Amerika signal saratoni
 |
Категория:Животные по алфавиту Категория:Статьи без ссылки на Викивиды
Amerika signal saratoni[1] (lotincha: Pacifastacus leniusculus) — Shimoliy Amerikaning gʻarbiy qismida yashovchi qisqichbaqasimonlar turi. Tashqi ko'rinishi, ko'p jihatdan u keng barmoqli kerevitga o'xhshaydi. Xususiyat - tirnoqning vilkalarida oq nuqta. Amerika signal qisqichbaqasi keng barmoqli kerevitga qaraganda tezroq o'sadi. Tirnoqlari qisqichbaqalarnikidan yirikroq va yumaloqroq. Qisqichbaqa vabosining tabiiy tashuvchisi bo'lib, u unga chidamli, toza va iflos suv havzalarida yashashi mumkin. U 1990-yillarning boshlarida tanishtirilgan Shotlandiyada agressiv invaziv tur sifatida tan olingan.
Tashqi ko'rinishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ushbu turning vakillari, qoida tariqasida, uzunligi 6—9 sm ga etadi, ammo uzunligi 18 sm gacha bo'lgan namunalar mavjud[2]. Bu kerevitlar ko'k-jigarrang yoki qizil-jigarrang ega. Tirnoqlari yirik va silliq. Tirnoq bo'g'imida signalchining bayrog'ini eslatuvchi oq yoki ko'k-yashil rangdagi dog'ni ko'rinadi, bu turning nomiga sabab bo'lgan.
Hayot tarzi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Saratonning hayot tarzi Astacidae oilasining a'zolariga xosdir. Juftlash kuzda sodir bo'ladi, urg'ochi 200 dan 400 gacha tuxum qo'yadi, u keyingi bahorga qadar, tuxumdan chiqguncha dum segmenti ostida olib yuradi[2]. Qisqichbaqalar onasini tark etishdan oldin uch bosqichdan o'tadi. Jinsiy etuklikka ikki-uch yoshda erishiladi. O'rtacha umr ko'rish 20 — yilgacha[2].
Oziqlanishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qisqichbaqalar omnivor bo'lib, asosan detrit bilan oziqlanadi. Bu qisqichbaqalarning oziuqasi bo'lgan extiyojini o'rganish shuni ko'rsatadiki, vpoyaga yetilmagan va kattalar ham ontogenez bosqichidan, populyatsiyaning zichligidan va boshqa, undan ham yuqori kaloriyali oziq-ovqat mavjudligidan qat'i nazar, detritni afzal ko'rishadi (masalan, kichik umurtqasizlar).
Tabiiy diapazon[tahrir | manbasini tahrirlash]
Turning tabiiy diapazoni Kanadaning Britaniya Kolumbiyasi provinsiyasi va AQShning Vashington, Oregon, Aydaxo shtatlarini o'z ichiga oladi[3]. Kaliforniya shtatida u 1912-yilda San-Lorenso daryosiga tushirilgan va u yrdan tezda butun shtat bo'ylab tarqalgan[4]. Natijada paydo bo'ladigan raqobat Kaliforniyadagi kerevitlarning yagona endemik turi - Pacifastacus fortis - Amerika signal saratonining kirib kelishini oldini olish uchun choralar ko'rilgan joyda omon qolishiga olib keldi[5]. Bundan tashqari, Amerika signal saratoni Nevada va ehtimol Yuta[3] ga kiritilgan.
XIX — asr oxiri va XX — asr boshlarida Yevropa kerevitlari yuqumli qo'ziqorin xastaligiga (ya'ni. n. " kray vabosi "), buning qo'zg'atuvchisi Aphanomyces astaci oomitseti hisoblanadi. 1960-yillarda vaziyat keskin o'zgardi. Tijoriy baliq ovlash uchun zarur bo'lgan kerevit populyatsiyasini tiklash uchun Shvetsiya va Finlandiyaga tabiiy muhitda shunga o'xshash ekologik joyni egallagan amerikalik signal qisqichbaqalari import qilindi[2]. Bu kerevitlarning o'zlari infektsiya tashuvchisi ekanligi juda kech aniqlandi[2] (bu ular uchun odatda o'limga olib kelmaydi, Yevropa turlaridan farqli o'laroq). Amerika signal saratoni Yevropada eng keng tarqalgan invaziv saraton hisoblanadi. Shimolda Finlandiya va Buyuk Britaniyadan janubda Ispaniya va Gretsiyagacha bo'lgan 25ta mamlakatda uchraydi[2]. Tur 1972-yilda Litvaga Shvetsiyadan olib kelingan[1]. 1976-yilda saraton paydo bo'lgan Buyuk Britaniyada u materikda va Men orolida uchraydi, ammo Irlandiyada topilmaydi. Rossiyada tur Kaliningrad viloyati hududida ro'yxatga olingan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 „Реферативный журнал:Биология, Выпуск 12“. 2014-yil 11-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 29-may.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Trond Taugbøl & Stein I. Johnsen. „Invasive Alien Species Fact Sheet – Pacifastacus leniusculus“ (PDF). Online Database of the North European and Baltic Network on Invasive Alien Species. NOBANIS – European Network on Invasive Species (2006). 2012-yil 29-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 28-avgust.
- ↑ 3,0 3,1 James W. Fetzner, Jr. „Pacifastacus (Pacifastacus) leniusculus leniusculus (Dana, 1852). Signal crayfish“. Crayfish Taxon Browser. Carnegie Museum of Natural History (2008-yil 14-yanvar). 2012-yil 29-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 8-avgust.
- ↑ Joe Eaton. „Fighting the Bay Area Invasion of Signal Crayfish“. Berkeley Daily Planet (2005-yil 17-may). 2019-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 4-sentyabr.
- ↑ „PG&E Joins Forces to Save the Endangered Shasta Crayfish“. PG&E. 2012-yil 29-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 4-sentyabr.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Invasion of the Plague Carriers“ (RealVideo). The Vega Science Trust (2002). 2012-yil 10-mayda asl nusxadan arxivlangan.
- „'Kill crayfish on sight' appeal“. BBC News (2008-yil 15-avgust).
- „UK Crayfish Website“. Buglife – The Invertebrate Conservation Trust. 2020-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 15-aprel.