Teobroma

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Theobroma
Theobroma cacao mevasi
Ilmiy tasniflash
Oʻsimliklar
Yuksak oʻsimliklar
Gulli oʻsimliklar
Ikki urugʻpallalilar
Rosids
Malvales
Gulxayridoshlar
Byttnerioideae
Theobromateae
Theobroma

L.[1]
Mashhur turi
Theobroma cacao

Sinonimlar

Cacao Mill. Tribroma O. F. Cook[1]

Teobroma - Gulxayridoshlar oilasiga mansub gulli oʻsimliklar turkumi. Uning tarkibiga Markaziy va Janubiy Amerikaning tropik oʻrmonlariga xos boʻlgan 20 ga yaqin kichik daraxtlar kiradi[2].

Theobroma kakao, bu turkumning eng mashhur turi boʻlib, mevasi shokolad tayyorlash uchun ishlatiladi. Cupuaçu (Theobroma grandiflorum) va Mocambo (Theobroma bicolor) ham iqtisodiy ahamiyatga ega.

Taksonomiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nom yunoncha theos „xudo“[3], broma „oziq-ovqat“ degan maʼnoni anglatadi[4] va „xudolarning taomi“ deb tarjima qilinadi[5].

Turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rasm Ilmiy ism Tarqatish
Theobroma angustifolium DC. Kosta-Rika, Meksika, Nikaragua, Panama
Theobroma bernoullii Pittier Panama.
Theobroma bicolor Bonpl. – mokambo Shimoliy Braziliya, Kolumbiya, Peru, Venesuela
Theobroma cacao L. – kakao Braziliya, Kolumbiya, Kosta-Rika, Ekvador, Fransiya Gvianasi, Gayana, Peru, Surinam, Venesuela
Theobroma canumanense Pires & Fróes ex Cuatrec. Braziliya
Theobroma cirmolinae Cuatrec. Kolumbiya
Theobroma gileri Cuatrec. Kolumbiya, Ekvador
Theobroma glaucum H.Karst. Braziliya, Kolumbiya, Ekvador, Peru
Theobroma grandiflorum (Willd. ex Spreng.) K.Schum. (Willd. ex Spreng.) K.Schum. – kubok Boliviya, Braziliya, Gayana, Gonduras, Venesuela
Theobroma hylaeum Cuatrec. Kolumbiya, Panama
Theobroma mammosum Cuatrec. & J.León Kosta-Rika, Nikaragua
Theobroma microcarpum Mart. Boliviya, Braziliya, Kolumbiya, Venesuela
Theobroma nemorale Cuatrec. Kolumbiya
Theobroma obovatum Klotzsch ex Bernoulli Boliviya, Braziliya, Kolumbiya, Gayana, Peru, Venesuela
Theobroma simiarum Donn.Sm. Kolumbiya, Kosta-Rika, Ekvador, Nikaragua, Panama
Theobroma sinuosum Pav. ex Huber Braziliya, Peru
Theobroma speciosum Willd. ex Spreng. – kakau Boliviya, Braziliya, Peru, Venesuela
Theobroma subincanum Mart. Boliviya, Braziliya, Kolumbiya, Ekvador, Fransiya Gvianasi, Gayana, Surinam, Venesuela
Theobroma sylvestre Aubl. ex Mart. Braziliya.
Theobroma velutinum Benoist Braziliya, Fransiya Gvianasi, Surinam

Ilgari bu turkumga kirgan[tahrir | manbasini tahrirlash]

Chapdan oʻngga: T. grandiflorum, T. bicolor, T. speciosum, T. kakao

Foydalanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Teobromaning bir nechta turlari hosil qiladigan mevadan kakao tayyorlanadi.

Theobroma turlari, E. chalybeatus, E. damor, E. hosei va E. sericeus kabi Endoclita turkumining baʼzi kuyalarining lichinkalari tomonidan oziq-ovqat oʻsimliklari sifatida ishlatiladi. Boshqa bir kuya, Hypercompe muzina lichinkalari faqat Theobroma kakao bilan oziqlanadi.

Kakaoning faol moddasi teobrominning nomi turkumdan olingan.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 „Genus: Theobroma L.“ Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 5 Jun 2003. Retrieved 9 December 2010.
  2. Genovese, Maria Inés; Barros, Helena Rudge de Moraes (2017), Mérillon, Jean-Michel; Ramawat, K.G. (muh.), „Theobroma cacao and Theobroma grandiflorum: Bioactive Compounds and Associated Health Benefits“, Bioactive Molecules in Food (inglizcha), Cham: Springer International Publishing, 1–22-bet, doi:10.1007/978-3-319-54528-8_15-1, ISBN 978-3-319-54528-8, qaraldi: 21–mart 2023–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
  3. Liddell. „θεός“. A Greek-English Lexicon. Perseus Digital Library (1940).
  4. Liddell. „ἀ“. A Greek-English Lexicon. Perseus Digital Library (1940).
  5. „Theobroma - an overview | ScienceDirect Topics“. www.sciencedirect.com. Qaraldi: 21-mart 2023-yil.
  6. „GRIN Species Records of Theobroma. Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. Qaraldi: 9-dekabr 2010-yil.