Edem Nalbandov

Edem Useinovich Nalbandov ( qrim tatarcha: Edem Nalbandov, 1926-yil 25-dekabr, Kapsixor qishlog‘i, Qrim ASSR — 1999-yil 22-may, Simferopol ) — bastakor, opera ustasi, Ukraina Bastakorlar uyushmasi a’zosi (1992), SSSR Bastakorlar uyushmasi a’zosi (1977), O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan madaniyat xodimi, Ukrainada xizmat ko‘rsatgan artist (1996), Qrim Avtonom Respublikasi Davlat mukofoti laureati.

Biografiyasi

Qorasubozordagi musiqa maktabining skripka maktabini bitirgan. Deportasiyada u Leninobod musiqa bilim yurtini, 1962-yilda esa Toshkent konservatoriyasining dirijyorlik va xor fakultetini tamomlaydi. U taniqli bastakor B.Zeydmandan bastakorlik saboqlarini o‘rganadi. Nalbandov 1964—1965-yillarda Qrim-tatar ashula va raqs ansambli “Xaytarma”ga boshchilik qiladi. U 1977-yilda Jizzax musiqa bilim yurti direktori, 1980—1993-yillarda Toshkent Madaniyat institutida pedagog sifatida faoliyat yuritadi. Shuningdek, u 1986-yilda “Faxriy nishon” ordeni bilan taqdirlanadi. Nalbandov 1990-yilda Olmaota konservatoriyasida nomzodlik dissertasiyasini himoya qilib, dosent ilmiy unvonini oladi. O‘zbekiston Bastakorlar uyushmasida uning tashabbusi bilan tashkil etilgan qrim-tatar musiqasi seksiyasiga rahbarlik qiladi.

U 1993-yilda u Qrimga qaytib keldi. Edem Nalbandov loyihasi bilan Qrim davlat sanoat pedagogika institutida musiqa ta’limi bo‘limi ochiladi. O‘sha yillarda u Simferopol musiqa bilim yurtida dars beradi.

1998-yilda Amerika bibliografiya instituti (Nyu-York) Edem Nalbandovni "Yil odami" deb atashadi. 2000-yilda jahon san’ati xazinasiga qo‘shgan bebaho hissasi uchun "Hurmat belgisi" unvoni bilan taqdirlanadi.

Ijod faoliyati

Asosiy asarlari: bir pardali “Katta to‘y” baleti, Yu.Bolatning “Dubarali to‘y”(Kamsuqumli to‘y) musiqali komediyasi, jo‘r uchun xalq qo‘shiqlarini qayta ishlash, rapsodiya, uvertyura, konsertino uchun nay va fortepiano, adajio, so‘zsiz ijro uchun violonchel va fortepiano, karnay va orkestr variasiyasi uchun qo‘shiq va romanslarni o‘z ichiga oladi.  

Shuningdek, Nalbandov “Musiqada basamachiqlar” (“Musiqiy odimlar”) musiqiy qo‘llanma muallifi. 1977-yilda Toshkentda bastakor Ilyos Baxshish bilan birgalikda “Сабанынъ саарь” (“Subhidamda”) qrim-tatar xalq qo‘shiqlari to‘plamini nashr ettiriladi, 1996-yilda esa Simferopolda uning 348 ta qo‘shiq matni qayta nashr etiladi.

Manbalar

• Mambetova G. Qrim-tatar musiqasi // Musiqiy ukrainshunoslik: zamonaviy o'lchov. - K .: Ularni IIFE. M. T Rylskiy, 2009. - Nashr. 3.

Havolalar

• Olga Gumenyuk Toza suvning tiniq oqimi (Wayback Machine saytida 2014-07-14 sanasida arxivlangan) // Qrim dialogi - No 37 (122) 4 noyabr, 2006 yil
• Gulnora USEINOVA Edem Nalbandov - avlodlari faxrlanadigan xalq tarixidan bir parcha // Qrim ovozi - 16 dekabr 2011 yil (rus. )