadvallari joriy etishda bir nechta oddiy tenglamalar bundan mustasno) yordamida davom etmaydi va matematik mantiqning rasmiy tilida ifodalanmaydi. Argument koʻproq oʻziga xos tarzda ifodalangan boʻlsa-da, aslida oddiy tilda ifoda etilgan falsafiy dalildir.

Bundan tashqari, Fermatning oxirgi teoremasini yechgan professor Andrew Wiles filmda „Kembridj universiteti professori Wilkin“ va Fermatning oxirgi teoremasi esa „Bormatning soʻnggi teoremasi“ sifatida tasvirlanadi.

Filmning boshida berilgan bayonotga qaraganda, elektro-mexanik kompyuterlar („Bombe“) ikkinchi jahon urushi paytida Britaniya (va ilgari Polsha) kriptograflari tomonidan nemis „Enigma“ kodini buzishda muhim rol oʻynagan.

Rollarda

Elijah Wood AQShlik talaba Martin sifatida
John Hurt – Artur Reldom, inglizlarning logik seriyalar boʻyicha mutaxassisi
Leonor Watling – Lorna, ispan hamshirasi
Julie Cox – Beth Eagleton, musiqachi, xonim Eagletonning qizi
Dominique Pinon – Frank, organ transplantatsiyasi kutilayotgan kasal qizning otasi
Burn Gorman – Yuriy Ivanovich Podorov rolida, krank matematiki
Jim Carter inspektor Pitersenning oʻrinbosari
Danny Sapani – Skot
Anna Massey – Martinning uy egasi va Seldomning doʻsti Julia Eagleton
Alex Cox saraton kasalligiga chalingan, aqldan ozgan matematik Kalman rolida

Ishlab chiqarilishi

Film ispaniyalik Álex de la Iglesia rejissyorligidagi ispan-ingliz-fransuz filmi hisoblanadi. Elijah Woodning filmdagi roli tasdiqlanishidan avval, Meksikalik aktyor Gael García Bernal matematika oʻquvchisi rolini ijro etish uchun koʻrib chiqilgan edi. Bir necha hafta davomida kim bosh rolda boʻlishi taxmin qilindi. 2006-yil 26-dekabr kuni Tornasol Films tomonidan Woodning asosiy rolga qoʻyilganligini ommaga eʼlon qilindi. De la Iglesia Woodni maqtab: „Men Elijah bilan ishlashdan mamnunman, u, shubhasiz, sohasining eng kuchli mutaxassisi va bu film uchun mukammal nomzod“ deya taʼrifladi^[5].

Britaniyalik aktyor John Hurt universitet professori rolini ijro etgan va yosh talabalarga bir qator qotilliklarni toʻxtatishga yordam bergan^[6]. Avvalroq, Aktyor Michael Caine bu rol uchun nomzodlikka berilgan edi^[7].

De la Iglesia har kuni oʻzining blogida filmning suratga olish jarayonlarida yuz bergan oʻziga xos voqealarni yoritib bordi. Film uning odatdagi qora komediya janridan tashqari dramatik yoʻnalishdagi birinchi qadamidir^[8]^[9]^[10]^[11].

Suratga olish ishlari 2007-yilning 22-yanvarida boshlandi va 24-mart kuni Oksfordda va Londondagi Viktoriya va Albert muzeyining Cast Courtida oʻz yakuniga yetdi^[12].

Namoyish etilishi

2008-yil 25-aprel kuni film Odeon Sky Filmworks tomonidan Buyuk Britaniyada yaratildi va 1-sentabrda ilk marotaba DVD-da chiqarildi. Biroq, AQShda 2010-yilgacha filmni chiqarishga ruxsat berilmadi. Vanihoyat, 2010-yil 2-iyul kuni VOD va 6-avgust kuni kinoteatrlarda namoyish etish boshlandi^[13].

2010-yil 5-oktabrda filmning DVD va Blu-ray disk versiyasi chiqarila boshladi.

Qabul qilinishi

The Oxford Murders asosan salbiy tanqidlar oldi. San-Fransisko Chronicle tanqidichisi David Lewis: filmda „koʻplab iqtidorli odamlar“ ishtirok etganligiga qaramay, unda „qora ssenariy“ borligini va „boshdan oxirigacha shunchaki zerikarli“ ekanligini yozgan^[14]. Variety filmidan Jonathan Holland filmni unchalik tanqid qilmagan boʻlsa-da dialog va ishqiy syujetda ayb topdi va uni „sayqallangan, ammo batafsil yoritilmagan“ deb taʼkidladi^[15]. „Rotten Tomatoes“ sharh agregatorida ushbu film 17% reytingga ega boʻlgan. Tilshunos professor Geoffrey Pullum esa filmga nisbatan keskin sharh yozgan^[16].

Havolalar

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 The Oxford Murders Box Office Mojoda
↑ Martínez, Guillermo. The Oxford Murders, Reprint, Westminster, London: Penguin Books, 2006. ISBN 978-0143037965.
↑ „The Oxford Murders“. Turner Classic Movies. Turner Broadcasting System. Qaraldi: 2018-yil 9-may.
↑ „Elijah wood in 'The Oxford Murders',“ (Wayback Machine saytida 2010-09-04 sanasida arxivlangan) The Hollywood Reporter. 28 June 2010; the credit for coining this clever phrase, which was highlighted in the trailer, goes to Guillermo Martinez
↑ Blasfemando en el vórtice del universo Álex de la Iglesiaʼs blog.
↑ realmovienews.com (Wayback Machine saytida 2007-02-11 sanasida arxivlangan) pictures of Elijah Wood and John Hurt filming the movie in London.
↑ preview of The Oxford Murders on European-films.net
↑ „De la Iglesia inicia el rodaje de 'Los crímenes de Oxford'“. Hoy (2007-yil 19-yanvar). 2007-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 29-mart.
↑ noticias(Wayback Machine saytida 27 September 2007 sanasida arxivlangan)
↑ „Eurimages gives coin to 'Oxford' – Entertainment News, Web Exclusive, Media – Variety“.
↑ „Wood joins suspects in 'Murders'“. The Hollywood Reporter.
↑ A review from Language Log
↑ Miska. „Magnolia Pictures Announces Release Plans for 'The Oxford Muders[sic'“] (2010-yil 24-iyun).
↑ David Lewis, review of „The Oxford Murders“, in the San Francisco Chronicle, 13 August 2010.
↑ Jonathan Holland, review of „The Oxford Murders“, in Variety, 29 January 2008 (4 February in print).
↑ „Language Log » Come back, Dan Brown, all is forgiven“.

[BOM-1] 1,0 ^1,1 The Oxford Murders Box Office Mojoda

[2] Martínez, Guillermo. The Oxford Murders, Reprint, Westminster, London: Penguin Books, 2006. ISBN 978-0143037965.

[Oxford-3] „The Oxford Murders“. Turner Classic Movies. Turner Broadcasting System. Qaraldi: 2018-yil 9-may.

[4] „Elijah wood in 'The Oxford Murders',“ (Wayback Machine saytida 2010-09-04 sanasida arxivlangan) The Hollywood Reporter. 28 June 2010; the credit for coining this clever phrase, which was highlighted in the trailer, goes to Guillermo Martinez

[5] Blasfemando en el vórtice del universo Álex de la Iglesiaʼs blog.

[6] realmovienews.com (Wayback Machine saytida 2007-02-11 sanasida arxivlangan) pictures of Elijah Wood and John Hurt filming the movie in London.

[7] review of The Oxford Murders on European-films.net

[8] „De la Iglesia inicia el rodaje de 'Los crímenes de Oxford'“. Hoy (2007-yil 19-yanvar). 2007-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 29-mart.

[9] ticias(Wayback Machine saytida 27 September 2007 sanasida arxivlangan)

[10] „Eurimages gives coin to 'Oxford' – Entertainment News, Web Exclusive, Media – Variety“.

[11] „Wood joins suspects in 'Murders'“. The Hollywood Reporter.

[12] A review from Language Log

[13] Miska. „Magnolia Pictures Announces Release Plans for 'The Oxford Muders[sic'“] (2010-yil 24-iyun).

[14] David Lewis, review of „The Oxford Murders“, in the San Francisco Chronicle, 13 August 2010.

[15] Jonathan Holland, review of „The Oxford Murders“, in Variety, 29 January 2008 (4 February in print).

[16] „Language Log » Come back, Dan Brown, all is forgiven“.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]