Revmatologiya
Revmatologiya“ atamasi grech. „oqim, daryo“ maʼnosini bildiruvchi réōma va „oʻrganish“ maʼnosini anglatuvchi logos- taʼlimot degan maʼnoni anglatadi.
Revmatologiyani oʻrganish mavzusi asosan-boʻgʻimlarning va umurtqa pogʻonasining yalligʻlanishi hamda degenerativ-distrofik va biriktiruvchi toʻqimalarning tizimli kasalliklari (eskirgan nomi kollagenoz) hisoblanadi. Revmatologiya kasalliklarini differentsial tashxislashning boshqa qutbida travmatologiya — ortopediya va yiringli-septik jarrohlik kabilar (osteomielit, miyozit, gonoreal artrit, aseptik artrit) turadi.
Revmatologiya fani quyidagilar bilan yaqindan ishlaydi:
- endokrinologiya (diabetes mellitusdagi Charko sindromi, giperkalsemik inqiroz);
- nefrologiya (nefrogen podagra, nefrogen osteomalaziya, nefrogen osteoporoz);
- gematologiya (bu masalalarda oʻzaro differentsial tashxis eng qiyin va koʻpincha qoʻshimcha tekshiruvlar hamda tadqiqotlarni talab qiladi. Chunki koʻplab qon kasalliklari, masalan, oʻtkir limfoblastik leykemiya, balogʻatga etmagan revmatoid artritning klinik koʻrinishini namoyon qilishi mumkin);
- kardiologiya (revmatik endokardit);
- qon tomir hamda flebologik jarrohlik;
- sport tibbiyoti (sport bilan shugʻullanuvchi insonlarda mushaklar va mushak-skelet tizimining shikastlanishi);
- dermatologiya (psoriaz, psoriatik artrit, vaskulyit, skleroderma va boshqalarni istisno qiladigan turli xil teri koʻrinishlari);
- gastroenterologiya (ichakning yalligʻlanish kasalliklari sababli artrit).
Bilvosita boshqa tizim mutaxassisliklari bilan:
- infektologiya bilan (har ikkala holatda ham infektsiya toʻgʻridan-toʻgʻri (revmatoid artrit, miyozit, artroz) yoki bilvosita (neyroborrelioz, Lyme kasalligi, brutsellyoz, Oʻrta yer dengizi isitmasi, trixinoz, sil, dizenteriya, streptokokk) yuqori malaka va tajribali mutaxassislarni tayyorlashni talab qiladi);
- toksikologiya (toksik artropatiya, miyopatiya, osteopatiya miyalji, artralgiya, fosfor va organofosfor birikmalari bilan zaharlanish);
- immunologiya (tizimli kollagenozlarning immun komplekslarini batafsil oʻrganish);
- onkologiya, radiobiologiya va biofizika (biriktiruvchi toʻqimalarning tizimli otoimmun kasalliklari uchun etiopatogen xavf omillari boʻyicha. Bu holda biz odatda ogʻir jarrohlik asoratlariga olib kelmaydigan kichik dozalarda ionlashtiruvchi nurlanish bilan surunkali yoki bir martalik aloqalar toʻgʻrisida gapiramiz) hamda ionlashtiruvchi boʻlmagan (kvars, ultrabinafsha, sovuq taʼsir qilish, bu etipatogen xavf omili va travmatologiya oʻrtasida aniq chegara chizadi. Bu yerda taʼsir kuchning tabiati bilan belgilanadi. Odatda tabiatda bir martalik taʼsir qiladi va kuchning tabiati orqali belgilanadi (kuyishlar, termal zarba yoki muzlash, radiatsiya shikastlanishi, elektr toki urishi);
- orqa miya nevrologiyasi (osteoxondroz, tortikollis va skolyoz);
- neyroxirurgiya.
Revmatik kasalliklar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Revmatik kasalliklar — bu asosan biriktiruvchi toʻqimalarning tizimli yoki mahalliy shikastlanishi bilan yuzaga keladigan kasalliklar guruhi hisoblanadi. Bularga qoʻshma zararning ustunligi boʻlgan kasalliklar misol boʻladi; vaskulit va biriktiruvchi toʻqimalarning diffuz kasalliklari; haqiqiy revmatizm kasalligi.
Revmatik kasalliklarga quyidagilarni misol qilishimiz mumkin:
- romatoid artrit;
- romatoid artrit;
- bursit (periartikulyar yumshoq toʻqimalarning kasalligi);
- sinovit;
- Bekhterev kasalligi;
- Behchet kasalligi;
- oʻtkir revmatik isitma;
- Lyme kasalligi;
- podagra artriti;
- oʻtkir revmatik isitma;
- spondiloz;
- voyaga yetmaganlarning romatoid artridi;
- orttirilgan revmatik yurak nuqsonlari;
- Raynaud fenomeni (barmoqlarning kichik arteriyalariga zarar yetkazish);
- Raynaud sindromi;
- osteoporoz;
- tizimli qizil yuguruk;
- tizimli skleroderma;
- aralash biriktiruvchi toʻqima kasalligi;
- dermatomiyozit;
- artroz;
- poliartrit;
- tizimli vaskulit kasalligi.