Qonli koʻl

Qonli koʻl, 2006 yil

Qonli koʻl 2013 yil

Qonli koʻl – Sharqiy Antarktidaning Viktoriya eridagi Teylor vodiysining Gʻarbiy Bonni koʻlining muz bilan qoplangan yuzasiga oqib oʻtadigan temir oksidi bilan ifloslangan shoʻr suv oqimi hisoblanadi.

Temirga boy oʻta shoʻr suv muz kaskadlaridagi kichik yoriqlardan paydo boʻlgan. Tuzli suv manbai nomaʼlum oʻlchamdagi muz osti havzasi boʻlib, u koʻldagi kichik chiqishidan bir necha kilometr uzoqlikda taxminan 400 metr (1300 fut) muz bilan qoplangan.

Qizil rangli konni 1911-yilda avstraliyalik geolog Tomas Griffit Teylor kashf etgan va u birinchi marta uning nomi bilan atalgan vodiyni tadqiq qilgan. Antarktida kashfiyotchilari birinchi marta qizil rangni qizil suvoʻtlar bilan bogʻlashdi, ammo keyinchalik bu temir oksidi tufayli ekanligini isbotlashdi.

Geokimyo

Muzlamaydigan shoʻr suvda mavjud boʻlgan temir ionlari atmosfera kislorodi bilan aloqa qilganda oksidlangandan soʻng, yomon eriydigan suvli temir oksidlari muz yuzasida toʻplanadi.

Koʻpgina Antarktika muzliklaridan farqli oʻlaroq, Teylor muzligi togʻ jinslarigacha muzlamagan, ehtimol uning ostida joylashgan qadimgi dengiz suvining kristallanishi natijasida toʻplangan tuzlarning mavjudligi sabab boʻlishi mumkin. Tuzlarning krio-konsentratsiyasi chuqur reliktli dengiz suvida sof muz kristallanganda va muzliklarning katta muz massasi bilan tutilgan suyuq dengiz suvining issiqlik almashinuvi natijasida kristallangan va erigan tuz hosil boʻlgan. Natijada, dengiz suvi shoʻr suvlarda toʻplangan, ularning shoʻrligi ikki-uch baravar yuqoridir. Baʼzida, shoʻr suvlarning paydo boʻlishini tushuntiruvchi ikkinchi mexanizm MakMurdo quruq vodiylarida toʻgʻridan-toʻgʻri juda quruq qutb atmosferasiga taʼsir qiladigan sirt koʻllarining suvi bugʻlanadi. Suvning barqaror izotoplarini tahlil qilish, asosan, har xil hosil boʻlgan shoʻr suvlar oʻrtasida aralashma boʻlmasa, ikkala jarayonni farqlash imkonini beradi.

Muzdagi yoriq orqali tasodifan olingan shoʻr suyuqlik tarkibida kislorod yoʻq edi, sulfatlar va temir ioniga boy edi. Sulfat dengiz sharoitlarining qoldiq geokimyoviy belgisidir, shu bilan bir qatorda eruvchan ikki valentli temir mikrobial faollik bilan parchalangan muz osti togʻ jinslari minerallaridan pasaytirilgan sharoitda ajralib chiqqan boʻlishi mumkin.

Mikrobial ekotizim

Qonli koʻlning sxematik kesmasi muz osti mikrobial jamoalari Teylor muzligi ostidagi shoʻr suvda million yil davomida sovuqda, qorongʻulikda va kislorod yoʻqligida qanday omon qolganligini koʻrsatadi.

Kimyoviy va mikrobial tahlillar shuni koʻrsatadiki, sulfatlar va temir ionlari almashinadigan avtotrof bakteriyalarning noyob ekotizimlari rivojlangan. Tennessi universiteti geomikrobiologi Jill Mikuckining soʻzlariga koʻra, Qonli koʻl suv namunalarida kamida 17 turdagi mikroblar mavjud boʻlib, kislorod deyarli yoʻq. Izoh mikroblar temir ionlari bilan nafas olish uchun sulfatdan foydalanishi va ular tomonidan tutilgan organik moddalarning darajasini metabollashishi mumkin. Bunday metabolik jarayon ilgari tabiatda kuzatilmagan.

Anoksik sharoitda temir va sulfat ionlarining birgalikda mavjudligi hayratlanarli kuzatuvdir. Tizimda sulfid anionlari topilmaydi. Bu oltingugurt va temir biokimyoviy tsikllari oʻrtasidagi murakkab va yaxshi tushunilmagan oʻzaro taʼsirni koʻrsatadi.

2014-yil dekabr oyida Mikuki boshchiligidagi olimlar va muhandislar Teylor muzligiga qaytib kelishdi va Germaniya bilan hamkorlikda ishlab chiqilgan IceMole nomli zond yordamida, muzlikka etib, qon koʻlini oziqlantiradigan shoʻr suvdan toʻgʻridan-toʻgʻri namuna olishdi.

Namunalar tahlil qilindi va sovuq (−7 °C (19 °F)), temirga boy (3.4 mM) shoʻr (8% natriy xlorid)aniqlandi. Ushbu namunalardan olimlar shoʻr suvda oʻsashi mumkin boʻlgan(galofil), sovuqda koʻpayadigan (psikrofil) va geterotrofik boʻlgan bakteriyalar turini ajratib oldilar va Marinobacter jinsiga kiritdilar. DNKning bioinformatik tahlili ikkilamchi metabolizmda ishtirok etadigan kamida toʻrtta gen klasterining mavjudligini namoyon qildi. Ikki gen klasteri aril polienlerinni ishlab chiqarilishi bilan bogʻliq boʻlib, ular bakteriyalarni reaktiv kislorod turlaridan himoya qiluvchi antioksidantlar rolini bajaradi. Yana bir gen klasteri terpen biosintezida ishtirok etishi, koʻpincha pigmentlar hosil qilishi aniqlandi.

Astrobiologiyaga taʼsiri

Erdagi ogʻir muhitni oʻrganish hayot moslashishi mumkin boʻlgan sharoitlar tushunish va Quyosh tizimining boshqa qismlarida masalan, Mars yoki Yupiterning muz bilan qoplangan yoʻldoshi kabi joylarda hayotning mavjudligini baholash uchun foydalidir. . NASA Astrobiologiya instituti olimlarining taxminiga koʻra, bu joylar yer yuzasiga qaraganda ultrabinafsha va kosmik nurlanishdan chuqurlikda yaxshiroq himoyalangan elementlar hayot shakllarini joylashtirish uchun qulay boʻlgan suv muhitini oʻz ichiga oladi.

Yana qarang

• Ekstremofillar (ekstremal sharoitlarga chidamli organizmlar)
  • Psixrofil (sovuqga chidamli bakteriyalar)
• Gipershoʻr shoʻrlarning kriokontsentratsiyasi
  • Evtektik tizim
  • Muzlash nuqtasi depressiyasi
• Marsdagi hayot

Yana qarang

• Lerman, Abraham (February 2009). "Saline Lakes' Response to Global Change". Aquatic Geochemistry 15 (1–2): 1–5. doi:10.1007/s10498-008-9058-8. 
• Green, William J.; Lyons, W. Berry (February 2009). "The Saline Lakes of the McMurdo Dry Valleys, Antarctica". Aquatic Geochemistry 15 (1–2): 321–348. doi:10.1007/s10498-008-9052-1. 
• Kluger, Jeffrey. „An Organism Survives Antarctica, and Maybe Mars“. Time (2009-yil 18-aprel).
• Tierney, John. „The Dark Secret at Blood Falls“. The New York Times (2009-yil 19-aprel).
• „Newly Discovered Iron-breathing Species Have Lived In Cold Isolation For Millions Of Years“. ScienceDaily. Harvard University (2009-yil 17-aprel).
• Badgeley, Jessica A.; Pettit, Erin C.; Carr, Christina G. et al. (24 April 2017). "An englacial hydrologic system of brine within a cold glacier: Blood Falls, McMurdo Dry Valleys, Antarctica". Journal of Glaciology 63 (239): 387–400. doi:10.1017/jog.2017.16. 

Havolalar

• Qon sharsharalari, NASA Yer observatoriyasi tomonidan Antarktidaning quruq vodiylari
• Blood Falls - 100 Wonders YouTubeda