Tezkor shaxmat
Tezkor shaxmat yoki rapid (inglizcha: rapid chess; nemischa Schnelschach) — chegaralangan vaqt nazoratida boʻladigan shaxmat oʻyin turi boʻlib, unda har bir oʻyinchiga butun oʻyin davomida 10 daqiqadan koʻproq vaqt beriladi.
FIDE qoidalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
FIDE qoidalariga koʻra:
- Oʻyinchi harakatlarni yozib olishi shart emas (lekin buni amalga oshirishi mumkin)
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tezkor shaxmat boʻyicha ilk oʻyin 1861-yilda oʻtkazilgan. 1980-yillarning ikkinchi yarmida butun dunyoda tezkor shaxmat boʻyicha musobaqalar muntazam oʻtkazila boshlandi. Festival turnirlardan tashqari Yevropa va jahon chempionatlari uchun rasmiy turnirlar ham boʻlib oʻtdi. 1988-yilda tezkor shaxmat boʻyicha birinchi Yevropa va jahon chempionatlari oʻtkazildi.
Tezkor shaxmat boʻyicha jahon chempionlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
| # | Yil | Ism | Davlat |
|---|---|---|---|
| 1 | 1988 | Anatoliy Karpov |  SSSR
|
| 2 | 2001[1] | Garri Kasparov |  Rossiya
|
| 3 | 2003[2][3] | Vishvanatan Anand |  Hindiston
|
| 4 | 2009[4] | Levon Aronyan |  Armaniston
|
| 5 | 2010[5] | Gata Kamskiy |  AQSh
|
| 6 | 2012 | Sergey Karyakin[6] | Rossiya
|
| 7 | 2013 | Shahriyar Mamedyarov[7] |  Ozarbayjon
|
| 8 | 2014 | Magnus Karlsen[8] |  Norvegiya
|
| 9 | 2015 | Magnus Karlsen[9] | Norvegiya
|
| 10 | 2016 | Vasiliy Ivanchuk |  Ukraina
|
| 11 | 2017 | Vishvanatan Anand | Hindiston
|
| 12 | 2018 | Daniil Dubov | Rossiya
|
| 13 | 2019 | Magnus Karlsen | Norvegiya
|
| 14 | 2021 | Nodirbek Abdusattorov |  Oʻzbekiston
|
| 15 | 2022 | Magnus Karlsen | Norvegiya
|
Ayollar oʻrtasida tezkor shaxmat boʻyicha jahon chempionlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
| # | Ism | Yil | Davlat |
|---|---|---|---|
| 1 | Antoaneta Stefanova | 2012 |  Bolgariya
|
| 2 | Katerina Lahno | 2014 | Rossiya
|
| 3 | Anna Muzychuk | 2016 | Ukraina
|
| 4 | Ju Venjun | 2017 |  Xitoy
|
| 5 | Ju Venjun | 2018 | Xitoy
|
| 6 | Humpy Koneru | 2019 | Hindiston
|
| 7 | Aleksandra Kostenyuk | 2021 | Rossiya
|
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „ChessBase.com — Chess News — Cap D’Agde World Rapid Championship“. 2012-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 20-iyun.
- ↑ „Anand is World Rapid Chess Champion“. 2011-yil 6-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 15-yanvar.
- ↑ „ChessBase.com — Chess News — World Champion Vishy Anand!“. 2012-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 15-yanvar.
- ↑ „Rapid World Chess Championship — Aronian wins final in smooth style“. 2009-yil 25-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 15-yanvar.
- ↑ „Chess Classic Mainz — Kamsky wins with 10.0/11 points“. 2012-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 20-iyun.
- ↑ „Сергей Карякин и Александр Грищук опередили сильнейшего“. 2019-yil 29-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 29-dekabr.
- ↑ „В столице Югры завершились мировые чемпионаты по быстрым шахматам и блицу“. 2013-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 5-sentyabr.
- ↑ „Магнус Карлсен выиграл чемпионат мира по рапиду“. 2014-yil 19-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 18-iyun.
- ↑ „Magnus Carlsen wins 2015 FIDE World Rapid Championship!“. 2020-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 2-dekabr.