Baqliyya

Baqliyya yoki Būrāniyya X asr boshlarida Iroq janubida faol boʻlgan Qarmatianlarning kichik guruhi boʻlgan edi.

Guruh 907-yilda Abbasidlar xalifaligi tomonidan Zikrawayh ibn Mihrawayh qoʻzgʻoloni magʻlubiyatga uchragan qarmatiyaliklar qoʻzgʻolonidan soʻng paydo boʻlgan. Zikrawayh vafot etadi, lekin uning Sawaddagi (Kufa atrofidagi unumdor qishloq hududi) koʻp izdoshlari uning oʻlmaganiga ishonishdi va ularga rahbarlik qilish uchun qaytib u joyga kelishdi. 907-908-yillarda Abu Hatim az- Zutti ismli dā'ī (ismoiliy missioner) Sawadda faol boʻlgan va oʻz izdoshlariga sarimsoq, piyoz va sholgʻom yeyishni, hayvonlarni soʻyishni va muayyan islom diniy marosimlariga rioya qilishlarini izdoshlariga chuntirib oʻtgan. Bundan uning izdoshlari Baqiliyya taxallusini oladilar, tez orada bu nom Savad qarmatiylariga nisbatan qoʻllanila boshlandi. Tez orada Zikrawayh tarafdorlari safiga Hamdan Qarmat va Abu Muhammad Abdon tarafdorlari qoʻshildi, ular hali ham Muhammad ibn Ismoilning Mahdi boʻlib qaytishiga ishonadilar.

Bu harakat saqlanib qoladi va hatto Mas’ud ibn Hurayth va Abu Muhammad Abdonning jiyani Iso ibn Muso boshchiligida Kufa va Wasit atrofidagi hududlarda Abbasidlarga qarshi bir necha qoʻzgʻolon koʻtardi. Abu Tohir Jannabi boshchiligidagi Bahrayn qarmatiylari 927-yilda Iroqqa bostirib kirganlarida, ular qoʻzgʻolon koʻtardilar, ammo abbasidlar sarkardasi Horun ibn Gʻarib tomonidan magʻlubiyatga uchradilar. Ularning bayroqlari oq rangda boʻlib, Qur’ondan isroilliklarning Fir’avn zulmidan qutqarilishi haqidagi yozuvlar bilan tasvirlangan. Asli fors boʻlgan bir qancha qarmatianlar Bahraynilar safiga qoʻshilishdi va keyin ularga ergashib oʻz vatanlariga borishdi va u yerda „ Ajamiyyūn“ nomi bilan mashhur boʻlishdi.

Havolalar

• Daftary, Farhad (2012). "Baqliyya". Historical Dictionary of the Ismailis. Scarecrow Press. 29–30 b. ISBN 978-0810861640. https://books.google.com/books?id=FdLeEkAUoGIC&pg=PA29.