Oshqozon-ichak kasalligi
Oshqozon - ichak kasalliklari — oshqozon-ichak trakti, yaʼni qiziloʻngʻach, oshqozon, ingichka ichak, yoʻgʻon ichak va toʻgʻri ichak va ovqat hazm qilishning yordamchi organlari, jigar, oʻt pufagi va oshqozon osti bezi bilan aloqador boʻlgan kasallik turidir.
Ogʻiz boʻshligʻi kasalligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ogʻiz boʻshligʻi — oshqozon-ichak tizimining bir qismi boʻlib, bunda sodir boʻladigan oʻzgarishlar mavjudligi oshqozon-ichak kasalliklarining birinchi belgisi boʻlishi mumkin[1]. Hozirgacha eng keng tarqalgan ogʻiz kasalliklari blyashka (ogʻiz boʻshligʻida toʻplanadigan tuz) keltirib chiqaradigan kasalliklardir. Masalan, gingivit (milkning yalligʻlanishi), periodontit (tish atrofidagi toʻqimalarning yalligʻlanishi), tish kariesi kabilar ogʻiz boʻshligʻi kasalliklariga kiradi. Ogʻiz boʻshligʻi alomatlari ovqat hazm qilish traktining boshqa joylarida paydo boʻladigan shikastlanishlarga oʻxshaydi; shish, yalligʻlanish, yaralar va yoriqlar shaklida. Agar bemorda bu belgilar mavjud boʻlsa, anal va qiziloʻngʻachning shikastlanishi va boshqa ichakdan tashqari kasallikning namoyon boʻlishi ehtimoli koʻproqdir[2]. Oshqozon-ichak traktining boshqa qismlarini oʻz ichiga olgan ayrim kasalliklar ogʻizda yolgʻiz yoki kombinatsiyalangan holda namoyon boʻlishi mumkin, jumladan:
- Gastrozofageal (oshqozon va qiziloʻngʻach bilan bogʻliq: gastroezofagial buzilishlar) reflyuks kasalligi tishlarning kislotali eroziyasiga va halitoza (ogʻizdan keladigan yomon hid)ga olib keladi.
- Gardner sindromi tishlarning chiqishi yetishmovchiligi, ortiqcha tishlar va tishdagi kistalar bilan bogʻliq sindromdir.
- Peutz-Jegers sindromi ogʻiz boʻshligʻi shilliq qavatida yoki lablarda yoki ogʻiz atrofidagi terida qora dogʻlarni keltirib chiqaradi.
- Bir qator oshqozon-ichak kasalliklari, ayniqsa malabsorbsiya (ingichka ichak tomonidan oziq-ovqat mahsulotining notoʻgʻri soʻrilishi) bilan bogʻliq boʻlgan, takroriy ogʻiz yaralari, atrofik glossit va burchak cheilititiga olib keladi (masalan, Kron kasalligi baʼzida faqat ogʻiz boʻshligʻiga taʼsir qilganda orofasiyal granulomatoz deb ataladi).
- Sideropenik disfagiya (yutishda qiyinchilik yoki noqulaylik) til va lab burchaklarining yalligʻlanishiga olib keladi[3].
Qiziloʻngʻach kasalligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qiziloʻngʻach kasalliklari qiziloʻngʻachga taʼsir qiluvchi kasalliklar spektrini oʻz ichiga oladi. Gʻarb mamlakatlarida qiziloʻngʻachning eng keng tarqalgan holati gastroezofagial reflyuks (kislotali meʼda suyuqligi qiziloʻngʻach orqasiga oqib oʻtadigan holat, natijada oshqozon yonishi paydo boʻladi, tez-tez yurak urishi gastroezofagial reflyuks kasalligining belgilaridan biri) kasalligi[4] boʻlib, surunkali shakllarda qiziloʻngʻach epiteliyasining oʻzgarishiga olib keladi, bu esa tibbiyotda Barrett qiziloʻngʻachi deb nomlanadi[5]:863–865.
Oʻtkir kasallik ezofagit (qiziloʻngachning yalligʻlanishi), korroziy (oʻyuvchi) moddalar (masalan, shoʻr suv)ini isteʼmol qilish natijasida kelib chiqqan travma yoki qiziloʻngʻach varikozlari, Boerhaave (talaffuzi: Burxave) sindromi (yaʼni, bu sindrom — qiziloʻngach ichidagi bosimning keskin oʻsishi tufayli yuzaga keladigan devorining yorilishi koʻrinishidagi oldingi sogʻlom qiziloʻngʻachning shikastlanishining maxsus turi) yoki Mallory-Vays koʻz yoshlari singari tomirlarning yorilishi kabi bir qator infeksiyalarni oʻz ichiga olishi ham mumkin. Surunkali kasalliklarga Zenker divertikullari va qiziloʻngʻach toʻri kabi tugʻma kasalliklar, shuningdek, qiziloʻngʻach harakatining buzilishi, shu jumladan, axalaziya (qiziloʻngʻachning pastki qismidagi mushaklarning boʻshashmasligi, oziq-ovqatning oshqozonga oʻtishiga toʻsqinlik qiladigan holat), qiziloʻngʻachning tarqoq spazmi va strikturasi kiradi[5]:853, 863–868.
Qiziloʻngʻach kasalligi tomoq og'rig'i, qon qusish, yutish qiyinlishuvi yoki qayt qilishga olib keladi. Surunkali yoki tugʻma kasalliklar yutish, endoskopiya va biopsiya yordamida, reflyuks kabi oʻtkir kasalliklar esa faqat simptomlar va tibbiy tarix asosida tekshiriladi yoki tashxis qoʻyiladi[5] :863–867.
Oshqozon kasalligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oshqozon kasalliklari deganda oshqozonga taʼsir qiladigan kasalliklar tushuniladi. Oshqozonning har qanday sababga koʻra infeksiyasi bilan yalligʻlanishi gastrit deb ataladi va oshqozon-ichak traktining boshqa qismlarini qoʻshganda gastroenterit deb ataladi. Gastrit surunkali holatda davom etsa, u atrofik gastrit, pilorik stenoz (oshqozondan ingichka ichakning birinchi qismiga (pilorus) teshikning torayishi) va oshqozon saratoni kabi bir qancha kasalliklar bilan bogʻliqdir. Yana bir keng tarqalgan holat — oshqozon yarasi yaʼni shikastlanishidir. Yaralar oshqozon shilliq qavatini buzadi, bu oshqozon toʻqimasini oshqozon kislotalaridan himoya qiladi. Peptik yaralar koʻp hollarda bakterial Helicobacter pylori (odatda oshqozonda topiladigan, gram-manfiy, mikroaerofil, spiral (spiral) bakteriya) infeksiyasidan kelib chiqadi[5]. Epstein-Barr virusi infeksiyasi oshqozon saratonini qoʻzgʻatadigan yana bir omildir[6][7].
Oshqozon yarasi bilan bir qatorda gʻayritabiiy arteriyalar yoki tomirlarning yorilishi natijasida Dieulafoy lezyoni (koʻpincha oshqozon devorida (submukozal) eroziya va qon ketadigan katta burilishli arteriola bilan tavsiflangan tibbiy holat) va oshqozon antral tomir ektaziyasini oʻz ichiga oladigan qon qusish holati ham boʻlishi mumkin. Oshqozonning tugʻma kasalliklari oʻz ichiga parietal (bosh suyagining tepa qismiga oid) hujayralarga qarshi B12 vitaminini singdira olmaslikka olib keladigan zararli anemiyani ham oladi. Oshqozon kasalligiga olib kelishi mumkin boʻlgan boshqa umumiy simptomlar orasida ovqat hazm qilish buzilishi yoki dispepsiya, qusish va surunkali kasalliklarda ovqat hazm qilish muammolari, toʻyib ovqatlanmaslik shakllari kiradi[5]:850–853. Oddiy testlarga qoʻshimcha ravishda, oshqozonni tekshirish yoki biopsiya olish uchun endoskopiyadan foydalanish mumkin[5]:848.
Ichak kasalligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ingichka va yoʻgʻon ichaklar yuqumli, otoimmun va fiziologik holatlarga taʼsir qilishi mumkin. Ichakning yalligʻlanishi diareyaga olib kelishi mumkin boʻlgan enterokolit deb ataladi.
Ichaklarga taʼsir qiluvchi oʻtkir sharoitlar yuqumli diareya va mezenterik ishemiyani (asosan, yuqori tutqich arteriyasi, odatda, ingichka ichakni va oʻng yoʻgʻon ichak) oʻz ichiga oladi. Ich qotish sabablari orasida nafasning tiqilishi va ichak tutilishi boʻlishi mumkin, bu esa oʻz navbatida ichak tutilishi, invaginatsiya (shishish)ga sabab boʻladi. Yalligʻlanishli ichak kasalligi kelib chiqishi nomaʼlum boʻlib, ichak va oshqozon-ichak traktining boshqa qismlariga taʼsir qiladi. Kron kasalligi yarali kolit deb ham tasniflanadi.[5]:850–862, 895–903.
Ichak kasalliklari gijjalar, diareya yoki ich qotish va nafasning oʻzgarishiga ham olib keladi, masalan, axlatning qon bilan kelishi. Yoʻgʻon ichakni tekshirish uchun kolonoskopiyadan foydalaniladi va odamning axlati hujayralar boshqariladigan sharoitlarda, odatda tabiiy muhitdan tashqarida oʻstiriladigan jarayon yoki mikroskopga yuboriladi. Yuqumli kasallikni maqsadli antibiotiklar bilan, yalligʻlanishli ichak kasalligini esa immunosupressiya (shaxsning immunitet reaksiyasini qisman yoki toʻliq bostirish) bilan davolash mumkin. Ichak tutilishining ayrim holatlarida jarrohlik ham qoʻllaniladi[5]:850–862.
Ingichka ichak devorining normal qalinligi 3-5 mmga teng[8] va ichakda 1-5 mm kattalikda boʻladi[9]. Kompyuter tomografiyasida oshqozon-ichak devorining markaziy, tartibsiz va assimetrik qalinlashuvi zararli oʻsmaga ishora qiladi[9]. Segmental yoki tarqoq oshqozon-ichak devorining qalinlashishi koʻpincha ishemik (har qanday toʻqima, mushak guruhi yoki organning qon bilan taʼminlanishini cheklash, bu hujayra metabolizmi uchun zarur boʻlgan kislorod tanqisligini keltirib chiqaradi (toʻqimalarni tirik saqlash uchun)), yalligʻlanish yoki yuqumli kasallik tufayli yuzaga keladi[9]. Kamroq tarqalgan boʻlsa-da, inkibatorlar kabi dorilar angioedema (terining pastki qatlami va toʻqimalarning faqat teri yoki shilliq pardalar ostida joylashgan shish (shish) maydoni) va ingichka ichakning qalinlashishiga olib kelishi mumkin[10].
Ingichka ichak[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ingichka ichak oʻn ikki barmoqli ichak, jejunum (ingichka ichakning ikkinchi qismi) va ileumdan iborat. Ingichka ichakning yalligʻlanishi enterit deb ataladi, agar u faqat qisman joylashgan boʻlsa, mos ravishda duodenit (oʻn ikki barmoqli ichakning oʻtkir yoki surunkali yalligʻlanishi), jejunit va ileit (yonbosh ichakning yalligʻlanishi) deb ataladi. Oʻn ikki barmoqli ichakda oshqozon yarasi ham keng tarqalgan[5]:879–884.
Surunkali oshqozon-ichak trakti orqali oziq-ovqat, ozuqa moddalarining soʻrilishining anormalligidan kelib chiqadigan kasalliklar ingichka ichakka taʼsir qiladi. Ingichka ichakka taʼsir qiladigan boshqa kam uchraydigan kasalliklarga Curling yarasi, koʻr halqa sindromi, Milroy kasalligi (limfa tizimidagi tugʻma anormalliklardan kelib chiqadigan oilaviy kasallik) va Uippl kasalligi (Tropheryma whipplei bakteriyasi keltirib chiqaradigan noyob tizimli yuqumli kasallik) kiradi. Ingichka ichakning oʻsmalariga oshqozon- ichak traktining stromal oʻsmalari, lipomalar, hamartomalar va karsinoid (paraneoplastik sindrom boʻlib, karsinoid oʻsmalari natijasida yuzaga keladigan belgilar va simptomlarni oʻz ichiga oladi) sindromlar kiradi[5]:879–887.
Ingichka ichak kasalliklari diareya, notoʻgʻri ovqatlanish, charchoq va vazn yoʻqotish kabi belgilarda namoyon boʻladi. Tekshiruvlar orasida temir darajasi, folat va kaltsiy miqdori, oʻn ikki barmoqli ichakning endoskopiyasi va biopsiyasi va ovqatlanishni nazorat qilish uchun qon testlari oʻtkazilishi tavsiya etiladi. Muolajalar oziqlantirish hamda infeksiyalar uchun antibiotiklarni qoʻllash orqali olib boriladi:879–887.
Yoʻgʻon ichak[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yoʻgʻon ichakka taʼsir qiladigan kasalliklar toʻliq yoki qisman taʼsir qilishi mumkin. Apandisitis — bu appendisning yalligʻlanishi natijasida yuzaga keladigan kasalliklardan biri. Yoʻgʻon ichakning umumiy yalligʻlanishi kolit deb ataladi. Agar bunga Clostridium difficile (jiddiy diareya infeksiyalarini qoʻzgʻatuvchi va yoʻgʻon ichak saratonini ham keltirib chiqarishi mumkin boʻlgan bakteriya) bakteriyalari sabab boʻlsa, psevdomembranoz kolit deb ataladi. Divertikulit (yoʻgʻon ichak devorida rivojlanishi mumkin boʻlgan gʻayritabiiy qopchalarning yalligʻlanishi) qorin ogʻrigʻining keng tarqalgan sababidir, ayniqsa yoʻgʻon ichakka taʼsir qiladi. Funksional yoʻgʻon ichak kasalliklari maʼlum sababsiz kasalliklarni, shu jumladan irritabiiy ichak sindromini va ichakning psevdoobsruksiyasini anglatadi. Qabziyat hayot tarzi omillari, toʻgʻri ichakdagi qattiq axlatning taʼsiri yoki yangi tugʻilgan chaqaloqlarda Hirschprung (ichak qismlarida nervlar yetishmasligidan kelib chiqadigan tugʻma nuqson, keng tarqalgan alomati — ich qotishi) kasalligidan kelib chiqishi mumkin[5]:913–915.
Yoʻgʻon ichakka taʼsir qiladigan kasalliklar axlat bilan qon kelishiga olib kelishi mumkin, shuningdek, ich qotishi yoki qorin ogʻrigʻi yoki isitmaga olib keladi. Yoʻgʻon ichakning vazifasini maxsus tekshiradigan testlar orasida qorin boʻshligʻi rentgenogrammalari va kolonoskopiya tekshiradi[5] :913–915.
Toʻgʻri ichak va anus[tahrir | manbasini tahrirlash]
Toʻgʻri ichak va anusga taʼsir qiluvchi kasalliklar, ayniqsa, keksa odamlarda juda keng tarqalgan. Gemorroy terining qon tomirlarining chiqib ketishi, anal qichishi kabi juda keng tarqalgan kasallik. Anal saraton kabi boshqa holatlarda yarali kolit yoki OIV kabi jinsiy yoʻl bilan yuqadigan infeksiyalar bilan bogʻliq boʻlishi ham mumkin. Toʻgʻri ichakning yalligʻlanishi proktit deb ataladi, uning sabablaridan biri prostata kabi boshqa joylarga radiatsiya terapiyasi qoʻllanilishi natijasidagi radiatsiyaning zararidir. Mexanik va nevrologik muammolar tufayli yuzaga kelishi mumkin nafasni ushlab turolmaslik va ixtiyoriy boʻshatish qobiliyatining yetishmasligi bilan bogʻliq boʻlsa, enkoprezis deb taʼriflanadi. Axlatda ogʻriq anal xoʻppozlar, kichik yalligʻlangan tugunlar, anal yoriqlari va anal oqmalardan kelib chiqadi[5]:915–916.
Toʻgʻri ichak va anus kasalliklari asemptomatik boʻlishi mumkin yoki axlatni oʻtkazishda ogʻriq, axlatda qon, toʻliq boʻshatish hissi yoki qalamdek ingichka axlat bilan namoyon boʻlishi mumkin. Muntazam tekshiruvlardan tashqari, anus va toʻgʻri ichakni tekshirish uchun ishlatiladigan tibbiy testlar raqamli rektal tekshiruv va proktoskopiyalar tavsiya etiladi.
Ovqat hazm qilish bezi kasalligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Jigar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Jigar kasalliklari jigarga taʼsir qiladigan kasalliklarni anglatadi. Gepatit jigar toʻqimalarining yalligʻlanishini anglatadi va oʻtkir yoki surunkali boʻlishi mumkin. Gepatit A, B va C kabi yuqumli virusli gepatit dunyo boʻylab (X) milliondan ortiq odamga taʼsir qiladi. Alkogolli jigar kasalligi surunkali spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish natijasida ham rivojlanadi, bu ham alkogolli gepatitga olib kelishi mumkin[5]:947–958. Oʻtkir jigar kasalligi kamdan-kam hollarda ogʻriqlarga olib keladi, ammo sariq ksalligiga olib kelishi ham mumkin. Yuqumli jigar kasalligi esa isitmaga olib keladi. Surunkali jigar kasalligi qorin boʻshligʻida suyuqlik toʻplanishi, terining yoki koʻzning sargʻayishi, koʻkarishlar, immunitetni susaytirishi va feminizatsiyaga olib keladi[11]. Portal gipertenziya koʻpincha mavjud boʻlib, bu qiziloʻngach va hemoroid kabi tananing koʻp qismlarida asosiy tomirlarning rivojlanishiga olib kelishi mumkin[5]:959–963, 971–973.
Jigar kasalliklarini tekshirish uchun tibbiy tarix, shu jumladan odamning oila tarixi, xavfli hududlarga sayohat, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish va oziq-ovqat isteʼmoli haqidagi maʼlumotlardan olish mumkin. Jigar kasalligining alomatlarini tekshirish uchun tibbiy koʻrik oʻtkazilishi kerak. Qon testlari, xususan, jigar funksiyasi testlari va qondagi gepatit viruslari mavjudligini tekshirish uchun boshqa qon testlari va ultratovush tekshiruvidan foydalanish mumkin. Agar astsitlar mavjud boʻlsa, qorin boʻshligʻi suyuqligi protein darajasi uchun tekshirilishi zarur[5]:921, 926–927.
Oshqozon osti bezi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ovqat hazm qilishga taʼsir qiluvchi oshqozon osti bezi kasalliklari oshqozon osti bezining ovqat hazm qilishda ishtirok etadigan bir qismi boʻlgan ekzokrin oshqozon osti beziga taʼsir qiluvchi kasalliklarni anglatadi.
Ekzokrin oshqozon osti bezining eng keng tarqalgan kasalliklaridan biri bu oʻtkir pankreatit (oshqozon osti bezining yalligʻlanishi) boʻlib, koʻp hollarda oʻt yoʻllarining oshqozon osti bezi qismiga taʼsir qilgan oʻt pufagidagi toshlar yoki oʻtkir, surunkali xavfli spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish yoki irsiyat bilan bogʻliq. Pankreatitning boshqa shakllari surunkali va irsiy shakllarni oʻz ichiga oladi. Surunkali pankreatit oshqozon osti bezi saratoniga moyilligi mavjud boʻlib, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish bilan oʻta bogʻliqdir. Pankreasga taʼsir qiladigan boshqa kam uchraydigan kasalliklar orasida pankreatik psodokistler (suyuqlik bilan toʻldirilgan boʻshliq), ekzokrin pankreatik yetishmovchiligi va oshqozon osti bezi fistulalari hisoblanadi[5]:888–891.
Oshqozon osti bezi kasalligi simptomlar bilan yoki alomatlarsiz namoyon boʻlishi mumkin. Oʻtkir pankreatit kabi alomatlar paydo boʻlganda, odam oʻtkir yoki oʻrta kuchli qorin ogʻrigʻini, koʻngil aynishi va qayt qilishni boshdan kechirishi mumkin. Ogʻir holatlarda pankreatit tez qon yoʻqotishiga va tizimli yalligʻlanish reaksiyasi sindromiga olib keladi. Oshqozon osti bezi ovqat hazm qilish fermentlarini ajrata olmasa, masalan, oshqozon osti bezi kanalini toʻsib qoʻyishi natijasida oshqozon osti bezi saratoni bilan sariqlik paydo boʻladi. Oshqozon osti bezi kasalliklarini qorin boʻshligʻi rentgenogrammalari, MRCP (Magnit-rezonansli xolangiopankreatografiya), kompyuter tomografiyasi va amilaza va lipaza fermentlarini oʻlchash kabi qon testlari yordamida tekshirish mumkin[5] :888–894.
Oʻt pufagi va oʻt yoʻllari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gepatobiliar tizim kasalliklari yogʻlarning hazm boʻlishiga yordam berish uchun safro chiqaradigan oʻt yoʻllari (shuningdek, oʻt yoʻllari daraxti deb ataladi)ga taʼsir qiladi. Oʻt pufagi va oʻt yoʻllarining kasalliklari odatda ovqatlanish bilan bogʻliq boʻlib, oʻt pufagiga (xoletsistolitiyoz) yoki umumiy oʻt yoʻliga (xoledoxolitiaz) taʼsir qiluvchi oʻt pufagi toshlarining shakllanishini oʻz ichiga oladi[5]:977–978.
Oʻt pufagidagi toshlar oʻt pufagining yalligʻlanishining keng tarqalgan sababi boʻlib, xoletsistit deb ataladi. Oʻt yoʻllarining yalligʻlanishi esa xolangit deb ataladi, bu birlamchi sklerozan xolangit kabi otoimmün kasalligi yoki bakterial infeksiya natijasida yuzga keladi[5]:977–978, 963–968.
Oʻt yoʻllari kasalligi qorinning yuqori oʻng qismida ogʻriqlarga olib keladi, ayniqsa qorin bosilganda kasallik ultratovush yordamida tekshirilishi va antibiotiklar, oʻt pufagini jarrohlik yoʻli bilan olib tashlash bilan davolash tavsiya etiladi[5]:977–979.
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „An overview on oral manifestations of gastrointestinal diseases“ (inglizcha). Italian Journal of Dental Medicine (31-dekabr 2018-yil). 2022-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 4-noyabr.
- ↑ GIS. „Oral Manifestations of GI Diseases“ (inglizcha). Gastrointestinal Society. Qaraldi: 23-noyabr 2021-yil.
- ↑ Yamada T. Textbook of gastroenterology, 5th, Chichester, West Sussex: Blackwell Pub., 2009 — 2774–2784 bet. ISBN 978-1-4051-6911-0.
- ↑ „Esophagus Disorders“. Medline Plus. U.S. National Library of Medicine. Qaraldi: 23-dekabr 2013-yil.
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 5,19 5,20 Davidson's principles and practice of medicine., Illustrated by Robert Britton., 21st Nicki R. Colledge: , Edinburgh: Churchill Livingstone/Elsevier, 2010. ISBN 978-0-7020-3085-7.
- ↑ Yau, Tung On; Tang, Ceen-Ming; Yu, Jun (7–iyun 2014–yil). „Epigenetic dysregulation in Epstein-Barr virus-associated gastric carcinoma: disease and treatments“. World Journal of Gastroenterology. 20-jild, № 21. 6448–6456-bet. doi:10.3748/wjg.v20.i21.6448. ISSN 2219-2840. PMC 4047330. PMID 24914366.
{{cite magazine}}: CS1 maint: date format () - ↑ Liang, Qiaoyi; Yao, Xiaotian; Tang, Senwei; Zhang, Jingwan; Yau, Tung On; Li, Xiaoxing; Tang, Ceen-Ming; Kang, Wei; Lung, Raymond W.M. (2014-yil dekabr). „Integrative Identification of Epstein–Barr Virus–Associated Mutations and Epigenetic Alterations in Gastric Cancer“. Gastroenterology (inglizcha). 147-jild, № 6. 1350–1362.e4-bet. doi:10.1053/j.gastro.2014.08.036. PMID 25173755.
{{cite magazine}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim:|date=(yordam) - ↑ Ali Nawaz Khan. „Small-Bowel Obstruction Imaging“. Medscape. Qaraldi: 7-mart 2017-yil. Updated: Sep 22, 2016
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Fernandes, Teresa; Oliveira, Maria I.; Castro, Ricardo; Araújo, Bruno; Viamonte, Bárbara; Cunha, Rui (2014). „Bowel wall thickening at CT: simplifying the diagnosis“. Insights into Imaging. 5-jild, № 2. 195–208-bet. doi:10.1007/s13244-013-0308-y. ISSN 1869-4101. PMC 3999365. PMID 24407923.
- ↑ Sing, Ronald F.; Heniford, B. Todd; Augenstein, Vedra A. (1–mart 2013–yil). „Intestinal Angioedema Induced by Angiotensin-Converting Enzyme Inhibitors: An Underrecognized Cause of Abdominal Pain?“. The Journal of the American Osteopathic Association (inglizcha). 113-jild, № 3. 221–223-bet. doi:10.7556/jaoa. ISSN 0098-6151. PMID 23485983.
{{cite magazine}}: CS1 maint: date format () - ↑ „Hepatic Cirrhosis“. StatPearls. 2018. PMID 29494026. Qaraldi: 22 Sep 2020.
{{cite magazine}}: Cite magazine requires|magazine=(yordam)