Charlz Simonyi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Charlz Simonyi (10-sentabr 1948-yilda tug'ilgan) - Vengriyalik-amerikalik dasturiy ta'minot me'mori.  

U birinchi marta Bill Geytsga grafik foydalanuvchi interfeysini taqdim etdi, keyinchalik uni o'z hayotida his qilgan ikkita inqilobchi narsadan birinchilari deb tasvirladi[1].

U Microsoft dastlabki Microsoft Office versiyasini yaratgan Microsoft dasturlari guruhini boshladi va boshqardi[2].

U niyatli dasturlash konsepsiyasini ishlab chiqish va sotish maqsadida "Intenttional Software" ni (Microsoft tomonidan 2017-yilda sotib olingan) asos solgan va boshqargan[2][3][4].

2007-yil aprel oyida Soyuz TMA-10 u kosmosda beshinchi kosmik sayyoh va ikkinchi Vengriyalik bo'ldi. 2009-yil mart oyida Soyuz TMA-14 kemasida u Xalqaro kosmik stansiya ikkinchi bor sayohat qildi.

2022-yil 15 noyabr holatiga ko'ra, Simonyining sof qiymati 5,2 milliard AQSh dollari edi[5].

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Erta hayot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Simonyi Vengriya Budapeşt shahrida tug'ilgan. Uning otasi Károly Simonyi Budapeşt texnik universiteti elektr muhandisligi professor[6] bo'lib, birinchi Vengriya yadro qismlar tezlatgichisini yaratgan[7]. O'rta maktabda o'qiganida u 1960-yillarning boshida kompyuter laboratoriyasida kechki soqchi sifatida yarim vaqt ishlagan va katta sovet Ural II[8] mainframe ustidan nazorat qilgan. U kompyuterga qiziqish ko'rsatdi[9] va laboratoriya muhandislaridan biri tomonidan dasturlashni o'rgandi. Maktabni tashlaganida u kompayyerlarni ishlab chiqishni o'rgangan va ulardan birini hukumatga sotgan. U Daniya kompyuter savdo delegatsiyasi a'zolariga o'z kompilatori namoyishini taqdim etdi. 2006-yilda u yoshligida orzu "Ungariyadan chiqib, G'arbga ketish va erkin bo'lish" ekanligini aytdi[10].

Karyerasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Simonyi 17 yoshida Vengriyani qisqa muddatli viza bilan tark etdi, ammo qaytib kelmadi. [2] U 1966-yilda Daniya A / S Regnecentralen tomonidan ishga olingan va u Per Brinch Hansen va Peter Kraft bilan RC 4000 minikompyuter Real-time Control System-da ishlagan, va Peter Naur bilan GIER ALGOL kompylatorida ishlagan[11][12].

Keyinchalik u 1968-yilda Daniya AQShga ko'chib o'tdi va Kaliforniya universiteti, Berkli o'qishga kirdi, u erda 1972-yilda Butler Lampson ostida Muhandislik matematikasi va Statistika bo'yicha bakalavr diplomini oldi[12]. U Nyu-Yorkdagi Juliard maktabi va Vengriyaning Peks universiteti tomonidan faxriy doktorlik darajasiga ega[13].

1997-yilda Simonyi keng qo'llaniladigan ish stoli ishlab chiqarish dasturini ishlab chiqaradiganligi uchun Milliy muhandislik akademiyasi a'zosi etib saylandi. U 2008-yilda Amerika san'at va fanlar akademiyasi a'zosi bo'ldi. 1998-yildan buyon Simonyi Prinstondagi ilg'or tadqiqotlar instituti boshqaruvchilar kengashi a'zosi bo'lib xizmat qilib kelmoqda va 2008-yilda uning raisi bo'ldi[14]. Simonyi 2000-yilda Amerika muvaffaqiyat akademiyasining Oltin plakat mukofotiga sazovor bo'ldi[15][16].

Microsoft[tahrir | manbasini tahrirlash]

1981-yilda Metcalfe taklif qilganida, u Microsoft-da Bill Geytzni tashrif buyurdi. Simonyi Microsoft-da dasturlar guruhi tashkil etishni taklif qildi. Birinchi dastur WYSIWYG so'z protsessoridir. [9] Microsoftda Simonyi o'zining eng foydali mahsulotlari bo'lgan Word va Excel, shuningdek, Excelning oldingi Multiplanning tashkilot va dasturlarini qurdi. Simonyi dasturlar uchun "daromad bombasi" deb nomlangan strategiyani qo'llab-quvvatladi. Natijada paydo bo'lgan dasturlar juda ko'p portativ edi, garchi Microsoftning MS-DOS qaratilgan va IBMning standartlashtirishi portativlikni kamroq muhimlashtirgan bo'lsa ham[17].

2004-yilda Simonyi axborot texnologiyalari sohasida o'zining innovatsion ishlarining sanoat bo'ylab ta'siri uchun Wharton Infosys Business Transformation Awardini olgan[18].

2017-yil 18 aprel kuni Microsoft tomonidan "Intenttional Software" sotib olingan[19].

Patentlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Simonyi hozirda 11 ta patentga ega:

Simonyi faol xayriyachi bo'lgan.

U uchta professorlik lavozimini tashkil etishni moliyalashtirdi:

  • 1995-yilda Oksford universiteti fanni o'rganish bo'yicha Simonyi professoriyasi, Richard Dawkins (1995-2008) tomonidan birinchi marta o'tkazildi, hozirda u Marcus du Sautoy tomonidan
  • 1997-2002 yillarda Stanford universiteti o'qitish sohasida innovatsiya uchun Simonyi professori, Eric S. Roberts tomonidan o'tkazilgan
  • 2005-yilda 25 million dollarlik xayr-ehson doirasida Nyu-Jersi shtatining Prinston shahridagi ilg'or tadqiqotlar institutida matematik fizika professori Simonyi, 2005-yildan hozirgacha Edvard Uiten tomonidan o'tkazilgan.

2017-yil fevral oyida Simonyi va uning rafiqasi Lisa yangi binoni tugatish uchun Vashington universiteti Kompyuter fanlari va muhandislik departamentiga 5 million dollar mablag' ajratishdi[20].

Simonyi Donald Tramp 2020-yilgi prezidentlik kampaniyasi 200 000 dollar mablag' sarfladi[21].

Simonyi Marta Stewart bilan 2008-yilgacha 15 yil uchrashdi[22].

Simonyi Shvetsiyalik millionerning qizi Lisa Persdotter bilan turmush qurgan. U undan 32 yosh kichik. Ular 2008-yil 22-noyabrda Shvetsiya Gotenburg shahrida bo'lib o'tgan xususiy marosimda turmush qurishdi. Ularning eng yaqin do'stlari, shu jumladan Bill Geyts ham ishtirok etdi[23][24]. Ular ikkita qizga ega bo'lishdi[25].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Gates. „The Age of AI has begun“. gatesnotes.com. Qaraldi: 2024-yil 20-fevral.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Lohr, Steve. „A Microsoft Pioneer Leaves to Strike Out on His Own“. The New York Times (2002-yil 17-sentyabr), s. C4. Qaraldi: 2008-yil 21-may.
  3. ↑ Aitken, W. „Transformation in intentional programming“,. Proceedings. Fifth International Conference on Software Reuse (Cat. No.98TB100203), 1998 — 114–123 bet. DOI:10.1109/ICSR.1998.685736. ISBN 0-8186-8377-5. 
  4. ↑ Simonyi, C. „Intentional software“,. Proceedings of the 21st annual ACM SIGPLAN conference on Object-oriented programming systems, languages, and applications - OOPSLA '06, 2006 — 451 bet. DOI:10.1145/1167473.1167511. ISBN 1595933484. 
  5. ↑ „Forbes: Real-Time Billionaires“. Forbes.com. Qaraldi: 2022-yil 15-noyabr.
  6. ↑ Peter Weibel. Beyond Art: A Third Culture : a Comparative Study in Cultures, Art, and Science in 20th Century Austria and Hungary. Springer, 2005 — 351 bet. ISBN 978-3-211-24562-0. 
  7. ↑ „Fizikai Szemle 2001/10. - Keszthelyi Lajos: SIMONYI KÁROLY 1916 - 2001“. fizikaiszemle.hu. Qaraldi: 2020-yil 23-yanvar.
  8. ↑ The Associated Press. „Soyuz capsule carrying U.S. billionaire Charles Simonyi docks at space station“. International Herald Tribune. The New York Times Company (2007-yil 9-aprel). Qaraldi: 2008-yil 31-iyul.
  9. ↑ 9,0 9,1 Alesso, H. Peter „Charles Simonyi“,. Connections: Patterns of Discovery. Wiley-IEEE, 2007 — 93 bet. ISBN 978-0-470-11881-8. 
  10. ↑ „From Hungary to the galaxy, Simonyi's goals always high“. Seattle Times (2006-yil 27-oktyabr). Qaraldi: 2015-yil 14-aprel.
  11. ↑ „Foreword“,The Origin of Concurrent Programming: From Semaphores to Remote Procedure Calls Per Brinch Hansen: . Springer, 2002 — 534 bet. ISBN 978-1-4757-3472-0. 
  12. ↑ 12,0 12,1 „Charles Simonyi“. Programmers At Work (2008-yil 25-fevral). Qaraldi: 2019-yil 25-oktyabr.
  13. ↑ „Charles Simonyi“. Computer History Museum. Qaraldi: 2019-yil 25-oktyabr.
  14. ↑ „Charles & Lisa Simonyi Fund for Arts & Sciences“. Bloomberg News. Qaraldi: 2019-yil 29-oktyabr.
  15. ↑ „Golden Plate Awardees of the American Academy of Achievement“. www.achievement.org. American Academy of Achievement.
  16. ↑ „Jeff Bezos Biography and Interview Photo“. — „A discussion on the future of technology at the 2001 Summit. Bezos is joined by Bell Labs President Dr. Jeong Kim, Microsoft’s Dr. Charles Simonyi, Stanford President Dr. John L. Hennessy, and tech entrepreneur Dr. Kenan Sahin.“.
  17. ↑ Robert Mitchell (2002-12-09). „Microsoft Days: Transforming the Desktop“. Computerworld. 2008-09-05da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2008-05-21.
  18. ↑ „Infosys and Wharton School Announce the Wharton Infosys Business Transformation Awards 2004 North America“. Infosys (2004-yil 1-iyul). Qaraldi: 2019-yil 29-oktyabr.
  19. ↑ „Microsoft acquires Intentional Software and brings old friend back into fold“ (2017-yil 18-aprel).
  20. ↑ „UW CSE receives $5 million gift from philanthropists, technologists and entrepreneurs Charles and Lisa Simonyi“. University of Washington (2017-yil 16-fevral). Qaraldi: 2019-yil 29-oktyabr.
  21. ↑ „Here Are The Billionaires Who Donated To Donald Trump's 2020 Presidential Campaign“. Forbes. Qaraldi: 2024-yil 28-mart.
  22. ↑ „Martha Stewart Still Stewing Over Donald Trump“. People. 2008-01-12. Qaraldi: 2008-05-21.
  23. ↑ Bergfeldt, Carina; Camilla Sundell. „Gates vilda festnatt i Göteborg“ (sv). Aftonbladet (2008-yil 22-noyabr). Qaraldi: 2009-yil 24-oktyabr. (Gates' wild party night in Gothenburg)
  24. ↑ Lindwall. „Lisa Persdotter, 28, gifter sig med miljardär“ (sv). Göteborgs-Tidningen (2008-yil 8-sentyabr). 2008-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 25-oktyabr.
  25. ↑ „Simonyi and Persdotter expecting a baby“. www.bizjournals.com. Qaraldi: 2023-yil 28-aprel. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Charlz_Simonyi&oldid=4249301" dan olindi