Sittishah Xotun

Sittishah Xatun
Vizantiya uslubida chizilgan Sittishah Xotunning XV asr ideallashtirilgan portreti (To'y portreti)
Tugʻilishi	Elbistan, Dulkadir Beyligi
Vafoti	1486-yil Sentyabr Edirne, Usmonli imperiyasi
Dafn etilgan joy	Sittishah Hatun Masjidi, Edirne, Turkiya
Turmush oʻrtogʻi	Mehmed Fotix
Otasi	Zülkadiroğlu Süleyman Bey
Dini	Sunniy Islom

Sittishah Mukrime Hatun (usmonli turkcha: ست شاہ خاتون ہ); „ Shohning qoʻriqchisi yoki himoyachisi “ va " mehmondoʻst "; 1486-yil sentyabrda vafot etgan, Sitti Xotun nomi bilan ham tanilgan, turk malikasi va Usmonli imperiyasi fotixi Sulton Mehmedning birinchi qonuniy rafiqasi edi.

Yoshligi

Sittishax Xotun Dulqodir davlatining oltinchi hukmdori Sulaymon Beyning qizi edi. U beqiyos badanli va patologik shahvoniy odam sifatida tasvirlangan, lekin ayni paytda mohir chavandoz va ajoyib otxonalar egasi, jasur, fidoyi turk erkaklar qoʻshiniga ega boʻlgan va ajoyib darajada boy edi. Murodni oʻz oʻgʻli va merosxoʻrining bir necha asrlar oʻtib, oʻz yerlaridan mahrum boʻlgan boʻlsa-da, haligacha shohona qon oilasi sifatida eʼzozlanayotgan bu hurmatli zodagon oilalar bilan birlashishiga moyil boʻlishning oʻzi kifoya edi. Vizantiya yilnomachisi Dukaning ishonchi komilki, Sultonning bu nikohga kirishdagi asosiy maqsadlaridan biri magʻrur Karamoniylar va turk qora qoʻyunlilar qabilasining boshligʻi Jahonshohga (Qoraqoʻyunlu ) qarshi ittifoqchi topish edi.

Nikoh

Ishtirok etish

Mehmed oʻn yetti yoshga toʻlganida, otasi uni siyosiy maqsadlarda past darajadagi ayolga uylantirishga qaror qildi. Sultonning tanlovi Dulqodir davlatining oltinchi hukmdori Sulaymon Beyning boy va goʻzal qizlari zimmasiga tushdi. Murod 1448—1449-yillarning qishida boʻlsa kerak, oʻzining ishonchli vaziri Chandarli Xalil Poshoni chaqirib, unga nikoh rejalari haqida xabar beradi. Xalil posho xoʻjayinining rejasini chin dildan maʼqulladi, shundan soʻng ular Sulaymonning qizlaridan birini tanlashga qaror qildilar. Amasya hokimi Xizir poshoning xotini qadimgi odat boʻyicha kelin tanlash uchun Elbistonga yuborilgan. Uning tanlovi qizlarning eng goʻzali Sittishah xatunga tushdi; vositachi uning koʻzlarini oʻpdi va barmogʻiga nishon uzugini qoʻydi.

Toʻy

Bu safar Sultonning oilaviy masalalar boʻyicha maslahatchisi Saruca Posho hamrohligida tanlangan kelinni Rumeliyaga olib kelish uchun Elbiston saroyiga qaytib keldi. Yurtning eng taniqli zodagonlari yosh qizni togʻlardan oʻtib, sobiq Usmonli poytaxti Bursaga kuzatib qoʻyishdi, u yerda qozilar, ulamolar va diniy tariqatlarning shayxlari uni tantanali yurish bilan kutib olishdi va keyin Dardanel boʻylab davom etdilar. Kortej yaqinlashib qolganini eshitib, Murod oʻzining boʻlajak kelini bilan uchrashish uchun Edirnadan saltanatning ulugʻlarini yubordi.

Toʻy 1449-yil 15-dekabrda Edirnada boʻlib oʻtdi va uch oy davomida katta dabdaba bilan nishonlandi. Ommabop bayramlar, mushoiralar shodiyonalarga xizmat qildi. Kelin tanlashda maslahat olmagan kuyov bayramdan soʻng darhol Manisaga qaytib keldi. Nikoh farzandsiz va unchalik baxtli emasga oʻxshardi. Aftidan, butun rejalashtirish Mehmedga yoqmagan.

U 1533/1534-yillarda Sulaymon I va Hurram Sulton oʻrtasidagi nikohgacha Usmonli sultoniga qonuniy ravishda turmushga chiqqan oxirgi ayol edi.

Oʻzlarining umumiy ismlari tufayli Sittishah baʼzida Mehmedning boshqa turmush oʻrtogʻi va uning kundoshi Boyazid II ning onasi Gulbahar Mukrime Xotun bilan aralashib ketadi.

Oʻlim

Mehmed saroyini Istanbulga olib oʻtganidan koʻp vaqt oʻtmay, Sittishah Xotun 1486-yil sentabr oyi oxirigacha yolgʻiz va tashlandiq holda Edirnada yashagan. U masjid ichidagi maqbarasiga dafn qilindi.