Kazimira Prunskienė
| Kazimierz Danute Prunskiene | |
|---|---|
.jpg) Prunskiene (2011-yil) | |
| Qishloq xoʻjaligi vaziri | |
|
Mansab davri 14-dekabr 2004-yil – 9-dekabr 2008-yil | |
| Oʻtmishdoshi | Jeronimas Kraujelis |
| Vorisi | Kazimieras Starkevičius |
| Seym azosi | |
|
Mansab davri 26-noyabir 1996-yil – 17-noyabir 2008-yil | |
| Oʻtmishdoshi | Everistas Raišuotis |
| Vorisi | Valentinas Stundys |
| Litva Bosh vaziri | |
|
Mansab davri 17-mart 1990-yil – 10-yanvar 1991-yil | |
| Vorisi | Albertas Šimėnas |
| Shaxsiy maʼlumotlari | |
| Tavalludi |
26-fevral 1943-yil Vasiuliškė, Ostland |
| Siyosiy partiyasi |
Kommunistik partiya (1980-1990) Yangi demokratiya — ayollar partiyasi (1995-2001) Ommaviy dehqonlar ittifoqi (2001-2009) Xalq partiyasi (2009-hozirgi) |
| Boshqa siyosiy birlashmalari |
Sąjūdis (1988-1990) |
| Alma mater | Vilnyus universiteti |
| Imzosi |
 |
Kazimierz Danute Prunskiene (litovcha: Kazimira Danutė Prunskienė; 1943-yil 26-fevral, Reyxskommissariat Ostland) — Litva mustaqilligini tiklash toʻgʻrisidagi akt eʼlon qilinganidan keyin, Litva Respublikasining birinchi Bosh vaziri (1990-yil 17-mart — 1991-yil 10-yanvar).
Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kazimira Prunskiene Shvenchionskiy tumanidagi Vasyuliskes qishlogʻida tugʻilgan. 1949-1956-yillarda Kaltanen yetti yillik maktabida tahsil olgan, 1956-1960-yillarda Vilnyusdagi oʻrta maktabda, soʻngra 1960-1965-yillarda Vilnyus universitetining sanoat iqtisodiyoti fakultetida tahsil olgan.
Xuddi shu fakultetda (1970-1971-yil) aspiranturani tamomlagandan soʻng, Kazimira Prunskiene Latviya SSR Fanlar akademiyasi Iqtisodiyot institutida siyosiy iqtisodchi boʻyicha nomzodlik dissertatsiyasini himoya qildi, u yerda yaʻni Boltiqboʻyida ushbu fan boʻyicha yagona ilmiy kengash mavjud edi. Kazimira Prunskiene iqtisod fanlari nomzodi ilmiy darajasini oldi (1971-yil). Uning ilmiy rahbari Algirdas Brazauskas boʻlgan[1].
1965-1986 -yillarda Vilnyus universitetining sanoat iqtisodiyoti fakultetida oʻqituvchi, 1978-yildan esa dotsent lavozimlarida ishlagan. 1986-yilda doktorlik dissertatsiyasini himoya qildi.
Mehnat faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
1981—1986-yillarda Vengriya universitetlariga, 1982—1983, 1986, 1988-yillarda Germaniya universitetlariga ilmiy safarlar uyushtirdi. 1986—1988-yillarda Qishloq xoʻjaligi iqtisodiyoti instituti direktorining fan boʻyicha oʻrinbosari, 1988—1989-yillarda Menejer va xalq xoʻjaligi mutaxassislari malakasini oshirish instituti rektori, 1988-yilda u Litva SSR iqtisodiy mustaqilligi konseptsiyasining asosiy ishlab chiquvchilaridan biri va Sajudis — Litva qayta qurish harakatining asoschilaridan biriga aylandi va uning tashabbuskor guruhi va Seym kengashi a'zosi edi. 1989—1990-yillarda Litva SSR Vazirlar Kengashi raisining oʻrinbosari lavozimida faoliyat koʻrsatgan. Shaulyay saylov okrugida SSSR xalq deputati etib saylangan (1989), SSSR Oliy Kengashi va SSSR xalq deputatlari qurultoyi ishida qatnashgan (1989—1990).
Isteʼfoga chiqqanidan soʻng, Oliy Kengash raisi Vytautas Landsbergis boshchiligidagi Litva oʻngchilar kursiga faol qarshilik koʻrsatdi. Natijada KGB bilan aloqalarda ayblangan. Keyinchalik, bu maʼlumotni sud orqali bir necha bor rad etdi[2].
Kazimira Prunskiene 15 yildan koʻproq vaqt davomida boshqargan Boltiqboʻyi ayollar basketbol ligasining asoschilaridan biri va 2013-yil fevralidan buyon uning faxriy prezidenti boʻldi[3].
Litva Ayollar partiyasining asoschilaridan biri (litovcha: Lietuvos moterų partija, 1995), 1995-yil 25-fevraldan 1998-yilgacha, partiya raisi, 1998-yildan isloh qilingan Yangi Demokratiya Ayollar partiyasi raisi (litovcha: Naujosios demokratijos / Moterų partija), 2000-yildan beri yangilangan Yangi Demokratiya partiyasi nomi ostida partiya raisi (litovcha: Naujosios demokratijos partija). Litva Ayollar partiyasidan Seym aʼzosi (1996-2000), 2000 - yildan Yangi Demokratiya partiyasidan saylangan.
2001-yilda u Dehqon partiyalari va yangi demokratiya ittifoqining raisi boʻldi (litovcha: Valstiečių ir Naujosios demokratijos partijų sąjunga).
2004-yil Litva Respublikasi Prezidenti saylovida qatnashgan. 2004-yil 27-iyunda boʻlib oʻtgan navbatdan tashqari prezidentlik saylovlarida u saylovning ikkinchi bosqichida Valdas Adamkusga biroz yutqazib qoʻydi. Kazimira Prunskiene 47,8% ovoz bilan muvaffaqqiyatsizlikga uchradi.
2004-yilgi Seym saylovlaridan soʻng, Sotsial-demokratik partiya, Yangi Ittifoq, Mehnat partiyasi va Dehqon partiyalari ittifoqi va Yangi Demokratiya koalitsiyasi tomonidan vazirlar portfelini taqsimlash bilan u 2004-yil noyabr oyida qishloq xoʻjaligi vaziri etib saylandi.
2009-yilgi prezidentlik saylovlarida u beshinchi oʻrinni egalladi[4].
2009-yil 5-dekabrda Litva Xalq Ittifoqi partiyasining qurultoyida u partiya raisi etib saylandi[5].
Kazimira Prunskiene Litva va Ukraina oʻrtasidagi iqtisodiy almashinuvni qoʻllab-quvvatlovchi „UkraLita“ jamoat tashkilotiga rahbarlik qiladi.
2012-yil 26fevralda u insultni boshdan kechirdi, ikkita operatsiyani oʻtkazdi. Miya shishi tufayli olib tashlangan bosh suyagi suyaklari tiklandi[6] va shundan soʻng, u komaga tushib qoldi. Qon tomirlari miyaning chap yarim shariga zarar yetkazdi va Prunskien falaj boʻldi. Ushbu jarayon Moskva Reabilitatsiya Nevrologiya ilmiy markazida boʻlib oʻtdi.
Moskvada reabilitatsiyadan soʻng, 2013-yil aprel oyi boshida u Litvaga qaytib keldi va oʻgʻlining Svyančenskiy tumanidagi Zvirblishkes qishlogʻidagi uyida yashaydi. U chap qoʻlidan foydalana olmaydi va shuning uchun, yaqinlarining doimiy yordamiga muhtoj[7]. Hozirda Prunskienning ahvoli yaxshi.
Oilasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kazimira Prunskiene turmush oʻrtogʻi bilan ajrashgan. Uning ikki qiz va bir oʻgʻli bor. Oʻgʻli Vaydotas Prunskus — Dehqon partiyalari ittifoqi va yangi demokratiya rahbari, Shvenchionskiy tumani oʻzini oʻzi boshqarish kengashi aʼzosi. Ras Vaitkenening qizi.
Mukofot va unvonlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Litva Buyuk Gertsogi Gediminas ordeni II darajali
- Litva Mustaqillik medali
- Litvaning transatlantik munosabatlarini rivojlantirishga qoʻshgan hissasi va Litva Respublikasining NATOga taklif qilinganligi munosabati bilan yodgorlik belgisi (2003)[8]
- Litva mustaqilligi tiklanganining 20 yilligi munosabati bilan medali (2010)[9]
- Germaniya Federativ Respublikasining „Buyuk xizmatlari uchun“ ordeni (Germaniya)
- 2-darajali „Doʻstlik“ ordeni (2015-yil 14-yanvar, Qozogʻiston)[10]
- Shvenchenskiy tumanining faxriy fuqarosi (Shvenchenskiy tumani oʻzini oʻzi boshqarish organining 2003-yil 3-iyundagi qarori)
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Gintarinės ledi ispažintis. Vilnyus: Politika, 1991-yil.
- Leben für Litauen. Frankfurt/Mayn, Berlin, Ullshteyn, 1992-yil
- Užkulisiai. Vilnyus: Politika, 1992-yil.
- Iššūkis drakonui. Kaunas: Evropa, 1992-yil.
- Ishsivadavimo kaina. Vilnyus: Politika, 1993-yil.
- Laisvėjimo ir permainų metai. Vilnyus: Viltis, 1995-yil.
- Markt Baltikum: Geshäfts- und Investionsratgeber für die Praxis. Frayburg, Berlin: Rudolf Haufe Verlag, 1995-yil.
- Apie dabartį ir ateitį. Vilnyus, 2002-yil.
- Lietuvos moterys („Litva ayollari“ albomi, tuzuvchi va matn muallifi). Vilnyus: Lietuvos Europos institutlari, 2002-yil
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Kazimiera Danutė Prunskienė
- Vazir Kazimira Danutė Prunskienė
- Kazimierz Prunskienė saytida ru.delfi.lt
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Гапоненко, Александр Владимирович. „Люди греха и удерживающие“. imhoclub.lv. IMHOclub - Территория особых мнений (2016-yil 18-dekabr). Qaraldi: 2021-yil 26-iyun.
- ↑ „С бывшего премьер-министра Литвы Казимиры Прунскене сняты все подозрения в сотрудничестве с КГБ“. 2016-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 31-mart.
- ↑ Lithuanian businessman V. Urba became President of the BWBL
- ↑ „Рекорд: за Д. Грибаускайте проголосовал почти миллион“. 2012-yil 2-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 30-avgust.
- ↑ Kazimira Prunskene vozglavila pervuyu v Litve prorossiyskuyu partiyu
- ↑ „Прунскене ожидала еще одна нейрохирургическая операция“. 2016-yil 22-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-noyabr.
- ↑ „Казимира Прунскене после реабилитации в Москве вернулась в Литву“. 2016-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 4-aprel.
- ↑ „Dėl apdovanojimo atminimo ženklu“. 2023-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 22-fevral.
- ↑ Dėl apdovanojimo atminimo medaliu Lietuvos nepriklausomybės atkūrimui 20 metų
- ↑ v svyazi so slabim sostoyaniem zdorovya — nagrada vruchalas ne v posolstve, a neposredstvenno v usadbe Prunskene, kuda priexal posol B. A. Muxamedjanov.