Kontent qismiga oʻtish

Foydalanuvchi:Umarov Mirodil/qumloq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Mollaret meningiti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Mollaret meningiti“ – bu miya va orqa miyani qoplaydigan himoya membranalarining takroriy yoki surunkali yalligʻlanishi boʻlib, u meninges deb ham nomlanadi. Mollaret meningiti qaytalanuvchi, yaxshi sifatli (saraton boʻlmagan), aseptik meningit boʻlganligi sababli, u „xavfsiz, qaytalanuvchi limfotsitik meningit“ deb ham ataladi[1][2]. U 1944-yilda birinchi marta uni tasvirlagan fransuz nevrologi Pyer Mollaret sharafiga nomlangan[3][4].

Surunkali meningit „umurtqa pogʻonasi suyuqligidagi pleotsitoz bilan bogʻliq boʻlgan meningeslarning 4 haftadan ortiq davom etadigan taʼsirlanishi va yalligʻlanishi“[5] deb tavsiflangan boʻlsa-da, umurtqa pogʻonasi suyuqligidagi buzilishlar toʻliq vaqt davomida aniqlanmasligi mumkin[6].Tashxis oʻyish qiyin boʻlishi mumkin, shu sabali Helbok va boshqalardan eslatma: „aslida, tashxis qoʻyilgunga qadar yana koʻp haftalar, hatto oylar oʻtadi“.Koʻpgina hollarda surunkali meningitning belgi va alomatlari nafaqat 4 haftadan koʻproq vaqt davomida saqlanib qoladi, balki ular davom etayotgan yomonlashuv bilan ham rivojlanadi, yaʼni: bosh ogʻrigʻi, boʻyinning qattiqligi va hatto past darajadagi isitma. Vaqt oʻtishi bilan ongning buzilishi, epileptik tutilishlar va nevrologik belgilar rivojlanishi mumkin.[2]

Belgi va alomatlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mollaret meningiti surunkali, takrorlanuvchi bosh ogʻrigʻi, boʻyin qotishi, meningizm va isitma; katta „endoteliyal“ hujayralar, neytrofil granulotsitlar va limfotsitlar bilan miya omurilik suyuqligi (CSF) pleotsitozi; haftalardan yillargacha simptomsiz davrdagi xurujlar; simptomlar va belgilarning oʻz-oʻzidan yoʻqolishi bilan tavsiflanadi. Odamlarning koʻpchiligida xurujlar orasida surunkali kunlik bosh ogʻriqlaridan tortib, eshitish qobiliyatini yoʻqotish va koʻrish qobiliyatining pasayishi, asab ogʻriqlari va qaltirashlar kabi meningitning keyingi taʼsirigacha boʻlgan nojoʻya taʼsirlar mavjud. Simptomlar yengil yoki ogʻir boʻlishi mumkin[7].

Gerpes simpleks va varitsella toshmaga olib kelishi mumkin boʻlsa-da, Mollaret meningiti bilan kasallangan bemorlarda toshma paydo boʻlishi va boʻlmasligi ham mumkin[8]. Gerpes simpleks virusi Mollaret meningitining eng keng tarqalgan sababchisilaridan biridir[9].

Sabablari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Uzoq vaqt davomida Mollaret meningitining sababi nomaʼlum boʻlsa-da, soʻnggi tadqiqotlar bu muammoni herpes simpleks viruslari, asosan HSV-2 bilan bogʻlagan[10][11].

Mollaretning varitsella zoster virusi infektsiyasi natijasida kelib chiqqanligi holatlari aniqlangan, ularga polimeraza zanjir reaksiyasi (PCR) tashxisi qoʻyilgan. Ushbu holatlarda gerpes simpleks uchun PZR manfiy boʻldi[12][13].Baʼzi bemorlar tez-tez uchraydigan shingles xurujlari haqida xabar berishadi. Chechak va shingil kasalligini keltirib chiqaradigan varitsella zoster virusi gerpes oilasining bir qismidir va u baʼzan „gerpes zoster virusi“ deb ham ataladi[14].Markaziy asab tizimi epidermoid kistalari (xolesteatoma turi) ayniqsa kista tarkibiga jarrohlik yoʻli bilan taʼsir oʻtkazish Mollaret meningitini keltirib chiqarishi mumkin.

Bir nechta oila aʼzolarida Mollaret meningiti boʻlgan oilalar oilaviy birlashmalarida rasmiylashtiriladi[15].

Tashxis

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tashxis bemorning alomatlarini tekshirishdan boshlanadi. Simptomlar farq qilishi mumkin. Simptomlar bosh ogʻrigʻi, yorugʻlikni sezuvchanlik, boʻyin qattiqligi, koʻngil aynishi va qayt qilish kabilarni oʻz ichiga olishi mumkin. Baʼzi bemorlarda isitma kuzatilmaydi. Nevrologik tekshiruv va MRT odatiy tekshiruv boʻlishi mumkin.

Mollaretning meningiti simptomlarga asoslanib gumon qilinadi va miya omurilik suyuqligi (CSF) ning HSV 1 yoki HSV 2 tomonidan barcha holatlar ham PZRda ijobiy natija bermasa ham tasdiqlanishi mumkin. PZR orqa miya suyuqligi yoki qonda amalga oshiriladi, ammo viruslar tana ichida tarqalishi uchun orqa miya suyuqligi yoki qonga kirishi shart emas: ular nervlarning aksonlari va dendritlari orqali harakatlanishi orqali tarqalishi mumkin[16].

Kasallikning dastlabki 24 soatida orqa miya suyuqligida asosan polimorf-yadroli neytrofillar va endoteliy (Mollet) hujayralari deb ataladigan yirik hujayralar namoyon boʻladi[17].

Doimiy yoki vaqti-vaqti bilan bosh ogʻrigʻi kabi diffuz simptomlari boʻlgan bemorlarda oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, PZR aniqlashning yuqori darajadagi sezgir usuli boʻlsa-da, yashirin infeksiyadan virusli ajralish juda past boʻlishi mumkinligi sababli, u har doim ham CSFdagi virusli DNKni aniqlash uchun yetarlicha sezgir boʻlmasligi mumkin. Subklinik infeksiya paytida viruslarning markaziy nerv sistemasidagi toʻplanishi nihoyatda past boʻlishi mumkin.

toʻgʻirlanishi kk pastgi abzats.

Tekshiruvlar qon tahlillarini (elektrolitlar, jigar va buyraklar faoliyati, yalligʻlanish belgilari va toʻliq qon miqdori) va odatda koʻkrak qafasini rentgen tekshiruvini oʻtkazishdan iborat. Meningitni aniqlash yoki inkor qilish uchun eng muhim tekshiruv bu bel teshigi orqali orqa miya suyuqligini (miya va orqa miyani oʻrab turuvchi suyuqlik) tahlil qilishdir. Biroq, agar bemor miya massasining shikastlanishi yoki intrakranial bosimning koʻtarilishi xavfi boʻlsa (yaqin vaqtdagi bosh jarohati, maʼlum immun tizimi muammosi, mahalliylashgan nevrologik belgilar yoki koʻtarilgan ICPni tekshirish boʻyicha dalillar), oʻlimga olib keladigan miya churrasi ehtimoli tufayli bel teshigi qarshi koʻrsatma boʻlib tavsiya etilmaydi. Bunday hollarda, bunday ehtimolliknibartaraf etish uchun bel teshigidan oldin CT yoki MRI tekshiruvi oʻtkaziladi. Aks holda, CT yoki MRT LPdan keyin oʻtkazilishi kerak, chunki miya shishi, ishemiya va meningeal yalligʻlanish joylarini koʻrsatishda MRT CTdan ustunroqdir.

Bel teshigi amaliyoti paytida kirish bosimi oʻlchanadi. 180 mm H2O dan yuqori bosim bakterial meningitdan dalolat beradi.

Mollaret meningiti shifokorlar tomonidan yetarlicha tan olinmagan boʻlishi mumkin va yaxshilangan tan olinishi antibiotiklardan asossiz foydalanishni cheklashi va keraksiz kasalxonaga yotqizishni qisqartirishi yoki yoʻq qilishi mumkin[18].

Bu yerda surunkali Mollaret meningiti bilan kasallangan bemorlarda polimeraza zanjir reaksiyasi testlarining natijalari koʻrsatilgan.

PZR tekshiruvi tadqiqotlarning zamonaviy holatini yaxshiladi, ammo PZR Mollaret bilan ogʻrigan odamlarda, hatto ogʻir simptomlar boʻlgan epizodlarda ham salbiy boʻlishi mumkin. Misol uchun, Kojima va boshqalar bir necha bor kasalxonaga yotqizilgan va klinik belgilari, shu jumladan jinsiy gerpes yaralari boʻlgan shaxs uchun amaliy tadqiqotni nashr etdi. Biroq, bemor meningitning ogʻir alomatlari bilan kasallangan boʻlsa ham, PZR testida HSV-2 uchun baʼzan manfiy natijalar boʻldi. Atsiklovir bilan davolash muvaffaqiyatli boʻldi, bu uning alomatlariga gerpes virusi sabab boʻlganini koʻrsatdi[19].

Davolash

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Atsiklovir – Mollaret meningiti uchun eng yaxshi davolash usulidir. Baʼzi bemorlar kasal boʻlish soniga koʻra keskin farqni sezishadi, baʼzilar esa yoʻq. Koʻpincha davolash – simptomlarni boshqarish, masalan, ogʻriqni boshqarish va immunitet tizimini kuchaytirishni anglatadi.

IHF xavfsiz qaytalanuvchi limfotsitar meningit bilan ogʻrigan bemorlarga vena ichiga atsiklovirni har 8 soatda 10 mg/kg miqdorida 14-21 kun davomida qabul qilishni tavsiya qiladi. Soʻnggi paytlarda Mollaret kasalligiga chalingan bemorlarni muvaffaqiyatli davolash uchun ikkinchi avlod antigerpetik preparatlari – valatsiklovir va famitsiklovirdan foydalanildi. Bundan tashqari, indometatsinni ovqatdan keyin kuniga 3 marta 25 mg yoki har 4 soatda 50 mg miqdorida yuborish bemorlarning tezroq tuzalishiga, shuningdek, asoratlar oʻrtasida simptomlarsiz uzoqroq muddatlarga olib kelgani haqida xabar berilgan[20].

Prognoz

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qaytalanuvchi Mollaret meningiti xurujlari odatda birinchi marta paydo boʻlganidan keyin 3-5 yil ichida tugaydi, ammo baʼzi bemorlar kasallik bilan ancha uzoq vaqt yashaydilar[21].Suppressiv virusga qarshi terapiya sifatida Mollaret ga chalingan baʼzi bemorlarda xurujlar kamroq kuzatiladi. Biroq, baʼzilari yil davomida avj oladi[22].

Shu bilan birgahu bilan birga

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Shalabi, M; Whitley, RJ (Nov 1, 2006). "Recurrent benign lymphocytic meningitis.". Clinical Infectious Diseases 43 (9): 1194–7. doi:10.1086/508281. PMID 17029141. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Raimund Helbok; Gregor Broessner; Bettina Pfausler; Erich Schmutzhard (2009). "Chronic meningitis". J Neurol 256 (2): 168–175. doi:10.1007/s00415-009-0122-0. PMID 19224317. 
  3. ↑ Andoza:WhoNamedIt
  4. ↑ Mollaret P (1944). "Méningite endothélio-leucocytaire multirécurrente bénigne. Syndrome nouveau ou maladie nouvelle? (Documents cliniques)". Revue neurologique, Paris 76: 57–76. 
  5. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Helbok2
  6. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Willmann2
  7. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Helbok3
  8. ↑ Ugo K. Ihekwaba; Goura Kudesia; Michael W. McKendrick (2008). "Clinical Features of Viral Meningitis in Adults: Significant Differences in Cerebrospinal Fluid Findings among Herpes Simplex Virus, Varicella Zoster Virus, and Enterovirus Infections". Clinical Infectious Diseases 47 (6): 783–9. doi:10.1086/591129. PMID 18680414. 
  9. ↑ Kasper, Dennis L.; Larry Jameson, J.; Hauser, Stephen L.; Loscalzo, Joseph; Fauci, Anthony S.. Harrisons Principles of Internal Medicine, 19th, 2015-04-08 — 1179 bet. ISBN 9780071802154. 
  10. ↑ Olaf Willmann; Parviz Ahmad-Nejad; Michael Neumaier; Michael G. Hennerici; Marc Fatar (2010). "Toll-Like Receptor 3 Immune Deficiency May Be Causative for HSV-2-Associated Mollaret Meningitis". Eur Neurol 63 (4): 249–251. doi:10.1159/000287585. PMID 20375513. 
  11. ↑ ((Tarakad S Ramachandran, MBBS, FRCP(C), FACP)). „Aseptic Meningitis“. Emedicine (2010-yil 12-fevral). Qaraldi: 2011-yil 9-yanvar.
  12. ↑ Ohmichi, T.; Takezawa, H.; Fujii, C.; Tomii, Y.; Yoshida, T.; Nakagawa, M. (2012). "Mollaret cells detected in a patient with varicella-zoster virus meningitis.". Clinical Neurology and Neurosurgery 114 (7): 1086–7. doi:10.1016/j.clineuro.2012.02.015. PMID 22402203. 
  13. ↑ Jhaveri, Ravi M.D.; Sankar, Raman M.D.; Yazdani, Shahram M.D.; Cherry, James D. M.D. (2003). "Varicella-zoster virus: an overlooked cause of aseptic meningitis". Pediatric Infectious Disease Journal 22 (1): 96–97. doi:10.1097/00006454-200301000-00026. PMID 12553305. 
  14. ↑ Mollaretʼs meningitis at patient.co.uk
  15. ↑ "Mollaret meningitis: case report with a familial association.". Am J Emerg Med 29 (7): 840.e1–840.e2. 2011. doi:10.1016/j.ajem.2010.02.008. PMID 20825883. 
  16. ↑ Tal Kramer; Lynn W. Enquist (2013). "Directional Spread of Alphaherpesviruses in the Nervous System". Viruses 5 (2): 678–707. doi:10.3390/v5020678. PMID 23435239. PMC 3640521. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3640521. 
  17. ↑ Mohammed Abu Khattab; Hussam Al Soub; Mona Al Maslamani; Jameela Al Khuwaiter; Yasser El Deeb (2009). "Herpes simplex virus type 2 (Mollaret's) meningitis: A case report". International Journal of Infectious Diseases 13 (6): e476–e479. doi:10.1016/j.ijid.2009.01.003. PMID 19329344. 
  18. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Jones2
  19. ↑ Yuki Kojima; Hideyuki Hashiguchi; Tomoko Hashimoto; Sadatoshi Tsuji; Hiroshi Shoji; Yukumasa Kazuyama (2002). "Recurrent Herpes Simplex Virus Type 2 Meningitis: A Case Report of Mollaret's Meningitis". Jpn. J. Infect. Dis. 55 (3): 85–88. PMID 12195049. http://www0.nih.go.jp/JJID/SC-29.pdf. Qaraldi: 2014-09-21. Foydalanuvchi Umarov Mirodil/qumloq]]
  20. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :02
  21. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :03
  22. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :04
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Foydalanuvchi:Umarov_Mirodil/qumloq&oldid=4536787" dan olindi