Ratsionalizm

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Ratsionalizm (lotincha rationalis - "ong") bilim faqat ong orqali aniqlanishi mumkin, deb hisoblaydigan epistemologik oqimdir. Ratsionalistlar haqiqat kriteriyini hissiyotlar emas, balki aql oʻrnatadi, deb uqtirishadi.

Ratsionalizm (lot. ratio — aql, aql-idrok) — aqlni bilishning va kishilar xulqatvorining asosi deb hisoblovchi falsafiy yoʻnalish. Irratsionalizm va sensualizmga qarama-qarshi turadi. 17— 18-asrlardagi klassik R. (R. Dekart, B. Spinoza, N. Malbransh, G. Leybnits) oʻrta ayerlar sxolastikasi va diniy aqidalarga qarshi chiqib, butun dunyoda cheksiz sabablar silsilasi hukmron degan tabiiy tartibot goyasini ilgari surgan. R.ga kura, ilmiy (yaʼni obyektiv, umumiy, zaruriy) bilimga bilishning manbai va uning haqiqiyligi mezoni — akl vositasidagina erishiladi. R. — maʼrifatchilik mafkurasi vakillarining falsafiy manbalaridan biri. Islom dini iloxiyotida Abu Mansur Moturidiy R. nuqtai nazaridan fikr yuritgan.[1]


Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil