Niihama

Niihama 新居浜市
Shahar
Bayroq
33°57′37.2″N 133°17′0.2″E
Mamlakat	Yaponiya
Hudud	Sikoku
Prefektura	Ehime prefekturasi
Hukumat
• Mer	Katsuyuki Isikava (2012-yil noyabr oyidan beri)
Maydon	234.50 km2 (90.54 mi²)
Aholisi  (2022-yil 31-iyul)	115,824
Zichligi	490 kishi/km2
Niihama

Niihama shahar hokimiyati

Markaziy Niihamaning tepadan koʻrinishi

Niihama (yaponcha: 新居浜市 Niihama-si) Yaponiyaning Ehime prefekturasida joylashgan shahar. 2022-yil 31-iyul holatiga koʻra, shaharda 57,781 xonadonda 115,824 nafar aholi istiqomat qilgan. Shaharning umumiy maydoni 234,50 kvadrat kilometr (90,54 mi²). Aholisi boʻyicha prefekturada uchinchi oʻrinda. Shahar Bessi mis koni, har yili oʻtkaziladigan Niihama Tayko festivali (shuningdek, „The Man Festival“, otokomatsuri 男祭り nomi bilan ham tanilgan) bilan mashhurdir.

Geografiyasi

1881-yilda Niihamadagi Kuchiyaning koʻrinishi

Niihama Sikoku orolining shimoliy markazida, Ehime prefekturasining sharqiy qismida joylashgan. Niihama janub va sharqda togʻlar, gʻarbda tepaliklar, shimolda Seto ichki dengizi bilan oʻralgan. Kokuryo daryosi togʻlardan Seto ichki dengiziga oqib oʻtadi va shaharni daryodan sharqdagi - kavahigasi va gʻarbdagi – kavanisi kabi hududlarga ajratadi. Kochi prefekturasi bilan chegara shahar markazidan janubda joylashgan togʻlarda joylashgan. Shaharning asosiy qismidan shimoli-sharqda joylashgan Oshima oroli ham Niihama tarkibiga kiradi. Asosan togʻli Besshi qishlogʻi 2003 yilda Niihama shahriga qoʻshildi, shahar hajmini sezilarli darajada oshirdi.

Qoʻshni munitsipalitetlar

Ehime prefekturasi

• Saydzyo
• Sikokuchuyo

Kochi prefekturasi

• Ino
• Okava

Iqlimi

Niihama nam subtropik iqlimga ega (Köppen Cfa), yozi issiq va qishi salqin, qor yogʻishi bilan ajralib turadi. Niihamada oʻrtacha yillik harorat 13,2 °C. Yillik oʻrtacha yogʻin miqdori 1839 mm, sentyabr esa eng nam oy hisoblanadi. Eng yuqori harorat yanvarda 24,4°C ni, eng pasti ham yanvarda 2,0°C ni tashkil etadi.

Demografiyasi

Yaponiya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Niihama aholisi 1980-yillardan beri sezilarli darajada kamaygan.

Aholining oʻsishi

Yil	Aholi	±%
1920	49 414	—
1930	61 406	+24.3%
1940	88 639	+44.3%
1950	88 639	+0.0%
1960	117 317	+32.4%
1970	126 992	+8.2%
1980	132 736	+4.5%
1990	129 467	−2.5%
2000	125 814	−2.8%
2010	121 784	−3.2%

Tarixi

Niihama qadimiy Iyo provinsiyasida joylashgan boʻlib, tarixdan oldingi davrlardan beri yashab kelgan. Edo davri Tokugava syogunati davrida u asosan Sayjo domeni yoki Komatsu domenining bir qismi sifatida boshqarilgan. Besshi mis koni 1744 yilda ochilgan. Niihama qishlogʻi 1889 yil 15 dekabrda Meiji restavratsiyasidan soʻng zamonaviy munitsipalitetlar tizimini yaratish bilan tashkil etilgan. 1908 yil 1 yanvarda u shahar maqomiga koʻtarildi. 1937 yil 3-noyabrda Niihama Kaneko va Takatsu qishloqlari bilan birlashib, Niihama shahrini tashkil qildi. .

Hukumati

Niihama toʻgʻridan-toʻgʻri saylanadigan mer va 26 aʼzodan iborat bir palatali shahar kengashiga ega boʻlgan mer-kengash shakliga ega. Niihama Ehime prefekturasi assambleyasiga toʻrtta aʼzodan hissa qoʻshadi. Milliy siyosat nuqtai nazaridan, shahar Yaponiya Diet quyi palatasining Ehime 3-okrugiga kiradi.

Iqtisodiyoti

Bessi mis koni memorial muzeyi

Besshi mis koni (bir paytlar dunyodagi eng mahsuldor konlaridan biri hisoblangan) Sumitomo zaibatsu konini ishga tushishiga sabab bo'lgan. Kon o'sha paytda yopilgan boʻlsa ham, Sumitomo shahardagi katta kon boʻlib qolmoqda. Niihama iqtisodiyoti asosan zavodlar va portlardagi fabrikalar tomonidan qoʻllab-quvvatlanadi.

Taʼlimi

Niihamada shahar hukumati tomonidan boshqariladigan 17 ta davlat boshlangʻich maktabi va 12 ta davlat oʻrta maktabi mavjud. Shaharda Ehime prefekturasi taʼlim kengashi tomonidan boshqariladigan beshta davlat yuqori maktabi mavjud. Niihama Milliy Texnologiya kolleji Niihamadagi texnologiya kollejidir.

Transporti

Temir yoʻllari

Sikoku temir yoʻl kompaniyasi – Yosan liniyasi

• Takihama – Niihama – Nakahagi

Magistral yoʻllar

• Matsuyama avtomagistrali

Portlari

• Niihama porti

Qardosh shaharlar

•  – Dejou, Shandun, Xitoy, 1997-yil noyabr oyidan beri.

Taiko festivali, 2004-yil.

Zuio-dzidagi asosiy ibodatxona

Zuio-dzi ibodatxonasi

Zuio-dzi – janubiy Niihamadagi togʻlar chetida joylashgan Soto Dzen ibodatxonasi. Ibodatxona mehmonlarni yakshanba tongi dzadzen meditatsiyasida qatnashish yoki bu yerda qolishni tavsiya qiladi. Niihamadagi eng katta buddistlar ibodatxonasidir. 

Sharsharalari

Niihama va Bessi qishlogʻi orasidagi togʻli hududda ikkita yirik sharshara: Chosi no Taki va Mato no Taki joylashgan.

Otedama

Niihamada Otedama no Kai (お手玉の会, Anʼanaviy yapon jonglyorlik uyushmasi) milliy shtab-kvartirasi joylashgan.

Planetariy

2011-yil mart oyida Nagoya shahar ilmiy muzeyi taʼmirlangunga qadar Niihama dunyodagi eng katta planetariyga ega boʻlgan.

Taniqli shaxslari

• Nana Mizuki, yaponiyalik dublyaj aktrisasi va qoʻshiqchi

Havolalar

• Niihama City official website (yaponcha)
• Niihama concierge (tourism) (Wayback Machine saytida 2006-09-01 sanasida arxivlangan) (yaponcha)
• Niihama Taiko Festival NHK(video)