Sizal
Sisal — agava jinsidan Agava sisolana oʻsimligining barglaridan olingan tabiiy qoʻpol tola, baʼzan oʻsimlikning oʻzi „sisal“ deb ataladi.
Ushbu tolalar yangi barglardan ajratilgan, odatda maxsus davolashsiz. Dekorativ dastgohlar barglarni maydalaydi va maydalaydi, natijada tolalar ajratiladi, keyin yuviladi, quyoshda quritiladi va choʻtka bilan surtiladi. Elyaf tarkibi: tsellyuloza (55-65 %), lignin (10-20 %), gemitsellyuloza (10-15 %), pektin (2-4 %). Elementar tolalar yaltiroq, sargʻish rangga ega. U arqonlar, barcha turdagi toʻrlar, iplar, oʻrash (tara) matolari, klassik dart nishonlari, matraslar, yuvinish roʻmollari, choʻtkalar ishlab chiqarish uchun ishlatiladi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
XVI asrda Ispaniyaga Janubiy Amerikadan hayratlanarli darajada kuchli arqonli kemalar keldi va dengizchilar oʻsimlikning nomini bilmaganligi sababli, toladan yasalgan arqonlar va arqonlar „sisal“ deb atala boshlandi (ismi bilan). Meksika porti Sisal). Agave madaniyati mustamlaka davrida Markaziy Amerikadan olib kelingan va tropik mamlakatlarda keng tarqalgan.
Poʻlat arqonlar va kabellar (poʻlat simdan yasalgan) paydo boʻlgandan soʻng, kemalarda oʻsimlik tolali arqonlardan foydalanish pasaya boshladi, ammo XIX asrning oxirida ham agava tolalari katta iqtisodiy ahamiyatga ega boʻlib qoldi (1890-yillarning boshlarida)., Meksika bu tolani Yevropa mamlakatlariga eksport qildi, u yerda soqol va ot tuki oʻrniga ishlatilgan). Keyinchalik, XX asrning 2-yarmida sintetik tolalar va sunʼiy gazlamalarning tarqalishi tufayli sisalning qiymati pasayib, uni ishlab chiqarish qisqara boshladi.
AQShda sisal Gavayi orollarida yetishtirildi[1].
Ishlab chiqarish boʻyicha birinchi oʻrinni Braziliya, ikkinchi oʻrinni Tanzaniya egallaydi.
| Eng yirik ishlab chiqaruvchilar (2016)[2] | ||
|---|---|---|
| Mamlakat | Ishlab chiqarish (tonna) | |
| </img> Braziliya | 180 938 | |
 Tanzaniya </img> Tanzaniya
|
33 826 | |
| </img> Keniya | 23 390 | |
 Madagaskar </img> Madagaskar
|
17 816 | |
| </img> Meksika | 12 371 | |
| </img> Xitoy | 12 058 | |
 Gaiti </img> Gaiti
|
10 652 | |
| Butun dunyo | 298 498 | |
Yillar boʻyicha sisalning jahon ishlab chiqarishi, ming. tonna[2].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Kanop
Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Gavayskie ostrova // Kratkaya geograficheskaya ensiklopediya / redkoll., gl. red. A. A. Grigorev. tom 1. M., gosudarstvennoe nauchnoe izdatelstvo „Sovetskaya ensiklopediya“, 1960. str.393-394
- ↑ 2,0 2,1 „FAOSTAT – Crops“. Food And Agricultural Organization of United Nations: Economic And Social Department: The Statistical Division. 11-may 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-avgust 2018-yil.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Sizal in the Great Soviet Encyclopedia, 1969–1978 (Russian)