Sitagliptin

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Sitagliptin
Sistematik (IUPAC) nomi
R)-4-oxo-4-[3-(trifluoromethyl)-5,6-dihydro[1,2,4]triazolo[4,3-a]pyrazin-7(8H)-yl]-1-(2,4,5-trifluorophenyl)butan-2-amine
Identifikatorlar
CAS raqami 486460-32-6
ATK kodi ?
PubChem ?
Kimyoviy maʼlumot
Formulasi C16H15F6N5O 
Mol. massasi 407.320 g·mol−1
Sinonimlari Januvia
Farmakokinetik maʼlumot
Biofoydalilik 87%
Oqsil bogʻ 38%
Metabolizm Jigar orqali
Yar. parch. davri 8-14 soat
Ekskretsiya Buyrak (80%)
Terapevtik tavsiyalar
Homiladorlik kat.

B3

Qonuniy statusi
Qabul qilish Og'iz orqali

 


Januvia brendi ostida sotiladigan Sitagliptin 2-toifa diabetni davolashda ishlatiladigan diabetga qarshi doridir.[1] Birlashgan Qirollikda u metformin yoki sulfoniluriyadan kamroq afzallik beriladi deb hisoblaniladi.[2] Og'iz orqali qabul qilinadi.[1] Shuningdek, u sitagliptin/metformin (Janumet, Janumet XR) ning qat'iy dozali kombinatsiyalangan dozasida mavjud.[1]

Umumiy nojo'ya ta'sirlar orasida bosh og'rig'i, oyoqlarning shishishi va yuqori nafas yo'llarining infektsiyalari mavjud.[1] Jiddiy nojo'ya ta'sirlar orasida anjiyoödem, gipoglikemiya, buyrak muammolari, pankreatit va bo'g'im og'riqlar bo'lishi mumkin.[1] Homiladorlik yoki emizishda foydalanish xavfsizligi, aniq emas.[3] U dipeptidil peptidaz-4 (DPP-4) ingibitorlari sinfiga kiradi va insulin ishlab chiqarishni ko'paytirish va oshqozon osti bezi tomonidan glyukagon ishlab chiqarishni kamaytirish orqali ishlaydi.[1]

Sitagliptin Merck & Co. tomonidan ishlab chiqilgan va 2006-yilda Qo'shma Shtatlarda tibbiy foydalanish uchun tasdiqlangan[1] 2019-yilda u Qo'shma Shtatlarda eng ko'p buyurilgan dorilar orasida 88-o'rinni egalladi, 8 milliondan ortiq. retseptlardan joy olgan.[4][5]

Tibbiy maqsadlarda foydalanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sitagliptin 2-toifa diabetni davolash uchun ishlatiladi.[1] Odatda metformin yoki sulfonilürelere qaraganda kamroq afzallik beriladi.[2] Og'iz orqali qabul qilinadi.[1] Shuningdek, u sitagliptin/metformin (Janumet, Janumet XR)[1] va sitagliptin/simvastatin (Juvisync) ning belgilangan dozali birikmalari sifatida ham mavjud.[6]

Sitagliptin 1-toifa diabetni davolash uchun ishlatilmasligi kerak. 2020-yil dekabr oyida AQSh Oziq-ovqat va farmatsevtika idorasi (FDA) etiketkadagi o'zgarishlarni tasdiqladi, unda Januvia (sitagliptin), Janumet (sitagliptin va metformin gidroxloridi) va Janumet XR (sitagliptin va metformin gidroxloridi uzaytirilgan) 2-toifa diabet bilan og'rigan 10 yoshdan 17 yoshgacha bo'lgan bolalarda qon shakarini nazorat qilishi isbotlanmagan.[7] Preparatlar 2-toifa diabetga chalingan 18 va undan katta yoshdagi kattalarda qon shakarini nazorat qilishni yaxshilash uchun tasdiqlangan.[7]

Salbiy ta'sirlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sitagliptinning nojo'ya ta'siri platseboga o'xshaydi, kamdan-kam hollarda ko'ngil aynishi, shamollashga o'xshash alomatlar. Fotosensitivlik bundan mustasno.[8] Bu diareya xavfini oshirmaydi.[9] Platsebo va sitagliptin o'rtasida gipoglikemiya paydo bo'lishida sezilarli farq yo'q.[8][10][11] Sulfonilmochevina preparatlarini qabul qilganlarda qon shakarining pasayishi xavfi ortadi.[12]

Qo'shma Shtatlarda buyrak etishmovchiligi va yuqori sezuvchanlik reaktsiyalarining kamdan-kam holatlari qayd etilgan, ammo sitagliptinning qo'zg'atuvchi roli aniqlanmagan.

Sitagliptin va boshqa DPP-4 ingibitorlari bilan davolangan odamlarda pankreatit (ba'zi o'limga olib keladigan) haqida bir qancha postmarketing hisobotlari qilingan.[13][14]2009-yilda chop etilgan laboratoriya kalamushlari bilan olib borilgan bir tadqiqot, metformin bilan qo'llanilganda, pankreatit yoki oshqozon osti bezi saratonining ba'zi mumkin bo'lgan xavflarini kamaytirishi mumkin degan xulosaga keldi. Biroq, DPP-4 ingibitorlari bunday xavf omillarining ko'payishini ko'rsatgan bo'lsa-da, 2009-yil holatiga ko'ra, DPP-4 ingibitorlarini qabul qilgan shaxslarda oshqozon osti bezi saratoni ko'payishi qayd etilmagan.[15]

2015-yilda AQSh oziq-ovqat va farmatsevtika idorasi (FDA) barcha DPP-4 inhibitori dori-darmonlarining yorliqlariga "qattiq va nogironlik" bo'g'imlardagi og'riqlar xavfi haqida yangi ogohlantirish va ehtiyot choralarini qo'shdi.[16]

Tasir mexanizmi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sitagliptin dipeptidil peptidaza 4 (DPP-4) fermentini raqobatbardosh ravishda ingibitor qilish uchun ishlaydi. Bu ferment GLP-1 va GIP inkretinlarini, ovqatga javoban ajralib chiqadigan oshqozon- ichak gormonlarini parchalaydi.[17] GLP-1 va GIP parchalanishini oldini olish orqali ular insulin sekretsiyasini oshirishga va oshqozon osti bezining alfa hujayralari tomonidan glyukagonning chiqarilishini bostirishga qodir.  Bu qon glyukoza darajasini normal holatga keltiradi.  Qonda glyukoza darajasi me'yorga yaqinlashganda, ajralib chiqadigan insulin va bostirilgan glyukagon miqdori kamayadi, bu esa ba'zi boshqa og'iz gipoglikemik vositalar bilan kuzatiladigan "ortiqcha oshib ketish" va keyinchalik past qon shakarining (gipoglikemiya) oldini olishga moyil bo'ladi. 

Sitagliptin HbA1c darajasini platseboga nisbatan taxminan 0,7% ga kamaytirishi ko'rsatilgan. Monoterapiya sifatida ishlatilganda metforminga qaraganda bir oz kamroq samaralidir. U vazn ortishiga olib kelmaydi va sulfoniluriya bilan solishtirganda kamroq gipoglikemiyaga ega. Sitagliptin ikkinchi darajali dori sifatida tavsiya etiladi (boshqa dorilar bilan birgalikda) diet/mashq va metformin kombinatsiyasi muvaffaqiyatsizlikka uchraganidan keyin.[18]

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sitagliptin 2006-yil oktabr oyida AQSh oziq-ovqat va farmatsevtika idorasi (FDA) tomonidan tasdiqlangan[19] va Merck & Co tomonidan AQShda Januvia sifatida sotiladi. 2007-yil 2-aprelda FDA sotilgan sitagliptin/metforminning og'zaki birikmasini tasdiqladi. AQShda Janumet brendi ostida. 2011-yil 7-oktabrda FDA AQShda Juvisync sifatida sotiladigan sitagliptin/simvastatinning og'iz birikmasini tasdiqladi.[6]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 „Sitagliptin Monograph for Professionals“. Drugs.com. American Society of Health-System Pharmacists. Qaraldi: 2019-yil 3-mart. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "AHFS2019" defined multiple times with different content
  2. ↑ 2,0 2,1 British national formulary : BNF 76, 76, Pharmaceutical Press, 2018 — 681 bet. ISBN 9780857113382.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "BNF76" defined multiple times with different content
  3. ↑ „Sitagliptin Pregnancy and Breastfeeding Warnings“. Drugs.com. Qaraldi: 2019-yil 3-mart.
  4. ↑ „The Top 300 of 2019“. ClinCalc. Qaraldi: 2021-yil 16-oktyabr.
  5. ↑ „Sitagliptin - Drug Usage Statistics“. ClinCalc. Qaraldi: 2021-yil 16-oktyabr.
  6. ↑ 6,0 6,1 U.S. Food and Drug Administration (7-oktabr 2011-yil). „FDA Approves Combination Therapy Juvisync“. Press-reliz. 24-avgust 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 17-noyabr 2013-yil. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "FDAJuvisyncApproval" defined multiple times with different content
  7. ↑ 7,0 7,1 „Diabetes drug not proven to improve blood sugar in pediatric patients“. U.S. Food and Drug Administration (2020-yil 4-dekabr). Qaraldi: 2020-yil 5-dekabr.
  8. ↑ 8,0 8,1 „Januvia Side Effects & Drug Interactions“. RxList.com (2007). 2007-yil 20-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 28-noyabr.
  9. ↑ „Risk of diarrhea in patients with type 2 diabetes mellitus treated with sitagliptin: a meta-analysis of 30 randomized clinical trials“. Drug Design, Development and Therapy. 8-jild. 2014. 2283–94-bet. doi:10.2147/DDDT.S70945. PMC 4234286. PMID 25419118.
  10. ↑ Schuman, Thomas P.; Litt, Jerome Z.; Hood, Antoinette F.; Rader, Ryan K.; Stoecker, William V.; Stricklin, Sherea M. (1–fevral 2012–yil). „Persistent edematous-plaque photosensitivity observed with sitagliptin phosphate (Januvia®)“. Dermatology Online Journal. 18-jild, № 2.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  11. ↑ „Januvia side effect: Photosensitivity reaction - eHealthMe“. www.ehealthme.com.
  12. ↑ „Addition of dipeptidyl peptidase-4 inhibitors to sulphonylureas and risk of hypoglycaemia: systematic review and meta-analysis“. BMJ. 353-jild. May 2016. i2231-bet. doi:10.1136/bmj.i2231. PMC 4854021. PMID 27142267. {{cite magazine}}: Invalid |display-authors=6 (yordam)
  13. ↑ Olansky L (2010). „Do incretin-based therapies cause acute pancreatitis?“. Journal of Diabetes Science and Technology. 4-jild, № 1. 228–9-bet. doi:10.1177/193229681000400129. PMC 2825646. PMID 20167189.
  14. ↑ „FDA Drug Safety Communication: FDA investigating reports of possible increased risk of pancreatitis and pre-cancerous findings of the pancreas from incretin mimetic drugs for type 2 diabetes“. U.S. Food and Drug Administration (FDA) (2019-yil 21-iyun). Qaraldi: 2022-yil 10-may.
  15. ↑ „Beneficial endocrine but adverse exocrine effects of sitagliptin in the human islet amyloid polypeptide transgenic rat model of type 2 diabetes: interactions with metformin“. Diabetes. 58-jild, № 7. July 2009. 1604–15-bet. doi:10.2337/db09-0058. PMC 2699878. PMID 19403868. {{cite magazine}}: Invalid |display-authors=6 (yordam)
  16. ↑ „DPP-4 Inhibitors for Type 2 Diabetes: Drug Safety Communication—May Cause Severe Joint Pain“. U.S. Food and Drug Administration (FDA) (2015-yil 28-avgust). Qaraldi: 2015-yil 1-sentyabr.
  17. ↑ „Pharmacokinetics and pharmacodynamic effects of the oral DPP-4 inhibitor sitagliptin in middle-aged obese subjects“. The Journal of Clinical Pharmacology. 46-jild, № 8. 2006. 876–86-bet. doi:10.1177/0091270006289850. PMID 16855072. {{cite magazine}}: Invalid |display-authors=6 (yordam)
  18. ↑ Gadsby, Roger (2009). „Efficacy and Safety of Sitagliptin in the Treatment of Type 2 Diabetes“ (pdf). Clinical Medicine: Therapeutics. 1-jild, № 1. 53–62-bet. doi:10.4137/CMT.S2313.
  19. ↑ U.S. Food and Drug Administration (FDA) (17-oktabr 2006-yil). „FDA Approves New Treatment for Diabetes“. Press-reliz. 28-fevral 2009-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 17-oktabr 2006-yil.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Sitagliptin&oldid=2635511" dan olindi