Bel (Poseydon o‘g‘li)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Bel (qadimgi yunoncha: Βῆλος qadimgi yunoncha: Βῆλος) - qadimgi yunon afsonalarining qahramoni, Misr podshohi. Poseydon va Liviyaning o‘g‘li, Agenorning egizagi. Perseus va Gerkules kabi qator mifologik qahramonlarning ajdodi. U ko‘pgina qadimgi matnlarda sharq xalqlari ilohi Baal'ga o‘xshatiladi.

Kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Liviya Belning onasi bo‘lib, Zevsning Iodan o'g'li, Misr shohi Epafning qizi edi. Shunday qilib, Bel Argosning ilk shohlari oilasiga mansub. Liviya dengiz xudosi Poseydondan homilador bo‘lgan va egizaklar - Bel va Agenorni dunyoga keltirgan.

Mifologiyada[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bel Misr podshohi edi, uning egizagi Agenor esa Finikiyada Sidon va Tirni boshqargan. Panopolitanlik Nonnus uni "Liviyalik Zevs" deb ataydi[1]. Bel, asosan, yunon afsonalarining nasabnomalarida keladi. Bevosita u haqdagi afsonalar kam uchraydi[2]. Shu bilan birga, ko‘plab qadimgi yozuvchilar Misrning afsonaviy shohini sharqiy iloh Baal bilan ayni deb tasvirlaydi (ismning boshqa namunalari - Baal, Baal, Bel) [3] . Nemis qadimshunosi Karl Tümpel taxmin qilishicha, Bel nomi yunonchadan kelib chiqqan bo‘lishi mumkin[3]. Robert Graves esa, bu nom va hatto qahramonning o‘zi ham sharq afsonalarini o‘zlashtirish natijasi ekaniga amindir: “Bel - Eski Ahdning Baal va Apokrifaning Belilidir. U o‘z nomini shumerlar oy ma'budasi hisoblanmish ag'darilgan Belili'dan olgan".[4]

Pausanias Belusni "Liviyaning o'g'li, qandaydir misrlik" deb ataydi, uning nomi Bobil xudosiga berilgan[5]. Pseudo-Gyginusga ko'ra, birinchi bo‘lib qilich bilan jang qilgan aynan Beldir (undan bunday yakkakurashlar yog'och kaltaklar bilan qilingan) va shuning uchun ham uning nomi urushni bildiruvchi so'z (bellum)dan shakllangan[6]. Diodor Sikulusning yozishicha, Belus Furot daryosida mustamlakaga asos solgan misrlik ko'chmanchilarga yetakchilik qilgan; yangi shaharda u bobilliklardan olingan so‘z bilan "xaldiylar" deb atalgan kohinlar hay'atini tuzgan. Bu hay'at aʼzolarining vazifasi yulduzlarni kuzatish bo‘lib, har qanday soliqlardan ozod qilingan edi[7].

Avlodlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bel Nil daryosi xudosining qizi Anxinoega uylangan. Bu nikohdan Misr va Danaus nomli egizaklar tug'ilgan. Birinchisi Misr va Arabistonga hukmdorlik qilgan, ikkinchisi Liviyani boshqargan[6]. Evripidning yozishicha, Kefey (Efiopiya qiroli) va Andromedaning eri Phineus ham Belusning farzandlari edi[8]. Ferakid Belusning Damno ismli qizi ham bo‘lganini yozadi. U amakisi Agenor bilan turmush qurib, Feniks (Finikiya qirolligi asoschisi) va ikki qiz: Isu va Meliyani dunyoga keltirgan. Ular esa amakivachchalari - Misr va Danaus [3]ga turmushga chiqqan.

Gesiodning so'zlariga ko'ra, Belusning Froniya ismli qizi ham bo‘lib, u Germesdan Kassiopiyaning otasi va Arabistonning eponimi - Arabni dunyoga keltirgan11 [9]. Panopolitanlik Nonnis o‘zining "Dionisning qilmishlari" asarida aytishicha, Bel besh o'g'il: Phineus, Feniks, Agenor, Misr va Danausning otasi bo‘lgan[1].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 Нонн Паннополитанский.
  2. ↑ Мифы народов мира 1988.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Belos 3 1897.
  4. ↑ Грейвс 2005.
  5. ↑ Павсаний.
  6. ↑ 6,0 6,1 Гигин.
  7. ↑ Диодор Сицилийский.
  8. ↑ Аполлодор.
  9. ↑ Гесиод.

Havolalar va adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]


Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. Грейвс Р.. Мифы Древней Греции. Екатеринбург: У-Фактория, 2005. ISBN 5-9709-0136-9. 
  2. Мифы народов мира. М.: Советская энциклопедия, 1988. 
  3. Tümpel K. Belos 3 // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. — 1897. — Bd. III, 1. — Kol. 259—264.
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Bel_(Poseydon_o‘g‘li)&oldid=4207531" dan olindi