Kailasanathar ibodatxonasi
Kailasanathar ibodatxonasi, shuningdek, Kailasanata ibodatxonasi deb ham ataladi, Kanchipuram, Tamil Nadu, Hindistondagi Pallava davridagi tarixiy hindu ibodatxonasidir. Shivaʼya bagʻishlangan, Kanchipuram’da saqlanib qolgan eng qadimgi yodgorliklardan biridir[1]. U Dravid meʼmorchiligini aks ettiradi va taxminan milodiy 700-yilda Narasimhavarman II tomonidan Mahendra III qoʻshimchalari bilan qurilgan[2] Kvadrat rejali maʼbadda mukha-mandapa (kirish zali), maha-mandapa (yigʻilish zali) va toʻrt qavatli vimana bilan qoplangan asosiy garbha-griya (maʼbad) mavjud. Asosiy muqaddas joy toʻqqizta ziyoratgoh bilan oʻralgan boʻlib, yettitasi tashqarida va ikkitasi ichkarida joylashgan boʻlib, ularning barchasi Shiva shakllariga ega. Ibodatxonaning prakara (hovli) tashqi devorlari ham hujralar bilan oʻralgan.
Strukturada Shivaning turli shakllariga bagʻishlangan 58 ta kichik ziyoratgoh mavjud. Bular aylanma oʻtish joyining baland birikma devorining ichki yuzidagi yillik ichiga qurilgan[3][4]. Maʼbad shaharning eng mashhur sayyohlik joylaridan biridir[5].
Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Maʼbad Kanchipuram shahrining gʻarbiy tomonida joylashgan boʻlib, taxminan 75 kilometr (47 mi) Chennaydan[6]. Diniy eʼtiqodlarga koʻra chegaralangan joylashuvi uchta „kanchi“ dan birida, shiva Kanchida joylashgan, qolgan ikkita Kanchi — Vishnu Kanchi va Jain Kanchi[7]. U 75 kilometr (47 mi) Tamil Nadu poytaxti Chennaydan uzoqlikda joylashgan[7]. Kailasanatar Kanchipuramdagi bir nechta mashhur ibodatxonalardan biri, boshqalari Ekambaranatha, Kachapeshvarar, Kamakshi Amman, Kumarakottam ibodatxonasi va Varadaraja Perumal deya nomlanadi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kaylasanathar ibodatxonasi (maʼnosi: „Kailasha xoʻjayini“) induizmda Shiva, Vishnu, Devi, Surya (Quyosh), Ganesha va Kartikeyaga Smartha sigʻinish anʼanasi asosida qurilgan.
Hozirda Kanchi Kailasanatar ibodatxonasi Hindiston arxeologik tadqiqoti tomonidan saqlanib kelinmoqda[8].
Arxitekturasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Maʼbad Pallava arxitekturasini Chola sulolasi va Vijayanagara imperatorlari tomonidan ishlab chiqilgan keyingi uslublar taʼsirida asl stilize qilingan shaklda saqlab qoldi[9]. Mahabalipuramda boʻlgani kabi, muqaddas gʻorlarga qurilgan yoki qoya toshlariga oʻyilgan toshdan yasalgan arxitekturadan farqli oʻlaroq, toshdan qurilgan meʼmorchilikdir. Chap tomonda baland gopuram (minora) va oʻng tomonda ibodatxona majmuasi joylashgan[10]. Maʼbadning poydevori granitdan yasalgan boʻlib, u maʼbadning ogʻirligiga bardosh bera oladi, ustki tuzilishi, jumladan, oʻymakorligi ham qumtoshdan qilingan. Dastlab, piramidal vimana va alohida mandapa (asosiy zal) bilan faqat asosiy ziyoratgoh mavjud edi[11].
Prakaraning ichki devorlarida (aylanib yuruvchi oʻtish joyi) Durga, Kartikeya, Bhavati, Tripurantaka, Garudarudha- Vishnu, Asura Samxara (jinlarni oʻldirish), Narasimha (Vishnu avatar), Trivikramaʼsava (boshqa Vishtarava) tasvirlari galaktikasi joylashgan. Shiva Tandava (raqsga tushayotgan Shiva). Shiva Braxmaning beshinchi boshini uzib, Dakshaning Yagnasini tahqirladi, Braxma va uning rafiqasi Gangadxara, Urdxava tandava, Vishnu bxudevi va Sridevi, Lingodbxava, Bxikshatana, Ravana va Vali Atmalinga Chandikeshvaraga ibodat qilishadi. Ardhanarisvaraning buqada oʻtirgan tasviri barcha tasvirlar orasida eng diqqatga sazovor hisoblanadi[12].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Emma Stein (2017), All Streets Lead to Temples: Mapping Monumental Histories in Kanchipuram, Yale University Press, pp. 23-25, 41-44
- ↑ K.R. Srinivasan (1972), Temples of South India (Editor: B.V. Keskar), National Book Trust, p. 115-116
- ↑ „Kailasanathar Temple“. National Informatics Centre of Government of India. 2013-yil 30-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-iyul 2013-yil.
- ↑ Karkar, S.C.. The Top Ten Temple Towns of India. Kolkota: Mark Age Publication, 2009 — 45 bet. ISBN 978-81-87952-12-1.
- ↑ Gopal 1990.
- ↑ Selby & Peterson 2008.
- ↑ 7,0 7,1 Subburaj 2006.
- ↑ „General features of a Chola temple“. National Informatics Centre of Government of India. Qaraldi: 27-iyul 2013-yil.
- ↑ „Kailasanathar Temple“. National Informatics Centre of Government of India. 2013-yil 30-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-iyul 2013-yil. „Kailasanathar Temple“ (Wayback Machine saytida 2013-07-30 sanasida arxivlangan). National Informatics Centre of Government of India. Retrieved 27 July 2013.
- ↑ Rao 2008.
- ↑ Rajarajan, R.K.K. (2015-yil yanvar). „The Iconography of the Kailāsanātha Temple - Seeing beyond the replastered Images and Yoginīs“. Indologica Taurinensia (inglizcha).
{{cite magazine}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim:|date=(yordam) - ↑ V., Meena. Temples in South India, 1st, Kanniyakumari: Harikumar Arts, 1974 — 46 bet.