Kolonoskopiya

Kolonoskopiya (videokolonoskopiya, VKS; fibrokolonoskopiya, FKS) – tibbiy endoskopik davolash va tashxislash usuli boʻlib, bunda shifokor endoskop yordamida yoʻgʻon ichakning ichki yuzasini koʻzdan kechiradi va uning holatini baholaydi. Kolonoskopiya ichakning yalligʻlanish kasalliklarini (NYaK, Kron kasalligi va boshqalarni), shilliq osti va epitelial oʻsimtalarni (poliplar, oʻsmalar), divertikulyozni koʻrib tashxislash imkonini beradi.

Kolonoskopiya usuli yordamida bemorni tekshirish jarayoni.

Kolonoskopiyaning maqsadi yo‘g‘on ichak devorining ichki devorini koʻzdan kechirish orqali vizual tashxis qoʻyish imkonini beradi. Bu jarayon yara yoki saraton oldi poliplari kabi muammolarni aniqlab oldini olishga imkon beradi. Shuningdek, kolonoskopiya biopsiya oʻtkazish yoki yoʻgʻon ichakdagi yot jismlarni ham olib tashlash imkoniyatini beradi.

Kolonoskopiya asosan sigmoidoskopiyaga oʻxshash boʻlib, ularning asosiy farqi har bir muolaja yoʻgʻon ichakning qaysi qismlarini tekshira olishidadir. Sigmoidoskopiyada qoʻllanadigan asbob aynan kolonoskopiya uchun ham ishlatiladi. Kolonoskopiya odatda uzunligi 1200 dan 1500 millimetrgacha boʻlgan butun yoʻgʻon ichakni toʻliq koʻzdan kechirishga imkon beradi. Aksincha, sigmoidoskopiya usuli esa yoʻgʻon ichakning faqat distal qismini, yaʼni taxminan 600 millimetrli hududni tekshirishga imkon beradi holos. Bu farq tibbiy jihatdan muhim, chunki kolonoskopiyaning saraton xavfini oldini olish koʻrsatkichlarini yaxshilashdagi afzalliklari asosan yoʻgʻon ichakning aynan shu distal qismidagi zararlanishlarni aniqlash bilan bogʻliq

Kolonoskopiyani koʻrsatuvchi CRUK 060 sxemasi

.

Kolonoskopik tekshiruvdan muntazam foydalanish dunyo boʻylab turlicha. AQShda kolonoskopiya kolorektal saraton uchun keng tarqalgan va tavsiya etiladigan skrining usuli hisoblib bu tekshiruv odatda 45 yoki 50 yoshdan boshlanadi, bunda xavf omillari va Amerika saraton jamiyati kabi tashkilotlarning koʻrsatmalariga eʼtibor qaratiladi. Biroq, skrining amaliyotlari dunyoning turli mamlakatlarida farq qiladi masalan, Yevropa Ittifoqidagi bir qator davlatlarda aholi orasida skrining oʻtkazish uchun asosan najas yashirin qon tekshiruvi (FOBT) yoki sigmoidoskopiya usullari qoʻllanadi.

Tibbiyotda qoʻllanilish usullari

Kolonoskopiyani talab qiladigan holatlarga oshqozon-ichak tizimidan qon ketishi, ichak faoliyatidagi tushuntirib boʻlmaydigan oʻzgarishlar va yomon sifatli oʻsmalarga shubha qilinganda qoʻllanadi. Kolonoskopiya asosan yoʻgʻon ichak polipi va saratonini aniqlash uchun qoʻllanilsa-da, koʻpincha ichakning yalligʻlanish kasalligini tashxislashda ham foydalaniladi.

Yoʻgʻon ichakning diametri

Kolonoskopiyaga yana bir keng tarqalgan koʻrsatma anemiya bilan yoki anemiyasiz temir tanqisligini tekshirishdir. Bu tekshiruv qon yoʻqotilishiga sabab boʻluvchi shikastlanishni istisno qilish uchun yoʻgʻon ichakni oʻrganishni oʻz ichiga oladi. Bundan tashqari, qizilo‘ngach, oshqozon va oʻn ikki barmoqli ichakning proksimal qismidagi qon yoʻqotish manbalarini istisno qilish maqsadida oshqozon-ichak yoʻlining yuqori qismini endoskopik tekshirish (gastroskopiya) ham oʻtkaziladi.

Najas yashirin qon testi – bu najasdagi mikroskopik qon izlarini aniqlash uchun oʻtkaziladigan tezkor tekshiruv usuli. Ijobiy natija deyarli har doim kolonoskopiya oʻtkazishga koʻrsatma boʻladi. Koʻp hollarda ijobiy natija faqat gemorroy tufayli boʻladi; biroq, u divertikulyoz, ichakning yalligʻlanish kasalliklari (Kron kasalligi, yarali kolit), yoʻgʻon ichak saratoni yoki poliplar sababli ham boʻlishi mumkin. Kolonik polipektomiya kolonoskopiyaning odatiy qismiga aylanib, muolaja davomida poliplarni tez va oson olib tashlash imkonini beradi.