Bir frank (Shveysariya)

Bir frank (fransuzcha: Un franc; nemischa: Einfrankenstück, Einfränkler) — 1850-yildan beri faqat tangalar koʻrinishida muomalaga chiqarilgan Shveysariya banknotlarining nominal qiymati. 1938-yildagi 1 franklik banknot, Shveysariya banknotlarining toʻrtinchi seriyasining qolgan banknotlari singari muomalaga kiritilmadi.

Shveysariyaning davlat tillarida „frank“ pul birligining nomi boshqacha yoziladi: nemis tilida — Franken, fransuz — frank, italyancha — Franko. Shveysariyaning barcha bir frank tangalarida nominal pul birligining qisqartirilgan nomi bilan koʻrsatilgan — Fr. Bir franklik tangalarda davlat nomi lotin tilida koʻrsatilgan — HELVETIA.

Tarix

1848-yilda qabul qilingan Shveysariya konstitutsiyasi federal hukumatning tanga zarb qilish boʻyicha mutlaq huquqini belgilab berdi. 1850-yil 7-mayda tangalar zarb qilish toʻgʻrisida federal qonun qabul qilindi, oʻsha yili Shveysariya tangalarini, shu jumladan bir frank tangalarni zarb qilish boshlandi. Tanganing modeli oʻymachi Antuan Bovis (Jeneva) tomonidan Albert Uolch (Bern) eskizi asosida yaratilgan. Bu turdagi kumush tangalar 1861-yilgacha zarb qilingan bo‘lsa, 1850-1857-yillarda 900-chi tangalar, 1860-1861-yillarda esa 800-chi tangalar zarb qilingan.

1968-yildan beri mis-nikel qotishmasidan tangalar zarb qilingan.

1971-yil 1-aprelda 1875-yil namunasidagi kumush tangalarni muomaladan chiqarish toʻgʻrisida qonun qabul qilindi. Oʻsha kuni ular qonuniy toʻlov kuchini yoʻqotdilar, faqat 1968-yildagi mis-nikel qotishmasidan bir frank tangalari muomalaga chiqarila boshlandi.

1850 va 1851-yillarda Parijda bitta frank tanga zarb qilingan, sudning belgisi orqa tarafdagi „A“ harfi. 1857-yildan beri tangalar Shveysariya zarbxonasi tomonidan zarb qilingan, zarbxonaning belgisi orqa tarafdagi „B“ harfidir. 1968-yilda tirajning bir qismi (15 million) Buyuk Britaniya Qirollik zarbxonasi tomonidan zarb belgisisiz amalga oshirilgan.

1982-yilgacha tangalarning old tomonida Shveysariya kantonlarini ifodalovchi 22 ta yulduz tasvirlangan. 1979-yilda Yura kantoni Bern kantonidan ajralish natijasida tashkil topgan, ammo tangalarning old tomonidagi 23-yulduz 1983-yilgacha paydo boʻlgan.

Tangalar

Rasm	Diametri, mm	Qalinligi, mm	Massa, g	Metall	chekka	Zarb yillari	Muomaladan chiqarilgan
	23	1.55	5	Kumush — mis 900/100	nayli	1850, 1851, 1857 yillar	1869-yil 1-yanvar
	23	1.55	5	Kumush — mis 800/200	nayli	1860, 1861	1878-yil 1-yanvar
	23	1.55	5	Kumush — mis 835/165	nayli	1875-1877, 1880, 1886, 1887, 1894, 1896, 1898-1901, 1903-1914, 1916, 1920, 1921, 1928, 1931, 1932, 1934, 1936, 1937, 1939, 1924-1954 1953, 1955-1967	1971-yil 1- aprel
	23	1.55	4.4	Mis — nikel 750/250	nayli	1968-1971, 1974-