Sulaymon I

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Sulaymon I
سليمانا اول‎
Tavalludi 6-noyabr 1494-yil
Vafoti 6-sentyabr 1566-yil(1566-09-06)
(71 yoshda)
Sigetvar Usmoniylar imperiyasi
Fuqaroligi Usmonli imperiyasi
Otasi Selim I
Onasi Hafsa Sultan

Sulaymon I (Usmonli turkcha: سليمان اول, rimcha: Süleyman-ı Evvel; Turkcha: I. Süleyman; 6 Noyabr 1494 – 6 Sentyabr1566) , g'arbda Sulaymon Muhtasham va sharqda Sulaymon Qonuniy (Usmonli turkcha: قانونى سلطان سليمان, rimcha: Ḳānūnī Sulṭān Süleymān) Usmonli imperiyasining o'ninchi va eng uzoq hukmronlik qilgan sultoni. U 1520-yildan to 1566-yilgacha (vafotigacha) hukmronlik qildi. Uning hukmronlik yillarida, Usmonli imperiyasida kamida 25 million aholi istiqomat qilardi.

Sulaymon taxtga 1520-yilda 30-sentyabrda, otasi Salim I vafot etganidan so'ng, o'tirdi va hukmronligini markaziy Yevropa Xristian kuchlariga qarshi va O'rta yer dengizidagi yurishlar bilan boshladi. Belgrad 1521-yilda va Rodos oroli 1522-23-yillarda imperiyaga qo'shib olindi. 1526-yil avgust Mohach jangida Sulaymon Vengriya harbiy kuchlarini yengdi.

Sulaymon Usmonli imperiyasining iqtisodiy, harbiy, siyosiy kuchlariga raislik qilgan holda, XVI asr Yevropasida taniqli monarxga aylandi. Sulaymon Vena qamalida (1529) harbiy salohiyati sinovdan o'tganga qadar, Usmonli armiyasini Belgrad, Rodos va Vengriya xristian kuchlariga qarshi janglarda boshqardi. U Savafiylar bilan to'qnashuvlarda Yaqin Sharq yerlarini va Shimoliy Afrikaning katta qismini imperiyaga qo'shib oldi. Uning boshqaruv davrida, Usmonli floti O'rtayer dengizidan Qizil dengizga qadar hukmronlik qildi.

Adabiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Li.: Novichev A. D., Istoriya Tursii, t. 1, L., 1963.




Oila[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hotinlari:

Ism Tugʻilgan vaqti Vafot etgan vaqti Hayot yoʻli
Mukerrem Fulane Hotun 1496 1550 Mukerrem Hotun Sulton Sulaymonning shahzoda bilan paytida haramiga kirgan birinchi joriyasi edi.Mukkerrem Sulton Sulaymonga 3 ta oʻgʻil 1 ta qiz tugʻgan.1521-1522-yillarda barcha farzandlari vafot etgandan soʻng Eski saroyga yuboriladi.
Gulfem Hotun 1497 1562 U Sulton Sulaymonning haramiga 1511-yillarda kirgan 2-hotini edi.U Sulton ha 1 ta farzand tugʻadi.Ammo bolasi 1521-yilda kasallikdan vafot etadi.Ammo Sulton Gulfemni oldida olib qoldi.
Mohidavron Sulton 1500 1581 U Sulton Sulaymonning 3-hotini edi.Mohidavron Saroyga 1512-yilda kiradi va Sulton unga dastlab Gulbahor ismini qoʻyadi.Mohidavron Sulton Sulaymonga 2 oʻgʻil va 2 ta qiz tugʻadimU juda chiroyli ammo zerikarli ayol boʻgan.
Haseki Hurram Shoh Sulton. 1502 1558 Hurram Sulton Sulton Sulaymoning sevimlisi va qonuniy hotini.Usmoniylar imperiyasini eng kuchli ayoli.Dastlab ismi Aleksandra boʻlgan.U Sulton Sulaymon haramiga 1520-yilda kirgan.Hurram Sulton Sulton Sulaymonga 6 oʻgʻil va 1 qiz tugʼgan.Hurram Sulton aqlli,kuchli va chiroyli ayol boʼlgan.Uning sariq sifat sochlari Sultonni oʻziga tortgan.Hurram Sulton 1531-yilda Sulaymon bilan qonuniy nikoh qurgan.Shu tariqa Ayollar saltanatini boshlab bergan ayol edi.
Ism Tugʻilgan vaqti Vafot etgan vaqti Onasi
Shahzoda Alemshoh 1510 1511 Mukerrem Hotun
Shahzoda Abdulloh 1511 1521 Mukerrem Hotun
Shahzoda Mahmut 1512 1521 Mukerrem Hotun
Hafiza Sulton 1512 1522 Mukerrem Hotun
Shahzoda Murod 1513 1521 Gulfem Hotun
Shahzoda Mustafo 1515 1553 Mohidavron Sulton
Shahzoda Ahmet 1516 1541 Mohidavron Sulton
Fatma Sulton 1517 1572 Mohidavron Sulton
Shahzoda Mehmet 1521 1543 Haseki Hurram Sulton
Mehrimoh Sulton 1522 1578 Haseki Hurram Sulton
Shahzoda Abdulloh 1523 1526 Haseki Hurram Sulton
Selim ll 1524 1574 Haseki Hurram Sulton
Shahzoda Boyazid 1525 1562 Haseki Hurram Sulton
Roziya Sulton 1525 1556 Mohidavron Sulton
Shahzoda Jahongir 1531 1554 Haseki Hurram Sulton
Shahzoda Orhan 1532 1561 Haseki Hurram Sulton
Shahzoda Usmon 1533 1562 Haseki Hurram Sulton