Fumislik
</br> karikatura (taxminan 188- yil)
Fumizm yoki fumizm (fransuzcha: fumisme, „tutun“) — Parij sanʼatida 1870-yillarning oxiridan XX asrning birinchi choragigacha mavjud boʻlgan shartli dekadent tendentsiya. Fumizmni "koʻzlarga tutun chiqarish sanʼati" deb taʼriflash mumkin - amalda bu Dadaizm bilan bir xil, ammo bundan atigi qirq yil oldin. Boshqa tomondan, „fumistlar“ (yoki „fumizm“ tarafdorlari) nafaqat maʼlum bir estetik tendentsiyaning bir qismi boʻlgan rassomlar va rassomlar, balki ancha kengroq: umuman olganda, beparvo, daʼvogar, chang soladigan odamlar deb atalgan. koʻzlar va avangard uslubdagi asarlar yaratish. Bu umumlashgan estetik va falsafiy atama XIX asr oxiri XX asr boshlarida fransuz madaniyatida keng tarqaldi. Эмиля Гудо[en] , shoir, yozuvchi, Moliya vazirligi rasmiysi va " Общества Гидропатов[fr] " deb nomlangan tashkilot asoschisi engil qoʻli bilan. Ushbu oqimning asoschilari va mafkuraviy ilhomlantiruvchilari bir xil Emil Gudo, shuningdek, ikkita doimiy bezovtalanuvchilar edi: Артюр Сапек[fr] (haqiqiy ismi - Eugene Bataille) va Alfons Allais.
Fumizmning boshlanishi - Gidropatlar jamiyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
1878-yil oktyabr oyida shoir va moliya xodimi Emile Goudeau (1849—1906)[комм. 1] „Gidropatlar jamiyati“ deb nomlangan „yopiq“ toʻgarak (yoki badiiy klub) tashkil etdi, u yerda shoirlar, yozuvchilar va dramaturglar koʻp ichish va ozgina ovqatlanish uchun yigʻilishdi va shu bilan birga bir-birlariga sheʼrlar, insholar, eskizlar, monologlar koʻrsatishdi. va umuman olganda - „koʻrsatilishi“ mumkin boʻlgan hamma narsa. Doimiy ravishda gidropatlar oʻrtasida tishlash ogʻzaki duellar boʻlib oʻtdi, bu yerda zukkolik, reaksiya tezligi yoki soʻz oʻynash mumkin edi.
Biroz vaqt oʻtgach, aniqrogʻi, 1879-yil fevral oyida klub asoschisi (oʻsha Emil Gudo) tashabbusi bilan va uning bosh muharrirligi ostida shu nomdagi „Hydropat“ gazetasi tashkil etildi. Keyinchalik bu nom Hydropaths ga oʻzgartirildi, keyin esa gazeta oʻzining „All Paris“ familiyasini oldi va tez orada oʻz faoliyatini toʻxtatdi. Birinchi yilda (1879—1880) gazetaning oʻttiz bir soni nashr etildi.[комм. 2]Andoza:Начало цитаты Искусства должны стать фумизмом, или их — не станет.[1]:XVIII Andoza:Конец цитаты
Искусства должны стать фумизмом, или их — не станет.[1]:XVIII
Page Andoza:Шаблон:Конец цитаты/styles.css has no content.
— Жорж Фражероль, из передовой статьи журнала «Гидропат», 12 мая 1880 года
Emil Gudoning „gidroterapiya klubi“ (u suvdan koʻra koʻproq „olovli“ absinteni davolagan) deyarli uch yil davom etdi. Soʻnggi uchrashuv 1881-yilda Monmartrda boʻlib oʻtdi. Keyin Rodolf Salis (fransuzcha: Rodolphe Salis) oʻzining mashhur " Qora mushuk " badiiy kafesini ochdi (fransuzcha: Le Chat Noir), qisman soʻriladi va keyin sobiq amorf Hydropaths oʻrnini egalladi.[комм. 3]
Gidropatlarning ishini " Отвязанных искусств[fr] " tarixiy koʻrgazmalari davom ettirdi (fransuzcha: Arts Incohérents) Жюля Леви[fr] tomonidan, birinchisi 1882-yil oktyabrda boʻlib oʻtgan. Koʻplab gidropatlar va fumistlar, jumladan Alfons Allais va Artur Sapek, minimalizm, dadaizm va suprematizmni oʻnlab yillar davomida kutgan holda, ushbu koʻrgazmalarda (tasviriy, musiqiy va teatrlashtirilgan) oʻzlarining fumist kashfiyotlarini namoyish etishdi.
Falsafiy atama va asos[tahrir | manbasini tahrirlash]
Emil Goudeau tomonidan tasodifan tashlab yuborilgan, keyin esa Sapek va Alfons Allais tomonidan aqlli tarzda olingan „fumizm“ oʻyin atamasi fumée - tutun nomidan oʻsdi. Bu jamoaviy falsafiy atama boʻlib, insonning dunyoga, oʻziga, shuningdek, sanʼatga munosabatini bildiradi, inson faoliyatining bir turi. Yangi munosabat hamma narsani va hamma narsani hech qanday cheklovlarsiz va taqiqlarsiz qasddan masxara qilish va masxara qilish, oddiy ahmoqlik va burger ongini sharmanda qilishda ifodalangan. Qanchalik tushunarsiz va bemaʼni boʻlsa, dovdirashlik qanchalik kuchli boʻlsa, natija shunchalik yaxshi va yuqori boʻladi - bu fumistlarning koʻrinmas shiori edi. Shunday qilib, oʻz dizaynini mo''tadil „gidropatiya“ bilan boshlagan bir guruh fransuz yozuvchilari, keyinroq rassomlar va hatto bastakorlar oʻzlarining gʻoyaviy asoslari va qoʻllab-quvvatlashlarini toʻliq va har tomonlama qamrab oluvchi tutun yoki tutun asosida topdilar.
Estetik oqim (yoki uslub) " tutun " ga asoslangan qanday xususiyatlarga ega boʻlishi kerak? Ozhegovning " Tushuntirish lugʻati „ da biz oʻqiymiz: “tutun - bu koʻmirning kichik zarralari bilan uchuvchi yonish mahsulotlari". Quyida qatʼiy iboralar keltirilgan: "Zich tutun. Olovsiz tutun boʻlmaydi. Smoke rocker. Tutun ichida qasam iching. Tutun ekrani » . Biroq, fransuz tilida fumée soʻzi, undan hosilalar, shuningdek undoshlar koʻproq maʼnoga ega: haqiqiy tutun va chekishdan tortib, pechka ishlab chiqaruvchilar, moʻri tozalashlar, suhbatdoshlar, yolgʻonchilar, sof goʻnggacha.
Yuqoridagi yashirin va aniq qiymatlar roʻyxatiga asoslanib, biz quyidagilarni aytishimiz mumkin. Gidropatik jamiyat klubning boʻgʻiq muhitida oʻz faoliyatini toʻxtatgandan beri, uning koʻzlarga tutun va changni puflash sanʼati, amaliy hazil va masxara butun Parij boʻylab tarqaldi, keyin esa fumizm shaklida.
Fumizm rasmiy va shoir Emile Gudo tomonidan asos solingan Gidropatlar jamiyatidan kelib chiqqan. Tasodifan (va Emil Gudoning oʻzi tomonidan) Artur Sapek va Alfons Allais fumizmning mafkuraviy etakchilari sifatida nomlandi (tayinlangan)[1]. :XVII Bu Sapek edi (haqiqiy ismi Eugène Bataille, fransuzcha: Eugène Bataille, karikaturachi, aqlli, yolgʻonchi va keyinchalik ommaviy tomosha va oʻyin-kulgi sohasida hukumat amaldori. Uning baʼzi asarlari deyarli „ Dadaist rassomlar“, xususan, Marsel Duchampdan toʻgʻridan-toʻgʻri iqtiboslarga oʻxshaydi (masalan, " LHOOQ " ”, uzoqqa bormaslik uchun), paydo boʻlgan yagona tuzatish bilan - deyarli qirq yil oldin.
Sapek ketganidan soʻng (avval davlat xizmatiga, keyin esa butunlay hayotdan voz kechdi) fumizm anʼanalarining asosiy davomchisi ekssentrik, yozuvchi, qora hazil va jurnalist Alfons Allais „fumistlar rahbari“ edi. Allaning hikoyalari va gazeta yilnomalari tufayli fumizmning dastlabki davrining sof ogʻzaki artefaktlari tarix faktlari va qisman sof adabiy darajadagi natijalar sifatida saqlanib qoldi.[комм. 5] Va nafaqat adabiy, balki goʻzal[2], :32—34 va hatto musiqiy. Alfons Allaisning birinchi adabiy muvaffaqiyatlarining dalili (va toji) „Hydropat“ gazetasining 1880-yil yanvar oyidagi soni boʻlib, unga toʻliq bagʻishlangan, karikatura (Sapeka emas) toʻliq muqovasida.Ещё в первый год существования фумизма Поль Вивьен писал в своей «передовой» статье: Andoza:Начало цитаты «Альфонс Алле, глава Фумистической Школы, один из самых известных и любимых персонажей Латинского квартала, где он уже давно стал известен благодаря своей прекрасной весёлости и острому уму».[1]:XVII Andoza:Конец цитаты
«Альфонс Алле, глава Фумистической Школы, один из самых известных и любимых персонажей Латинского квартала, где он уже давно стал известен благодаря своей прекрасной весёлости и острому уму».[1]:XVII
Page Andoza:Шаблон:Конец цитаты/styles.css has no content.
— Из передовой статьи журнала «Гидропат», 28 января 1880 г.
Alfons Allaisning erta vafotidan soʻng, uning yaqin doʻsti, bastakor Erik Sati fumizmning norasmiy merosxoʻri va eng yorqin davomchisi boʻldi[2], :37 U rassom va shoir Jorj Oriol bilan birga beixtiyor fumizm va paydo boʻlgan dadaizm oʻrtasidagi bogʻliqlik edi. Dadaning yosh vakillari Tristan Tzara va Frensis Pikabiya uni birinchi soʻzdanoq dadaist deb bilishgan va uni „oʻzlaridan biri“ deb bilishgan. Kelgusi surrealizmga kelsak (koʻplab dadaistlar qoʻshilgan tendentsiya), hatto bu atamaning oʻzi ham 1917-yilda „Yangi ruh“ manifestida - Erik Satining balet paradi uchun yangi janr taʼrifi sifatida paydo boʻlgan[3], :323
1910-yillarda mashhur boʻlgan Mixail Savoyarov oʻzini Rossiyada fumizmning yagona „vorisi“ deb eʼlon qildi. Oʻsmirlik chogʻida 1890-yillarda baʼzi parijlik fumistlar va rus sharmandali shoiri Pyotr Shumaxerning taʼsirini boshdan kechirgan, keyinchalik hurmat va minnatdorchilik sifatida Savoyarov oʻzining „bogʻlanmagan“ kontsertlarini „tutunli fonforizmlar“ yoki „kapalak“ deb atagan, :57-58
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Yuz yil oldin minimalizm
- Erik Sati va Alfons Alle
- Rene Kler va Erik Sati: Kino oʻrniga tanaffus
- Spektakl bekor qilinadi
- Georges Auriol
- Koʻrinmas sanʼat muzeyi
Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Izohlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Особенным образом привлекает внимание, что иронический поэт Эмиль Гудо был чиновником министерства финансов. Таким образом, он с самого начала приходился невольным коллегой Козьмы Пруткова и Петра Шумахера.
- ↑ «Клуб гидропатов» имел к настоящей, «серьёзной» гидропатии (водолечению) отношения не больше, чем фумисты имели отношения к прочистке дымоходов.
- ↑ У клуба гидропатов, в отличие от грядущего «Чёрного кота», не было постоянного места собраний: они проводили свои литературно-поэтические вечера в залах и задних дворах кабаков, кафе, салонов и вообще везде, где удавалось снять пригодное помещение. Что же касается до Салиса, то он основал своё кабаре «Чёрный кот» и одноимённый журнал при прямой поддержке Эмиля Гудо, который поначалу возглавил его газету.
- ↑ Картина (или коллаж) Сапека «Дымящая Джоконда» была выставлена на Второй выставке «Les Arts Incohérents» (Отвязанных искусств) в октябре 1883 года.
- ↑ Наивысшими достижениями типического фумизма в области живописи можно считать картину «Битва негров в глубокой пещере тёмной ночью» («Чёрный квадрат» 1882 года), а также последовавшая за ним серия других монохромных «квадратов» (или прямоугольников) 1883—1884 года, предвосхитивших и полностью обрисовавших контуры не только фумизма, но также концептуализма и минимализма в грядущем искусстве XX века. Тогда же из под альфонсова «пера» появился и «Траурный марш на смерть великого глухого», — вершина фумизма в музыкальном искусстве. Спустя семьдесят лет музыкальное достижение Альфонса повторит Джон Кейдж, назвав это направление силентизмом (не фумизмом), а вслед за ним и прочие композиторы-минималисты.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Fumizm“ maqolasi axloqiy va estetik insho asosida yozilgan: Yuriy Xanon: "Dadaizmdan oldin dadaizm"
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Alphonse Allais (biographie par François Caradec). «Œuvres anthumes». Paris: Robert Laffont Edition S.A., 1989. ISBN 2-221-05483-0. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Allais" defined multiple times with different content - ↑ 2,0 2,1 Юрий Ханон. «Альфонс, которого не было». С-Пб.: Центр средней музыки & Лики России, 2013. ISBN 978-5-87417-421-7.
- ↑ Эрик Сати, Юрий Ханон. «Воспоминания задним числом». С-Петербург: Центр средней музыки & Лики России, 2010. ISBN 978-5-87417-338-8.