Ruqayya bint Ali

Ruqayya binti Ali (arabcha: رقية بنت علي) toʻrtinchi xalifa Ali ibn Abu Tolib (r.a.)ning qizi (656-661).

Biografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

U Alid avliyo (Sayyida) sanaladi, onasi Sahba binti Rabi’adir.^[1] Uning onasi Fotima binti Xuzom al-Qulabiya al-Alaviyya bo‘lib, Ali ibn Abu Tolibning xotini Umm al-Banin nomi bilan mashhur edi. U Banu Kilab Kalbasiy qabilasidan, Xasais al-Abbosiyodan edi. U Abbos ibn Alining haqiqiy singlisi deb daʼvo qilinadi (oʻngdagi rasmda koʻrsatilgan) Qohiradagi oʻzining mashhadidagi (ziyoratgohi) anʼanaviy ravishda homiy avliyo hisoblanadi. Uning Qohiradagi ziyoratgohi hanuzgacha nazr va shafoat ibodatlari oʻqiladigan notiqlik joyi sifatida foydalaniladi.^[2]

U Makran va Lahorga (hozirgi Pokiston) islomni targʻib qilish uchun borgan. Karbalo voqealaridan keyin Ruqayya boshchiligidagi besh nafar musulmon ayol Makkani tark etib, Lahorga joylashish va prozelitizmga kirishishdi, natijada jamiyatning katta qismi Islomni qabul qildi.^[3]

Baʼzi islom tarixchilarining fikriga koʻra, Ruqayya otasi tomonidan islom dinini targʻib qilish uchun Sindga borishni buyurgan. Ularning targʻiboti muvaffaqiyatli boʻlishi aytilgandi. Karbalo qirg‘ini voqealari Ruqayiyaning Makranga hijrat qilishiga sabab bo‘ldi va u yerda bir necha yil odamlarni Islomga daʼvat qildi. Muhammad ibn Qosim ham Ruqayyaning boshiga tushgan azob-uqubatlardan xabar topib, uning tarafdori bo‘ldi.^[3]

Hikoyada yetti nafar ayol va to‘rtta erkak bor edi, chunki u o‘zini tanishtirib, "Men shahid Muslim ibn Aqilning bevasi, Alining qizi va qo‘mondon Imom Husaynning singlisiman, — Abbosning lashkarboshisi, qolgan beshta xonim mening kelinlarim, oltinchisi — cho‘rimiz Halima edi, lekin u biz bilan teng edi. Keyin u bizning qoʻriqchilarimiz boʻlgan va qabilalarimizga mansub boʻlgan Abb-ul-Fathning ismlarini aytib berdi. Bular Abb-ul-Fazal, Abb-ul-Mukaram va Abdullohdir.^[3]

Oʻlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

U bolaligida vafot etgan deb aytiladi. Biroq, uning oʻlimining aniq sanasi nomaʼlum. U Lahorda Bibi Pak Damanda dafn etilgan.^[3]

Shuningdek, Lahorda (Pokiston) Bibi Pak Daman (urdu. byy̰ b̰ pạkdạmn Bībī Pāk Dāman) nomli ziyoratgoh ham bor, mahalliy aholi uni Ruqayya binti Ali maqbarasi deb atashadi.^[4]

XI asrda Sayyida Ruqayiyning mashhadi 1133-yilda unga yodgorlik sifatida qurilgan. U Pokistonda juda hurmatga sazovor ayol va uning Lahordagi ziyoratgohiga sunniy va shia musulmonlari tashrif buyurishadi. Islomiy Jumada al-Soniy oyida uch kunlik Ur Sayyid Ruqayya Jumada al-Soniyning 7-dan 9-kuniga qadar nishonlanadi. Ursni ulugʻlash marosimi oʻz ichiga oladi, bu marosimda fidoyi ayollar Ruqayiy ziyoratgohidagi qabrlarni yuvish uchun suv olib kelishadi.^[3]

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Ibn Saʿd, al-Ṭabaqāt al-kubrā, vol. 3 p. 14; Ibn al-Jawzī, al-Muntaẓam, vol. 4 p. 109; Ṭabarī, Tārīkh al-umam wa l-mulūk, vol. 4 p. 359; Maḥallātī, Rayāḥīn al-sharī'a, vol. 4, p. 255-256; Ibn Kathīr, al-Bidāya wa l-nihāya, vol. 6, p. 352.
↑ Mashhad al-Sayyida Ruqayya, ArchNet.org, „Sayyida Ruqayya Mashhad“. 2008-yil 7-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 5-iyun. Accessed 10 June 2013
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 „Sayyida Ruqayya bint Ali“.
↑ Zaidi, Noor (2014). „"A Blessing on Our People": Bibi Pak Daman, Sacred Geography, and the Construction of the Nationalized Sacred“. The Muslim World. 104-jild, № 3. 306–335-bet. doi:10.1111/muwo.12057.

[1] Ibn Saʿd, al-Ṭabaqāt al-kubrā, vol. 3 p. 14; Ibn al-Jawzī, al-Muntaẓam, vol. 4 p. 109; Ṭabarī, Tārīkh al-umam wa l-mulūk, vol. 4 p. 359; Maḥallātī, Rayāḥīn al-sharī'a, vol. 4, p. 255-256; Ibn Kathīr, al-Bidāya wa l-nihāya, vol. 6, p. 352.

[Mashhad2013-2] Mashhad al-Sayyida Ruqayya, ArchNet.org, „Sayyida Ruqayya Mashhad“. 2008-yil 7-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 5-iyun. Accessed 10 June 2013

[:0-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 „Sayyida Ruqayya bint Ali“.

[4] Zaidi, Noor (2014). „"A Blessing on Our People": Bibi Pak Daman, Sacred Geography, and the Construction of the Nationalized Sacred“. The Muslim World. 104-jild, № 3. 306–335-bet. doi:10.1111/muwo.12057.

[1]

[2]

[3]

[4]