Azim Azimzade

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Azim Azimzade
Əzim Əzimzadə

Tavalludi 7-may 1880-yil
Vafoti 15-iyun 1943-yil(1943-06-15)
(63 yoshda)
Baku, Azerbaijan SSR, Soviet Union
Millati Azerbaijani
Sohasi Artist, Caricaturist

Azim Aslan oghlu Azimzade ( ozarbayjoncha: Əzim Aslan oğlu Əzimzadə; 1880-yil 7-may 1943-yil 15-iyun) ozarbayjonlik rassom, satirik va karikaturachi . U 1927-yilda Ozarbayjon SSR xalq artisti faxriy unvoni bilan taqdirlangan[1] [2].

Biografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yosh Azim Azimzoda
Ruins of Reichstag

Azim Azimzade 1880-yil 7-mayda Rossiya imperiyasining Boku gubernatorligidagi Novxani qishlog'ida, hozirgi Ozarbayjonda tug'ilgan[1] [3]. Neft sanoati ishchisining oʻgʻli boʻlib, uning toʻrt nafar ukasi bor edi, ularning har biri 10 yoshga toʻlmasdan vafot etgan[1].

Azimzade badiiy ta'lim olmagan va o'zini o'zi tarbiyalagan[1] [2] [3]; 1906-yilda ozarbayjon satirik grafika sanʼatining boshlanishi boʻlgan jurnallarda ijtimoiy-siyosiy mavzudagi rasmlarini nashr eta boshladi. Azimzade 1905-yilgi rus inqilobida ham faol qatnashgan va Ozarbayjon Xalq Komissarligining Madaniy ma’rifat bo‘limi mudiri bo‘lgan.

Azimzade inqilobdan keyin kitob, molbert grafikasi, kitob illyustratsiyasi, satirik jurnal va gazetalar uchun rasmlar, liboslar qoralamalari, dekoratsiyalar, siyosiy karikatura va plakatlar kabi turli asarlar nashr ettirdi. Azimzade tomonidan yaratilgan barcha plakatlarning deyarli yarmi dinga qarshi mavzularda boʻlgan, biroq u 1925-yilda chop etilgan va xalq mulkini talon-taroj qiluvchini qishloqdan uzoqroqqa uloqtirgan dehqon tasviri kabi koʻproq siyosiy mavzudagi plakatlarni ham chizgan. .

Uning karikatura rivoji 1905-yilda birinchi rus inqilobi g‘oyalari ostida tashkil etilgan va 1917-yildagi rus inqilobidan keyin qayta tiklangan satirik “Molla Nasriddin ” jurnali bilan chambarchas bog‘liq. Azimzade muharrir Jalil Mammadguluzadeh bilan yaqindan hamkorlik qilib, ko'plab illyustratsiyalar nashr ettirdi va "Molla Nasraddin" ning bosh rassomi bo'ladi[3]. 1923-yilda Sovet Ittifoqi Kommunistik partiyasi a'zosi bo'ldi.

1927-yilda Azimzade Ozarbayjon SSR xalq artisti faxriy unvoni bilan taqdirlandi. [3] Taxminlarga ko'ra, u Ozarbayjon Kompartiyasining birinchi kotibi va Azimzade ijodining muxlisi bo'lgan Mir Jafar Baghirov bilan tanishligi tufayli siyosiy qatag'onlardan qochgan[4].

Azimzade shoir Mirza Alakbar Sabirning [3] toʻplamlari uchun 56 ta rangli toshbosma, Abdurrahim bey Hagverdiyev, Nariman Narimanov va Huseyngulu Sarabski asarlari uchun rasmlar yaratdi. 1927-yilda Azimzoda G.K.Sanilyning "Wild Ox" she'rlarida uchraydigan bolalar ertaklariga rasmlar chizgan.

1930-yillarda Azimzade ijtimoiy tengsizlikni oʻrganuvchi “Wedding of the Rich People”, “ Wedding of the Poor People” kabi mavzuli akvarel boʻyoqlarini tugatdi . 1933-yilda Azimzade birinchi marta Moskvada ozarbayjon rassomlarining ko'rgazmasida plakatlarini namoyish etdi va markaziy matbuot tomonidan yaxshi baholandi. 1937-yilda u 26 ta rasmdan iborat "Shadows of the Past" to'plamini nashr etdi.

Ikkinchi jahon urushi boshlanishida Azimzade boshqa sovet rassomlari bilan birga ozarbayjon va rus tillarida yozilgan Agitokon plakatlarini yaratishda faol ishtirok etdi. S.Rahman, Y.Fidler, G.Stroganov, M.Seyidzode, Nigar Rafibeyli kabi yozuvchi va shoirlar ham afishalarda rassomlar bilan hamkorlik qilgan. Azimzade Sovet urushi davridagi <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Anti-fascism" rel="mw:ExtLink" title="Anti-fascism" class="cx-link" data-linkid="95">anti-fascist</a> karikaturalarga katta hissa qo‘shgan va urushning dastlabki ikki yilida 50 dan ortiq karikatura chizgan. Azimzade chizgan e'tiborga molik karikaturalardan biri "Lion and Kitten" (1941) deb nomlangan bo'lib, unda Adolf Hitler masxara qilingan va 1812-yildagi Borodino jangi natijalariga ishora qilib, Napoleonga qiyoslangan.

Azimzade 1943-yilda 63 yoshida vafot etdi.

Merosi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bokuda hozir Azim Azimzade uy-muzeyi joylashgan[3] [5]. Bokudagi koʻcha, muzey va Ozarbayjon Badiiy maktabi, bir vaqtlar Azimzde dars bergan va 1932-1937-yillarda direktor boʻlgan, barchasi uning sharafiga nomlangan[6] [7] [8]. 2002-yilda Bokudagi <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Heydar_Aliyev_Palace" rel="mw:ExtLink" title="Heydar Aliyev Palace" class="cx-link" data-linkid="108">Heydar Aliyev</a> saroyi yonida Azimzadega haykal o‘rnatilgan.

Galereyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • The Twentieth Century, a 1910 cartoon, representing Europe and Japan as prosperous developed civilizations and Asia as oppressed lower class. The comment in Azeri reads: "The state of the continents in the twentieth century"
    The Twentieth Century, a 1910 cartoon, representing Europe and Japan as prosperous developed civilizations and Asia as oppressed lower class. The comment in Azeri reads: "The state of the continents in the twentieth century"
  • Caricature in "Molla Nasreddin" satirical magazine. 1906
    Caricature in "Molla Nasreddin" satirical magazine. 1906
  • Cockfighting. 1915
    Cockfighting. 1915
  • Folk performance Kos-Kosa. 1930
    Folk performance Kos-Kosa. 1930
  • At Baku summer cottages. 1931
    At Baku summer cottages. 1931
  • The color of claret belongs to us. 1931
    The color of claret belongs to us. 1931
  • Wedding of the poor people. 1931
    Wedding of the poor people. 1931
  • Old wife and a new one. 1935
    Old wife and a new one. 1935
  • Jumping over bonfire. 1937
    Jumping over bonfire. 1937
  • The girl was born. 1937
    The girl was born. 1937
  • Dog baiting. 1938
    Dog baiting. 1938
  • Ramadan of the rich people. 1932
    Ramadan of the rich people. 1932
  • Ramadan of the poor people. 1938
    Ramadan of the poor people. 1938
  • Execution of poet Nasimi
    Execution of poet Nasimi

Manbalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Aliyev, Ziyadkhan, „Baku's Art School Named After Self-Taught Artist“, Azerbaijan International, qaraldi: 9 February 2010 Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "AI" defined multiple times with different content
  2. ↑ 2,0 2,1 Horn, Maurice (1983), The World Encyclopedia of Cartoons, Chelsea House Publishers, 94-bet, ISBN 0-87754-399-2 Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "encyclopedia" defined multiple times with different content
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 „"Высокое имя Азим Азимзаде – ОЧЕРК – ФОТО" Талантливый самоучка“ (az). 1news.az (2011-yil 1-may). 2011-yil 4-mayda asl nusxadan arxivlangan. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  4. ↑ Huseynzade, Eldar. „Как азербайджанский художник Азим Азимзаде спасся от репрессий тридцатых годов“ (az). Trend.az (2009-yil 30-aprel).
  5. ↑ Mammadova, Aytamiz. „В Баку состоится "Вечер Азима Азимзаде"“. Trend.az (2011-yil 13-may).
  6. ↑ Huseinov, Orkhan, „Old Baku on Canvas: The Imaginative World of Orkhan Huseinov“, Azerbaijan International, qaraldi: 10 February 2010
  7. ↑ „Baku to launch project of mobile exhibitions museums“, News.Az, 4 February 2010, 10 February 2010da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 10 February 2010
  8. ↑ Websites of seven Azerbaijan-based museums presented, Azerbaijan Press Agency, 12 October 2009, 7 April 2012da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 9 February 2010 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Azim_Azimzade&oldid=4129213" dan olindi