Agenor

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Agenor (dr.dr.Ἀgkhnōr) — qadimgi yunon mifologiyasining qahramoni, Tir va/yoki Sidon shohi. Poseydon va Liviyaning oʻgʻli, Bela egizak ukasi, Yevropaning otasi. Zevsni qizini oʻgʻirlab ketganida, Agenor oʻgʻillarini Sharqiy Oʻrta yer dengizi boʻylab qidirishga yubordi. U Fiv va Krit shohlarining ajdodlari hisoblangan.

Mifologiyada[tahrir | manbasini tahrirlash]

Agenorning onasi qadimgi mualliflar Misr shohi Epafning qizi Liviya nimfini — Zevsning Iodan oʻgʻli deb atashadi; shunday qilib, Agenor Argosning birinchi shohlaridan kelib chiqqan. Liviya dengiz xudosi Poseydondan homilador boʻlib, ikkita egizak — Agenor va Belni dunyoga keltirdi. Birinchisi Sidon va/yoki[1] Tirning shohi boʻlib, ikkinchisi Misrda[2] hukmronlik qilgan. Muqobil variantlarga koʻra, Agenor Belning oʻgʻli[3] yoki Ioning oʻgʻli edi[4]. Uning Tirdagi saroyi Nonn Panopolitanni[5] eslatadi. Baʼzan qadimgi mualliflar Agenorni Frakya shohi deb atashadi, chunki bu mamlakatda uning oʻgʻillaridan biri hukmronlik qiladi[6].

Pseudo-Apollodorusning soʻzlariga koʻra, Agenor Telephassaga uylangan boʻlib, unga Kadmus, Feniks va Kilik oʻgʻillarini, shuningdek, qizi Yeuropani tugʻdi. Baʼzi manbalarga koʻra ushbu roʻyxatga yana ikkita oʻgʻil, Fineya va Fasos qoʻshiladi. Pseudo-Hyginus Agenor Argiopening rafiqasi, Evripid fojialarining  muallifi Sxoliyev — Belus Antiopaning qizi deb ataydi. Ferekidning yozishicha, Bel Damnoning qizi Agenor Feniks, Isa (amakivachchasi Aegyptning rafiqasi) va Meliyani (Danayning rafiqasi)[7] tugʻgan va keyinchalik Agenor Kadmusning onasi boʻlgan daryo xudosi Nilning qizi Argiopaga uylangan. Antioxiyalik Yuhannoga koʻra, Tir shohi Tiroga uylangan va Kadm, Kilik, Feniks, Yevropa va Siraning otasi boʻlgan[4].

Zevs buqaning qiyofasida Yevropani oʻgʻirlab ketganida, Agenor oʻgʻillarini uni izlashga joʻnatdi va singlisisiz qaytib kelishlarini taqiqladi. Yevropa topilmadi; natijada, Agenoridlar Sharqiy Oʻrta yer dengizi boʻylab tarqaldi. Kadm Fivning asoschisi, Yevropaning oʻgʻli Minos-Krit qiroli, Finey — Frakiya qiroli, — KKilik va Feniks — mos ravishda Kilikiya va Finikiya eponimlari,  Fasos — Egey dengizining shimolidagi orolning eponimi asoschisiga aylandi[2][1].

Xotira[tahrir | manbasini tahrirlash]

Virgil Tir Karfagen koloniyasini „Agenor shahri“[8] deb ataydi. Ushbu qahramonga Karfagenning afsonaviy asoschisi Didoning nasabnomasi oʻrnatilgan[4].

Olimlar Agenor afsonasida orol va materik Elladaning Finikiya bilan qadimiy aloqalari haqidagi hikoyani koʻrishadi[4][1]. 1XIX asrga kelib, Agenorning nomi semitik kelib chiqishi, Kanʼon soʻzlari bilan umumiy boʻlgan gipotezasi ilgari surildi. Bu nom Arkadiya, Argos, Ahaya, Etoliyada joylashgan afsonalar bir qator mifologik belgilar bilan atalgan; fikrlardan biriga koʻra, dastlab Peloponnesning bir qahramoni haqida gapirar edi, keyinchalik u Elladaning turli hududlari va Sharqiy Oʻrta yer dengizi bilan bogʻliq edi[2].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Ярхо 1987.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Dümmler 1893.
  3. ↑ Нонн Панополитанский 1997.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Stoll 1886.
  5. ↑ Нонн Панополитанский 1997, XL, 366.
  6. ↑ Лосев 1996, с. 223.
  7. ↑ Tümpel 1897.
  8. ↑ Вергилий 2001, I, 338.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Публий Вергилий Марон Энеида. — M.: Лабиринт, 2001. — 288 с. — ISBN 5-87604-127-0
  • Нонн Панополитанский Деяния Диониса. — Andoza:СПб.: Алетейя, 1997. — 554 с. — ISBN 5-89329-033-X
  • Лосев А. Мифология греков и римлян. — M.: Мысль, 1996. — 975 с. — ISBN 5-244-00812-9
  • Yarxo V. Agenor // Mifi narodov mira. — 1987. — T. 1. — S. 35.
  • Dümmler G. Agenor 1 // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. — 1893. — Bd. I, 1. — Kol. 774—775.
  • Stoll H. Agenor 1 // Ausführliches Lexikon der griechischen und römischen Mythologie / Roscher Wilhelm Heinrich. — Leipzig: B. G. Teubner, 1886. — B. I, 1.
  • Tümpel K. Belos 3 // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. — 1897. — Bd. III, 1. — Kol. 259—264.
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Agenor&oldid=2550078" dan olindi