Semyon Gulak-Artemovskiy

Semyon Stepanovich Gulak-Artemovskiy (1813-yil 16-fevral, Gorodishe - 1873-yil 17-aprel, Moskva) – ukrainalik bastakor, qoʻshiqchi (bas-bariton), dramatik rassom, dramaturg, yozuvchi P. P. Gulak-Artemovskiyning jiyani. Birinchi Ukraina operasi muallifi.

Biografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

11 yoshida Kiyev ilohiyot maktabiga oʻqishga kirgan; 1835-1838-yillarda Kiyev diniy seminariyasida tahsil olgan. Uning chiroyli baland ovozi boʻlgan; ovoz mutatsiyasidan keyin bariton paydo boʻlgan.

Kiyev mitropoliti Yevgeniy (Bolxovitinov) buyrugʻi bilan Avliyo Sofiya sobori xoriga, 1830-yilda esa – Mixail monastirining xoriga qabul qilingan.

1838-yilda Avliyo Mixail monastirida xizmat qilayotganda M. I. Glinka uning eʼtiborini tortgan, unga Sankt-Peterburgga koʻchib oʻtishni taklif qilgan; 1839-yilgacha unga musiqa va vokalni oʻrgatgan, opera sahnasiga tayyorlagan; 1839-yilda oʻz foydasiga bir nechta kontsertlar uyushtirib, uni chet elga oʻqishga yuborish uchun yigʻilgan mablagʻdan foydalangan. Parijga tashrif buyurgan S.Gulak-Artemovskiy Italiyaga yoʻl olgan va u yerda ikki yillik oʻqishdan soʻng 1841-yilda Florensiya operasida chiqish qilgan.

1842-yilda Sankt-Peterburgga qaytib kelgan va bu yerda 22 yil davomida, 1864-yilgacha Sankt-Peterburgdagi Imperator rus operasida, 1864-1865-yillarda esa Moskvadagi Katta teatrda solist sifatida faoliyatini boshlagan.

S. S. Gulak-Artemovskiy 1846-yilda Katta teatrda M. I. Glinkaning „Ruslan va Lyudmila“ operasining Moskva premyerasida Ruslan rolini ijro etgan.

„Zaporojets na Dunayem“ operasi unga bastakor sifatida shuhrat keltirgan. Opera birinchi marta 1863-yil 25-mayda Sankt-Peterburgdagi Mariinskiy teatrida qoʻyilgan va bir oz muvaffaqiyatga erishgan. Biroq keyingi mavsumda opera musiqasi Motsartdan „qarz olingan“ ligi aniqlangani uchun opera repertuardan olib tashlangan; muallif unga bir qancha xalq kuylarini qoʻshib, ayrim qismlarini biroz qayta ishlagan^[1]. Shu bilan birga, libretto muallifi Gulak-Artemovskiyning oʻzi boʻlgan va jasur kazak Karas rolini ham ijro etgan. Dmitriy Antonovich 19250-yilda ushbu opera haqida: "Motsartning „Seralyodan oʻgʻirlash“ operasi hech qachon Ukrainada namoyish etilmaydi, ammo „Dunay naridagi kazaklar“ har bir ukrainalik teatr muxlislariga yaxshi tanish" deb yozgan edi^[1].

Gulak-Artemovskiyning ijodiy merosida alohida oʻrinni ukrain qoʻshiqlari egallaydi, xususan, „Stoit yavir na vodoyu“ (muallif 1838-yildan doʻst boʻlgan Taras Shevchenkoga bagʻishlangan), „Spat meni ne xochetsya“ va boshqalar. Gulak-Artemovskiy 1843-yilda qoʻshiqchilarni tanlash uchun Kievga kelgan va 1850-yilda Italiya opera truppasi bilan gastrol safarida boʻlgan.

Anʼanaviy tibbiyot va statistikani xush koʻrgan va 1854-yilda „Rossiya imperiyasi shaharlarining statistik-geografik jadvallari“ ni tuzdi.

1873-yil 5-aprelda Moskvada vafot etgan va 33-hududdagi Vagankovskoye qabristoniga dafn qilingan.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ ^1,0 ^1,1 Antonovich D. V. Trista rokіv ukraїnskogo teatru. 1619—1919. – Praga, 1925. – S.131-132.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Малий словник історії України
Ольховський Андрій. Нарис історії української музики. — К.: Музична Україна, 2003.

[Триста-1] 1,0 ^1,1 Antonovich D. V. Trista rokіv ukraїnskogo teatru. 1619—1919. – Praga, 1925. – S.131-132.

[1]