Solomon Cutner

Katner, Solomon
Tavalludi	9-avgust 1902; London
Vafoti	22-fevral 1988; London
Fuqaroligi	Birlashgan Qirollik
Kasbi	Pianinochi

Solomon Katner (Solomon nomi bilan tanilgan; inglizcha: Solomon Cutner Solomon Cutner ; 1902-yil 9-avgust, London - 1988-yil 22-fevral) — ingliz pianinochisi.

Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Londonning sharqiy qismida (Fournier koʻchasi, 39) Rossiyadan (hozirgi Polsha)^[1] kelgan yahudiy muhojirlar tikuvchi Xarris Shnayderman (keyinchalik Katner) va Rouzi Katner oilasida tugʻilgan. U oilada uch oʻgʻil va toʻrt qizning kenja farzandi edi. U Klara Shumanning shogirdi Matilde Vern bilan pianino chalishni oʻrgangan va erta yoshdayoq ajoyib musiqiy qobiliyatni namoyish etgan. Sakkiz yoshida u Londonda Chaykovskiyning birinchi fortepiano kontsertini ijro etib, oʻzi haqida vunderkind bolal ekanigi haqida gapirishga majbur qildi. Oʻsha paytda uni deyarli faqat oʻzining ismi - Solomon deb atashgan.

Solomon Parijda Lazar Levi va Marsel Dyupre bilan birga oʻqishni davom ettirdi, biroq tez orada pianinoga qiziqishni yoʻqota boshladi. Genri Vudning maslahati bilan u musiqani oʻrganishni vaqtincha toʻxtatdi va faqat 1924-yilda faol ravishda ishga qaytdi. Solomon oʻzining ijrochilik fazilatlarini yoʻqotmasdan tezda Yevropa va AQShda mashhur boʻlib ketdi, u yerda birinchi kontserti 1926-yilda boʻlib oʻtdi. Tanqidchilar uning ijrosida yuksak mahorat, soflik va talqinning romantizmini qayd etishgan.

Solomon ijrosi haqidagi birinchi audioyozuvlar 1929-yilda Columbia Recordsning ingliz filiali tomonidan yozilgan. Keyinchalik u Master's Voice (HMV) va EMI Records uchun yozib olindi. Bundan tashqari, bir nechta videolari mavjud. (1950-yillarning oʻrtalarida uning studiyadagi soʻnggi audioyozuvlarining bir nechtasi stereoda boʻlgan, bu oʻsha paytda moda edi.)

1939-yilda Solomon Nyu-York Jahon yarmarkasida Artur Bliss pianino kontsertining birinchi ijrochisi boʻldi, urush paytida u koʻplab kontsertlar berdi, ulardan Gitlerga qarshi koalitsiyaga yordam berish uchun oʻz gonararini berdi. Urush tugagandan soʻng, pianinochi faol kontsert faoliyatini olib bordi, koʻplab audio yozuvlar qildi. 1955-yilda Edinburg festivalida u Zino Francescatti va Per Furnie bilan birga pianino triosining bir qismi sifatida chiqish qildi.

1956-yilda Solomonning ijrochilik faoliyati tugadi: insultdan soʻng u deyarli butunlay falaj boʻlib qoldi, uning soʻnggi tugallanmagan loyihalaridan biri Betxovenning barcha sonatalarini yozib olish edi^[2].

Bir muncha vaqt oʻtgach, Solomonning ijrochilik sanʼati deyarli butunlay unutildi va faqat 1982-yilda, uning Shumann, Shopen, Brams va boshqa bastakorlarning asarlariga yozilgan yozuvlari musiqachining 80 yilligi munosabati bilan nashr etilganida, ular yana oʻz qadriga ega boʻldi. 2019-yilda Solomonning Betxovenning 12 ta albomdagi „Piano afsonasining bosqichlari“ audio yozuvlarining toʻliq toʻplami chiqdi.

Koʻpgina tanqidchilar Solomonni XX asrning eng buyuk pianinochilaridan biri deb bilishadi, uning ijrosida hech qanday tashqi „namoyish“ boʻlmagan, ammo juda moslashuvchanlik va juda nozik ohang va shakl hissi mavjud edi.