Kontent qismiga oʻtish

Lee Myung-bak

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Li Myon Bak
Fayl:Yuzhnaya-koreya-Li-Myon-Bak-1-351x185.jpg

Li Myon Bak (kor. 이명박?, 李明博? ; jins. 1941 yil 19-dekabr, Осака tugʻilgan)) 2008 — yil 25-fevraldan 2013 -yil 25- fevralgacha Koreya Respublikasi Prezidenti boʻlgan. Bolaligida u yaponcha ismini Tsukiyama Akixiro (yaponcha: 月山明博) edi.

2018 -yil 5-oktabrda Seul sudi sobiq prezidentni korrupsiyada ayblanib, 15 yilga ozodlikdan mahrum qildi va 11,5 million dollar jarimaga tortdi[1]. 2020-yil 29-oktyabrda Oliy sud Lining poraxoʻrlik va oʻzlashtirishda ayblangan 17 yillik qamoq jazosini, shuningdek, 13 milliard ₩ (11,4 million dollar) jarima va qoʻshimcha 5,78 milliard ₩ (5 million dollar) musodara qilishni oʻz kuchida qoldirdi[2][⇨].

Li Myon Bak Yaponiyaning Osakaning, Nakakavachi-kun (hozirgi Xirano-ku, Osaka shahri) koreyslar turar joyida tugʻilgan. Tugʻilganlik toʻgʻrisidagi guvohnomada yapon ismi Li Tsukiyama Akihiro qayd etilgan.

Ota-bobolar kitobida Li Myon Bak Li Sang Chung (kor. y-i-ii). Qolgan uchta akasining ismlari ham „san“ boʻgʻini bilan boshlanadi (y — " teng ", "bir- birining oʻrtasida "). Li Sang Chungning toʻliq ismi „oʻz-oʻzidan aniqlash“, „boshqalar bilan tenglashish“ deb tarjima qilinadi). Pasportda yozilgan hozirgi ismiga kelsak, Li uning kelib chiqishini onasi toʻlin oyda tushida oʻgʻil bolaga homilador boʻlganini koʻrganida, unga Myung ismini qoʻyishga qaror qilgani bilan izohladi (ba — " yorqin ", " aniq ") Bak (da — " keng ", " kengayuvchi "), bu „kengayuvchi yorugʻlik“ yoki „yorugʻlik, poklik olib keladigan odam“ deb tarjima qilinishi mumkin.

Uning otasi Li Chung Vu (t. y-i-i-i), Yaponiyada chorvachilik firmasida ishlagan va uning onasi Chae Tae Von (kor. jauhai), uy bekasi va nasroniy edi. Li Myon Bakning uchta aka ukasi va uchta opa-singlisi bor edi va yetti farzandning beshinchisi edi.

1945-yilda Ikkinchi jahon urushida Yaponiya magʻlubiyatga uchragach, uning oilasi otasining ona shahri Poxanga (kor. 포항), (nasl. Gyeongsangbuk-do, Janubiy Koreya). Ayni vaqtda ular suzib yurgan kema Koreya qirgʻoqlarida choʻkib ketgan va oila arang qochishga muvaffaq boʻlgan. Ammo ular bilan olib yurgan barcha narsalar kema bilan birga choʻkib ketdi, shuning uchun oila hamma narsani noldan boshlashga majbur boʻldi. Ammo oila oʻshanda nafaqat mulkiy yoʻqotishlarga duch keldi.

Koreya urushi paytida (1950-1953), Poxan shahrini bombardimon qilish paytida uning katta singlisi va ukasi Li Myon Bakning koʻz oʻngida oʻldirilgan.

Urush tufayli Li Myon Bakning otasi ishsiz qoldi va oila koʻchib, tashlandiq cherkovga joylashishga majbur boʻldi. Katta oila bitta xonada yashagan.

Oʻrta maktabda oʻqiyotganda (Kor. 중학교) distrofiya tufayli hushidan ketgan va keyin toʻrt oy davomida yotoqdan turolmay qolgan holat boʻlgan. Biroq, u barcha bitiruvchi sinf oʻquvchilari orasida ikkinchi eng yaxshi koʻrsatkich sifatida bitirgan.

Oʻsha paytda faqat aholining imtiyozli qatlamidan boʻlgan odamlar oʻqishni davom ettirish — toʻliq oʻrta maktabda oʻqish uchun pul toʻlash haqida oʻylashlari mumkin edi. Li Myon Bakning oilasi uchun juda ogʻir yuk boʻlgan, shuning uchun ota-onasi uni oʻqishdan toʻxtatgan. Katta oilalarda barcha umidlar katta yoshdagi bolalarga (Li oilasida, katta akaga) bogʻlangan. Myung-bak oliy maʼlumot olishni kuta olmadi, shuning uchun u akasining oʻqishi uchun pul topish uchun onasiga non sotishda yordam berishni rejalashtirdi.

Biroq, agar u oʻrta maktabni butun maktab boʻyicha oʻquv natijalari boʻyicha birinchi oʻrinda tugatsa, u stipendiya olishi mumkinligini va shuning uchun kechki maktabga kirishini, kunduzi u turli xil mayda-chuydalar bilan savdo qila olishini bildi. Uning kursdoshlari va tanishlari uni tanimasdi, u bugʻdoy somon qalpoqli koʻzlari bilan yurardi (keyinchalik u eng katta sharmandalikni qachon boshdan kechirganligi haqida soʻrashganida, u shunday javob berdi: "Men oʻsmirlik paytimda qizlar maktabi oldida non sotardim. "). Amaliyotdoshlari undan 3-4 yosh katta edi, lekin keyinroq oʻqib yaxshi natija olishini aytishdi. Natijada Li Myon Bak maktabni eng yaxshi oʻquvchi sifatida tamomladi.

Oʻqituvchisi unga stipendiya bilan Poxandagi Dongji Commercial Comprehensive High Schoolga oʻqishga ruxsat berib, kunduzi ishlash va kechasi oʻqish imkonini berdi.

Katta oʻgʻli Li Sang Deukga (kor. Seong-deuk) (2006—2008-yillarda Li Sang Deuk Janubiy Koreya parlamenti vitse-spikeri boʻlgan) oliy maʼlumot berish maqsadida oila Seulga koʻchib oʻtdi. U oilasi bilan Seul va Li Myon Bakga koʻchib oʻtdi. Oʻsha paytdagi orzusi shu edi: har kuni ishga borib, oylik maosh olish. Agar oddiy oʻrta umumiy maʼlumotga ega boʻlmasam, balki oliy yoki balki toʻliq boʻlmagan oliy maʼlumotga ega boʻlsam, pul yoʻqligi sababli oʻqishni tashlab qoʻysam yaxshi boʻladi, deb qaror qildi. U eski kitob doʻkonidan institut imtihon dasturini sotib oldi va Koreya universitetining tijorat boʻlimiga hujjat topshirdi. Uning universitetga oʻqishga kirganidan xabar topgan Itaevon bozoridagi savdogarlar unga oʻqishga pul topish uchun tunda bozordagi chiqindilarni tozalash ishini berishdi. Ota-onasining uyi juda kichkina boʻlgani uchun u tunni doʻstining uyida, keyin esa ishlaydigan yotoqxonada oʻtkazdi. U hech qachon eng yaxshi talaba sifatida olish huquqiga ega boʻlgan stipendiyani olmagan, chunki stipendiyadan mahrum qilish tahdidiga qaramay, u bir vaqtlar qandaydir imtihon topshirishdan bosh tortgan sinfdoshlarini qoʻllab-quvvatlagan.

Uning korxona rahbari sifatida erishgan yutuqlari korxonaga ishga kelgan yili 98 kishi boʻlganligidan dalolat beradi. 1992 yilda Li kompaniya direktorlar kengashi raisi lavozimidan ketganida, firmada 168 000 kishi ishlagan. Bu yuqori natija edi.[3]

Li Myon Bak boshchiligidagi Seul meriyasining yana bir ulugʻvor loyihasi Seul oʻrmoni loyihasi boʻldi. Bu Seulning Nyu-Yorkdagi Markaziy Park va Londondagi Xayd Parkga javobi edi. Seul oʻrmonida 400 mingga yaqin daraxt bor, yuzga yaqin turli xil hayvonlar, shu jumladan kiyik va elka yashaydi. Oʻrmon 2005 yil iyun oyida, qurilish ishlari boshlanganidan bir yil oʻtgach, jamoatchilikka ochildi.. [4] Prezident Lining xizmatlariga nafaqat Seul aholisi hurmat bajo keltirdi. 2006 yil may oyida Time jurnalining Osiyo versiyasida „Bir paytlar beton oʻrmonning ramzi boʻlgan Seul yashil vohaga aylandi va endi Osiyoning boshqa shaharlariga atrof-muhitga gʻamxoʻrlik qilish va uni sevish uchun namuna boʻlmoqda“, deb yozgan edi. Cheonggyecheon oʻrtasidagi qoyalarda oʻtirgan va oyogʻini toʻpigʻigacha suvga botirgan Lining surati bor edi.[5]

Axborot texnologiyalaridan foydalanish boʻyicha dunyoda birinchi oʻrinni egallagan hukumatni yaratishda ham Li dunyoning sharafiga sazovordir.

2007-yil 10-mayda Li Buyuk Mamlakat partiyasidan boʻlajak saylovlarda prezidentlikka nomzodini qoʻyish niyatini rasman eʼlon qildi. 2007-yil 20-avgust u Buyuk mamlakat partiyasidan prezidentlikka nomzod boʻlgan praymerizda Pak Kin Xeni magʻlub etib, prezidentlikka nomzod boʻldi. Praymeriz davomida Li Seulning qimmat Dogok hududidagi yerlarni noqonuniy sotib olish va sotishdan foyda koʻrganlikda ayblangan.

Li 2007-yil dekabr oyida boʻlib oʻtgan prezidentlik saylovlarida 48,7 % ovoz bilan gʻalaba qozongan. Biroq Janubiy Koreyada saylovchilarning faolligi har doimgidek past edi. U 2008-yil 25-fevralda qasamyod qilib, iqtisodiyotni tiklash, AQSh bilan munosabatlarni mustahkamlash va Shimoliy Koreya bilan „jarayonni amalga oshirish“ga vaʼda berdi. Alohida-alohida, Li Myon Bak „global demokratiya“ siyosatini davom ettirishini va qoʻshni Yaponiya, Xitoy va Rossiya kabi davlatlar bilan hamkorlikni yanada yoʻlga qoʻyishini taʼkidladi hamda Janubiy Koreya va AQSh oʻrtasidagi munosabatlarni mustahkamlashga vaʼda berdi. KXDRga nisbatan qatʼiy siyosiy kurs.

Inauguratsiyadan ikki oy oʻtgach, Li Myon Bakning reytingi 28 foizni tashkil etgan boʻlsa, 2008-yilning iyunida esa 17 foizga tushib ketdi. AQSh va Koreya Respublikasi prezidentlarining AQSH va Koreya Respublikasi oʻrtasidagi erkin savdo toʻgʻrisidagi bitimni (KORUS FTA) ratifikatsiya qilish masalasi boʻyicha muhokamasi ikki davlat qonunchilarining noroziligiga sabab boʻldi. Li Myon Bakning sammit chogʻida AQSHdan mol goʻshti importiga qoʻyilgan taqiqni qisman olib tashlash toʻgʻrisidagi kelishuvi AQShda erkin savdo toʻgʻrisidagi bitimni tasdiqlash yoʻlidagi toʻsiqlarni bartaraf etishga yordam berishi kutilgan edi, biroq koreyslar AQSH mol goʻshti importiga ruxsat berishga nihoyatda dushman edi. Koreya hukumati shiddatli namoyishchilarga nisbatan sanksiyalar qoʻllanishi, namoyishchilarning politsiya bilan toʻqnashuviga yoʻl qoʻymaslik uchun barcha choralar koʻrilishi haqida bayonot berdi.

Namoyish 2 oydan ortiq davom etdi va oxir-oqibat piketning asl maqsadi — Amerika mol goʻshti importiga qarshi norozilik — muxolifatning zoʻravon noroziligi bilan almashtirildi. Natijada biznes katta zarar koʻrdi va ijtimoiy xarajatlar taxminan 3 751 300 000 000 vonni tashkil etdi.

Taʼlim siyosati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Maxsus ishlab chiqilgan taʼlim tizimini taklif qilib, Prezident Li maʼmuriyati talabalarga kreditlar beradigan Milliy stipendiya jamgʻarmasini tashkil etdi. Bundan tashqari, hukumat oʻqish uchun toʻlashda qiynalayotganlar uchun „kechiktirilgan toʻlov“ tizimini qoʻllab-quvvatladi.

Diniy siyosat

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Chogye Buddist ordeni sodiq nasroniysi boʻlgan Li Myon Bak hukumatining koʻp marta dushmanligiga chidadi. Xususan, Li Myon Bak hukumati buddizmni davlat tomonidan moliyalashtirishni qisqartirdi, Buddaning tugʻilgan kunini (Lotus chiroqlari festivali) davlat darajasida tan olmadi va Chogye ordeni maʼbud nomlarini yangi manzil tizimiga kiritishni taqiqladi.[6]

Iqtisodiy siyosat

[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Mbnomics" — bu Li Myon Bakning makroiqtisodiy siyosatiga nisbatan qoʻllaniladigan atama. Myung-Bak (Mb) bosh harflari va „iqtisod“ soʻzining qoʻshilishidan olingan atama.

Qarindoshlariga nisbatan korruptsiya ayblovlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Li oʻzining katta akasi Li Sang Dukka nisbatan qarindosh-urugʻligi uchun tanqid qilingan, uning shaxsiy yordamchisi SLS guruhidan 0,5-0,6 million dollar olganlikda ayblangan[7]. Li Sang Dukning oʻzi ham Toʻrt asosiy daryo loyihasi uchun pul undirish uchun Oliy prokuror Sulaymondan pora olgani uchun 14 oy qamoqda oʻtirdi[8].

Mukofotlar va unvonlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻrinlar

  • 2007-yil Ekologik qahramon — Time jurnali tomonidan eʼlon qilingan
  • 2005-yil „2005-yil odami“ unvoni Financial Times konserni tarkibiga kiruvchi „Direct Investments“ (fDi) jurnali tomonidan berilgan.
  • 1999-yil Koreya Respublikasida XXI asr biznes yetakchisi — Daily Economic gazetasi va Janubiy Koreya sanoat federatsiyasi tomonidan mamlakatning 30 ta yetakchi ishbilarmonlari roʻyxatiga kiritilgan.
  • 1998-yil Mamlakat taraqqiyotiga katta hissa qoʻshgan 50 ta etakchidan biri — Joseon Ilbo gazetasi tomonidan tuzilgan liderlar roʻyxati
  • 1985-yil „Oltin minora“ davlat ordeni — 1-darajali „Sanoat ordeni“ bilan taqdirlangan.
  • 1984-yil „Fuqarolik ordeni“ davlat mukofoti bilan taqdirlangan.
  • 2007-yil — „Ona“ (korr. (keli)
  • 2007-yil — „Li Myon Bakning qatʼiy vaʼdasi“ (kor. „ilamidee-i-i-i-i-i-i-i-i-i-iyo“)
  • 2007-yil — "" (kor. „dee-dee-dee-dee-dee“)
  • 2005-yil — „Cheonggyecheon kelajakka oqadi“ (Kor. „seagae-i-i-mi-mami-mami“)
  • 2002-yil „Boshqalar umidsizlik haqida gapirganda umid qilaman“ (Kor. „seandaeii-i-i-i-i-i-i-i-i-i-i-i-i-iyo“)
  • 1995-yil — „Mo''jizalar sodir boʻlmaydi“ (korr. „seunhamajoeno“)