Filippinda turizm

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Koronni oʻz ichiga olgan Palawan YuNESKOning biosfera rezervati hisoblanadi

Turizm Filippin iqtisodiyoti uchun muhim sektorlardan biri hisoblanadi. Sayohat va turizm sanoati 2021-yilda mamlakat yalpi ichki mahsulotiga 5,2%ni tashkil etdi[1] bu 2019-yilda COVID-19 pandemiyasidan oldin qayd etilgan 12,7%dan past koʻrsatgich sanaladi[2]. Mamlakat oʻzining boy biologik xilma-xilligi bilan mashhur boʻlib, uning asosiy turistik diqqatga sazovor resurslar va imkoniyatlari hisoblanadi[3]. Sayyohlar orasida mashhur yoʻnalishlarga Boracay, Palawan va Siargao kiradi. Potensialga qaramay, Filippin siyosiy va ijtimoiy muammolar tufayli turizm sanoatida janubi-sharqiy Osiyodagi baʼzi qoʻshnilaridan orqada qolmoqda[4].

2019-yil holatiga koʻra, turizm sohasida 5,7 million filippinlik ish bilan taʼminlangan[5]. 2015-yilda Filippin hukumati chet ellik sayyohlardan 227,62 milliard peso yigʻdi. Mamlakat 2015-yilda „Bu Filippinda yanada qiziqarli“ turizm kampaniyasi orqali jami 5 360 682 nafar chet ellik mehmonni qabul qildi[6]. 2019-yilda xorijdan kelganlar 8 260 913 nafarga yetdi[7].

Mamlakatda, tabiatning New7Wonders biri, Puerto Princesa er osti daryosi milliy bogʻi va New7Wonders shaharlaridan biri, Vigan merosi shahri joylashgan.

Umumiy koʻrinish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mayon vulqoni, Albaydagi mukammal konus shaklidagi vulqon va YuNESKO biosfera rezervati

2011-yilda Turizm Departamenti (DOT) mamlakatga 3,9 million sayyoh tashrif buyurgan[8], bu 2010-yilda roʻyxatga olingan 3,5 milliondan 11,2%ga koʻp. 2012-yilda DOT „Filippinda yanada qiziqarli“ deb nomlangan turizm marketingi kampaniyasini boshlaganidan soʻng, sayyohlar soni 4,27 millionga koʻtarildi[9].

Jahon iqtisodiy forumining 2017-yilgi sayohat va turizm raqobatbardoshligi hisobotida Filippin 136 mamlakat ichida 79-o‘rinni egalladi.

Milliy statistik muvofiqlashtirish kengashi tomonidan toʻplangan maʼlumotlarga koʻra, 2011-yilda turizm sanoatida 3,8 million filippinlik yoki milliy bandlikning 10,2%i ishlagan[10].

Filippinning rasmiy meros ob’ektlari Filippin Milliy Hukumatining Madaniy mulk reestri (PRECUP)[11], Pinagmulan: Filippin nomoddiy madaniy meros inventarlari roʻyxati[12] va Milliy integratsiyalangan muhofaza qilinadigan hududlar tizimi (NIPAS) roʻyxatiga kiritilgan[13][14]. Ushbu roʻyxatlar orasida roʻyxatga olingan mulklar YuNESKOning Butunjahon merosi roʻyxatiga mumkin boʻlgan nomzodlar sifatida eʼlon qilinadi, unda 19 ta ob’ektni oʻz ichiga olgan kamida 16 ta deklaratsiya YuNESKO tomonidan oʻzining 4 xil roʻyxati orqali tan olingan[15].

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Angono petrogliflaridagi oʻymakorliklarning baʼzilari, Filippindagi eng qadimgi tosh sanʼati va YuNESKOning taxminiy saytida
Kallao gʻori, Kagayan vodiysidagi 67 000 yoshli Kallao odami topilgan paleolit davri va YuNESKOning taxminiy sayti

Filippindagi turizm oʻzining kelib chiqishi qadimgi davrlarda, birinchi odamlar quruqlikdagi koʻpriklar orqali koʻchib oʻtishni tanlagan, janubdagi Malayan arxipelagidan va shimolda Tayvandan koʻchib oʻtishning boshqa guruhlarini kuzatadi. Savdo ham turizmning bir qismiga aylandi, chunki arablar, hindlar, yaponlar, xitoylar, malaylar va materik Janubi-Sharqiy Osiyo, Tayvan va Ryukyudagi boshqa etnik guruhlar mahalliy aholi bilan tovarlar savdosi bilan shugʻullangan. Orollar Ispaniya hududining bir qismiga aylanganda, ispan xalqining oqimi mamlakatga koʻchib oʻtdi.

Turizm sanoati birinchi marta XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Yevropa va Amerika Qoʻshma Shtatlardan immigrantlar oqimi tufayli chinakam gullab-yashnagan. U Gonkong va Yaponiyadan tashqari Osiyoda sayohat qilish uchun eng yaxshi davlatlardan biri sifatida qayd etilgan va „Sharq dengizlarining marvaridi“ laqabini olgan. Turizm Ikkinchi Jahon urushi paytida va undan keyin pasayib, mamlakatni butunlay vayron boʻlgan iqtisodiyotni va vayron qilingan meros shaharlar qoldiqlari qoldi. Turistlar oqimining ikkinchi toʻlqini 1950-yillarda avj oldi. Xalq hokimiyat inqilobidan soʻng, turizm sanoati Markos diktaturasi sabab boʻlgan domino effekti tufayli pasayishda davom etdi. Sanoat faqatgina 1991 va 1992-yillarda Filippinga 1,2 million sayyoh tashrif buyurgan.

Turizm industriyasi 2010-yillarning boshlarida "Bu Filippinda yanada qiziqarli " shiori ostida yana gullab-yashnadi va bu xalqaro muvaffaqiyat sifatida baholandi. Mamlakat ijtimoiy tarmoqlar va ijodiy shiorlar yordamida chet ellik sayyohlar oqimini koʻrdi. Turizm 2015-yilda 5 million 360 ming 682 nafar xorijiy sayyoh tashrifi bilan eng yuqori cho‘qqiga chiqdi[16]. 2017-yilda sanoat oʻsishda davom etdi, ammo Mindanaoda giyohvand moddalar urushi va harbiy holat eʼlon qilinishi tufayli Gʻarb sayyohlarining oʻsish sur’ati keskin kamaydi.

2019-yilning yanvaridan dekabrigacha 8 260 913 nafar xalqaro mehmon keldi, bu 2018-yilning shu davriga nisbatan 15,24%ga ko‘pni tashkil etadi[17].

Statistika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mamlakatga tashrif buyuruvchilar statistikasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻrin Mamlakat Oʻsih

(2011-2020) 		2020[18] 2019[19] 2018[20] 2017[21] 2016[22] 2015[23] 2014[24] 2013 2012 2011
1 Janubiy Koreya bayrogʻi Koreya Respublikasi Decrease −63% 338,877 1,989,322 1,587,959 1,607,821 1,475,081 1,339,678 1,175,472 1,165,789 1,031,155 925,204
2 AQSH bayrogʻi AQSh Decrease −66% 211,816 1,064,440 1,034,396 957,813 869,463 779,217 722,750 674,564 652,626 624,527
3 Xitoy bayrogʻi Xitoy Decrease −29% 170,432 1,743,309 1,255,258 968,447 675,663 490,841 394,951 426,352 250,883 243,137
4 Yaponiya bayrogʻi Yaponiya Decrease −63% 136,664 1,682,788 631,801 884,180 635,238 495,662 463,744 433,705 412,474 375,496
5 Avstraliya bayrogʻi Avstraliya Decrease −67% 55,330 286,170 279,821 259,433 251,098 241,187 224,784 213,023 191,150 170,736
6 Kanada bayrogʻi Kanada Decrease −52% 55,273 238,850 226,429 300,640 175,631 153,363 143,899 131,381 123,699 117,423
7 Tayvan Decrease −73% 48,644 327,273 240,842 236,777 229,303 177,670 142,973 139,099 216,511 181,738
8 Buyuk Britaniya bayrogʻi Birlashgan Qirollik Decrease −61% 39,980 209,206 301,039 282,708 173,229 154,189 133,665 122,759 113,282 104,466
9 Malayziya bayrogʻi Malayziya Decrease −74% 23,359 139,882 145,242 143,566 139,133 155,814 139,245 109,437 114,513 91,752
10 Singapur bayrogʻi Singapur Decrease −85% 19,998 158,595 171,795 168,637 176,057 181,176 179,099 175,034 148,215 137,802
— Barcha davlatlar Decrease 82.05% 1,482,535 8,260,913 7,168,467 6,620,908 5,967,005 5,360,682 4,833,368 4,681,307 4,272,811 3,917,454

Yillik statistika (xorijdan kelganlar)[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Ochave, Revin Mikhael D.. „Philippine tourism industry seen to reach pre-pandemic levels by 2024“. BusinessWorld (2022-yil 21-iyun). 2022-yil 21-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 11-noyabr.
  2. ↑ „Share of Tourism to GDP is 12.7 percent in 2019“. Philippine Statistics Authority. Qaraldi: 2020-yil 19-iyun.
  3. ↑ „Natural Resources and Environment in Philippines“ (Wayback Machine saytida 2009-01-22 sanasida arxivlangan). (n.d.). eTravel Pilipinas. Retrieved January 22, 2009.
  4. ↑ „The problem with the Philippine tourism industry“. 2021-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 9-dekabr.
  5. ↑ „Inbound int’l tourism may pick up starting late 2021“. BusinessWorld (2020-yil 21-oktyabr). 2022-yil 11-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 11-noyabr.
  6. ↑ „Daang Matuwid – Achievements“. Official Gazette of the Republic of Philippines. 2022-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 27-may.
  7. ↑ „Visitor Arrivals; January – December 2019“. Department of Tourism. 2020-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 13-avgust.
  8. ↑ „Tourism Dept. claims 2011 a banner year for the Philippines“. GMA News Online.
  9. ↑ „It's More Fun in the Philippines official website“. 2013-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  10. ↑ Calderon. „Philippine tourism to create 3.6m jobs“. Inside Investor (2013-yil 5-mart). 2020-yil 28-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 23-may.
  11. ↑ „The Philippine Registry of Cultural Property (PRECUP)“. Ncca.gov.ph (2016-yil 24-may). 2018-yil 31-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-mart.
  12. ↑ „e-Knowledge Center“. ICHCAP. 2018-yil 14-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-mart.
  13. ↑ „National Integrated Protected Areas System (NIPAS)“. Chm.ph (2008-yil 24-dekabr). Qaraldi: 2018-yil 29-mart.
  14. ↑ „Protected Areas“. Denr.gov.ph (2017-yil 7-sentyabr). 2018-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-mart.
  15. ↑ „Philippines“ (en). UNESCO World Heritage Centre. 2022-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  16. ↑ „INDUSTRY PERFORMANCE FOR TRAVEL AND TOURISM“ (2015-yil 10-sentyabr). 2014-yil 7-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 9-dekabr.
  17. ↑ „Visitor Arrivals; January - December 2019“. Department of Tourism. 2020-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 13-avgust.
  18. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence January-December 2020“. 2022-yil 14-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 9-dekabr.
  19. ↑ „Department of Tourism-Philippines“. www.tourism.gov.ph. Philippine Department of Tourism. Qaraldi: 2020-yil 19-fevral.
  20. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence January–December 2018“. Philippine Department of Tourism. Qaraldi: 2020-yil 8-yanvar.
  21. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence January–December 2017“. Philippine Department of Tourism. Qaraldi: 2020-yil 8-yanvar.
  22. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence January–December 2016“. Philippine Department of Tourism. Qaraldi: 2020-yil 8-yanvar.
  23. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence January–December 2015“. Philippine Department of Tourism. Qaraldi: 2020-yil 8-yanvar.
  24. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence January–December 2014“. Philippine Department of Tourism. Qaraldi: 2020-yil 8-yanvar.
  25. ↑ 25,00 25,01 25,02 25,03 25,04 25,05 25,06 25,07 25,08 25,09 25,10 25,11 25,12 25,13 25,14 25,15 25,16 "Proposed Foreign Tourist Tax". NTRC Tax Research Journal (National Tax Research Center) XXIX (July 4 – August 2017): 2. Archived from the original on 2018-09-03. https://web.archive.org/web/20180903160833/https://ntrc.gov.ph/images/journal/2017/j20170708a.pdf. Qaraldi: July 13, 2022. Filippinda turizm]]
  26. ↑ „Quickstat; As of November 2007“. National Statistics Office. 2021-yil 13-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  27. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence; January-December 2008“. Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence January–December 2008. 2022-yil 8-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  28. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence; January-December 2009“. March 2, 2022.. 2022-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  29. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence; January-December 2010“. Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence January–December 2010. 2022-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  30. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence; January-December 2011“. Department of Tourism. 2022-yil 13-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  31. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence; January-December 2012“. Department of Tourism. 2022-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  32. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence; January-December 2014“. Department of Tourism. 2022-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  33. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence; January-December 2015“. Department of Tourism. 2022-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  34. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence; January-December 2016“. Department of Tourism. 2020-yil 3-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  35. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence; January-December 2017“. Department of Tourism. 2022-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  36. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence; January-December 2018“. Department of Tourism. 2019-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  37. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence; January-December 2019“. Department of Tourism. 2022-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  38. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence; January-December 2020“. Department of Tourism. 2021-yil 18-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  39. ↑ „Visitor Arrivals to the Philippines by Country of Residence; January-December 2021“. Department of Tourism. 2022-yil 13-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-iyul. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Filippinda_turizm&oldid=4086754" dan olindi