Muhammadjon Hindistoniy
Muhammadjon Hindistoniy (1892-yilda Tojikistonning Chorbogʻ shahrida tugʻilgan[1]) Sovet Ittifoqi davrida Oʻzbekistondagi islom dini oʻqituvchisi boʻlgan. Hindistoniy Abduvali qori Mirzayevning ustozi boʻlib, Tohir Yo‘ldosh va Juma Namangoniylarga saboq bergan. Yoʻldosh va Namangoniy Oʻzbekiston islomiy harakatining yetakchilariga aylanishgan[2]. Tojikiston Islom Uygʻonish partiyasi yetakchilari boʻlgan Sayid Abdulla Nuriy va Muhammad Sharif Himmatzoda ham Hindistoniyning shogirdlaridan boʻlgan. Hindistoniy sovetlar tomonidan hibsga olingan va qamoqda vafot etgan[3].
Biografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1970-yillarning boshlarida Hindistoniy Dushanbeda yashirin madrasaga asos solgan. Ushbu yashirin madrasaning ochilishiga "Musulmon birodarlar" asoschisi Hasan al-Banna mafkurasi, shuningdek, Hindistondagi Deobandi Islom harakati taʼsir koʻrsatgan (DeobandiTolibon harakati uchun ham mafkuraviy taʼsir koʻrsatgan)[4].
Hindistoniy oʻzining ayrim shogirdlarini vahobiy deb hisoblagan, yaʼni u Qur’onning noanʼanaviy tafsirlarini kiritgan har bir kishi uchun ushbu atamani qoʻllagan[5][6]. Hindistoniy Ziyouddin Boboxonni anʼanaviy hanafiy talqinlaridan farqli fatvolar bergani uchun vahobiy deb qoralagan, bunga javoban esa Boboxon Hindistoniyni Oʻrta Osiyo va Qozogʻiston musulmonlari diniy boshqarmasi ulamolar kengashidan chiqarib yuboradi[7]. Ayrim olimlar Fargʻona vodiysi va Tojikistondagi hanafiylik anʼanalaridan uzoqlashgan ulamolardan shu maʼnoda vahobiylikda foydalanganlar. Ana shunday talabalardan biri, Oʻzbekistonning Qoʻqon shahridan boʻlgan Rahmatulla Alloma 1981-yilda avtohalokatda vafot etadi. Alloma va Abduvali qori Fargʻona vodiysidagi hanafiy ulamolari tomonidan vahobiylik otasi hisoblangan Hakimjon qori Margʻiloniydan olti oy, undan oldin esa bir yarim yil davomida Hindistoniy qoʻlida tahsil olishgan[5].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Epkenhans, Tim. 2016. The Origins of the Civil War in Tajikistan: Nationalism, Islamism, and Violent Conflict in Post-Soviet Space. Lanham: Lexington Books. Page 187.
- ↑ Stuart Horsman (2005). "Themes in Official Discourses on Terrorism in Central Asia". Third World Quarterly 26 (1): 199–213. doi:10.1080/0143659042000322982. https://archive.org/details/sim_third-world-quarterly_2005_26_1/page/199.
- ↑ Walker, Edward W. (2003). "Islam, Islamism and Political Order in Central Asia". Journal of International Affairs 56 (2): 21–41. https://archive.org/details/sim_journal-of-international-affairs_spring-2003_56_2/page/21.
- ↑ Walker, Edward W. (2003). "Islam, Islamism and Political Order in Central Asia". Journal of International Affairs 56 (2): 21–41. https://archive.org/details/sim_journal-of-international-affairs_spring-2003_56_2/page/21.Walker, Edward W. (2003). „Islam, Islamism and Political Order in Central Asia“. Journal of International Affairs. 56 (2): 21–41. JSTOR 24357715.
- ↑ 5,0 5,1 Dudolgnon „Muhammadjan Hindustani“,. Islam in Politics in Russia. Routledge, 5 November 2013. ISBN 978-1-136-88878-6.
- ↑ Khalid, Adeeb „The Politics of Antiterrorism“,. Islam after Communism: Religion and Politics in Central Asia. University of California Press, 2014 — 168–191 bet. ISBN 9780520282155.
- ↑ Olcott, Martha Brill „4. Religious Leaders of the Soviet Era“,. In the Whirlwind of Jihad. Brookings Institution Press, 12 July 2012. ISBN 978-0-87003-301-8.