Benben
.jpg)
Benben (Ben-ben) — Nunning asosiy suvlaridan paydo boʻlgan tepalik. Misrliklar mifologiyasiga koʻra yaratuvchi xudo Atum tepalikdan pastga tushib, qanday xudolarni yaratish haqida oʻylay boshladi. Piramida matnlaridagi 587- va 600-boblarda Atumning oʻzi baʼzan tepalik deb ataladi. Unda aytilishicha tepalik kichik piramidaga aylangan, u Junuda (Geliopolis) joylashgan boʻlib, u Atum oʻrni boʻlgan.
Boshqa shaharlarda birlamchi tepalikning koʻrinishi boʻyicha oʻz versiyalari mavjud edi. Memfis mifologiyasida asosiy tepalik yer xudosi Tatenenning mujassamlanishi boʻlib, undan „har xil taomlar va idishlar, muqaddas qurbonliklar va barcha yaxshi narsalar“ kelib chiqqan[1].
Benben toshi[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Бенбен iyerogliflari |
|---|
Benben toshi Feniks ibodatxonasida topilgan. U tirilish va qayta tugʻilishga qodir boʻlgan, shuningdek, fasllarning ketma-ketlik tabiatini ifodalovchi bu qushning ramzi edi. Nemis Misrshunoslaridan birining yozishicha, u bir vaqtlar muqaddas ustun ustida turgan[2].
Benben Toshi asosiy tepalik sharafiga nomlangan. Bu Geliopolning Quyosh ibodatxonasidagi muqaddas tosh edi. Bu quyoshning birinchi nurlari tushgan joy boʻlgan. U toʻrt tarafli piramidalar va obelisklarning prototipi boʻlgan deb ishoniladi[3][4]. Shuningdek, obelisklarning tepalari va piramidalar zarhal qilingan deb ishoniladi. Feniks yoki Bennu qushi Geliopolda hurmatga sazovor boʻlib, u yerda Benben yoki muqaddas tol[5] ustida yashashi aytilgan. Misrolog Barri Kempning fikriga koʻra, Benben, Feniks va quyosh oʻrtasidagi bogʻliqlik quyidagi soʻzlarning uygʻunligida boʻlishi mumkin: „Koʻtarilayotgan (weben) quyosh nurlari Bennu qushi yashaydigan Benbenga tushadi“. Piramida matnlarining 600-bobida shunday deyilgan: „Atum Geliopoldagi Bennu saroyida Benben kabi koʻtarildi“[6].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Benben haqida Vikipediyaning qardosh loyihalarida koʻproq bilib oling | |
|
Maʼno va tarjimalari Vikilugʻatda |
|
Media fayllar Vikiomborda |
|
Taʼlim resurslari Vikiversitetda |
|
Xabarlar Vikiyangiliklarda |
|
Iqtibos, maqol va matallar Vikiiqtibosda |
|
Asarlar matnlari Vikimanbada |
|
Kitob va darsliklar Vikikitobda |
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Historia Religionum. Leiden: E. J. Brill, 1969 — 68 bet.
- ↑ The Supreme Council of Antiquities. Annales Du Service Des Antiquités de l'Egypte. American University in Cairo Press, 2009-10-31. ISBN 9789774790331.
- ↑ National Geographics
- ↑ Touregypt: Pyramids
- ↑ Jobim Sampson, documentaire Aux frontières de la science : au cœur des pyramides, National Geographic, 2002
- ↑ George Hart. Egyptian Myths. University of Texas Press, 1990, p. 16.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Manfred Lurker. Lexikon der Götter und Symbole der alten Ägypter. Sherz, 1998-yil.
- Barri Jon Kemp. Qadimgi Misr: tsivilizatsiya anatomiyasi. Routledge, 1991, p. 88.
- Ketrin A. Bard. Qadimgi Misr arxeologiyasi entsiklopediyasi. Routledge, 1999, p. 205.
- Jorj Xart. Misr afsonalari. Texas universiteti matbuoti, 1990, bet. 11, 12, 16.
- Hans Bonnet. Benben, in: Lexikon der ägyptischen Religionsgeschichte. Gamburg, 2000-yil. ISBN 3-937872-08-6. S. 100f.
- Yadviga Lipinska, Marek Markinyak. Mitologia Starozytnego Misr. Varshava: „Auriga“, 2006-yil. ISBN 83-922635-5-3.
- Andrzej Niwiński : Bóstwa, kulty i rytuały starożytnego Misr. Varshava: Świat Książki, 2004, s. 165. ISBN 83-7391-201-0.