Al-Volid ibn Uqba

 Volid ibn ʿUqba ibn Abu Muayṭ (arabcha: الْوَلِيْد ابْنِ عُقبَة ابْنِ أَبِيّ مُعَيْط) 645/46-649/50 yillarda oʻgay ukasi xalifa Usmon (r.a.) davrida Kufa hokimi boʻlgan (644–656).

Usmon davrida uni ichkilikbozlikda ayblashdi, unga qamchilashning qonuniy jazosi, baʼzi maʼlumotlarga koʻra, Alining qoʻli bilan amalga oshirildi.

Hayoti

Al-Volid Makkada otasi Uqba ibn Abu Muaytning Banu Umayya qabilasidan va onasi Arva binti Qurayzning onasi Banu Rabia oilasida tugʻilgan. Uning ikkala ota-onasi ham Makkada hukmronlik qilgan Quraysh qabilasining Banu Abdu Shams boʻlimidan boʻlgan urugʻlardan edi. U, shuningdek, 644-yilda xalifa boʻlgan Banu Umayya aʼzosi Usmon ibn Affonning oʻgay ukasi edi. Oʻsha paytdagi koʻpchilik Makkaliklar singari uning oilasi ham mushrik edi va Muhammadga qarshi edi. Uning otasi 624-yilda Badr jangida dushmanga qarshi kurashib vafot etdi. Biroq 630-yilda musulmonlar Makkani zabt etgandan keyin al-Volid islomni qabul qilgan. Muhammad unga Banu Mustaliq deb nomlanuvchi arab qabilasidan sadaqat (xayriya oʻljasi) yigʻishni topshirgan.

Xalifa Umar (r.a.) hukmronligi davrida r. 634–644), al-Volidga Yuqori Mesopotamiyadagi Banu Taglib qabilasidan sadaqa yigʻish vazifasi yuklangan.

Keyinchalik, u Iyod ibn Ganm tomonidan Jaziradagi Rabi’a va Tanuxid qabilalarining qal’alarini boʻysundirish uchun yuborilganida, Vizantiya imperiyasining Emesaga boʻlgan bosimini yumshatish uchun Levantning musulmonlar tomonidan bosib olinishi paytida ishtirok etdi.

Oʻgay akasi Usmon 645/46 yilda uni Kufaga hokim etib tayinladi, lekin uning xulq-atvori va sharob isteʼmoli oʻsha shaharning taqvodor musulmonlarini gʻazablantirdi. U 656-yilda Usmon oʻldirilganidan keyin Yuqori Mesopotamiyaga qochib ketdi va 680-yilda ar-Raqqada vafot etdi Uning oʻgʻli Aban xalifa Abd al-Malik davrida Homs gubernatori boʻlib xizmat qildi.