Academi: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„Academi“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

29-May 2022, 20:15 dagi koʻrinishi

Academi[1], 2010-yil yanvarigacha Xe Services LLC nomi bilan tanilgan, 2009-yil fevraligacha Blackwater nomi bilan atalgan Amerika xavfsizlik kompaniyasi (xususiy harbiy kompaniya) 1997-yilda Erik Prince va Al Clark[2][3] tomonidan asos solingan.

Kompaniyaning ko'plab bo'linmalari, sho'ba korxonalari mavjud. Academi hozirda eng yirik xususiy harbiy kompaniya hisoblanadi[4][5][6][7][8]. Bosh qarorgohi Shimoliy Karolinada, Karritak okrugi, Moyok jamoasi hududida joylashgan[9].

U asosiy foydani harbiy mojarolarda ishtirok etishdan oladi, daromadning 90 %ga yaqinini davlat buyurtmalari tashkil etadi[10][11].

Xususiy harbiy kompaniya yollanma askarlari Afg'onistondagi urushda qatnashgan. Blackwater "Katrina" to'foni oqibatlarini bartaraf etish uchun yollangan. Shuningdek, mijozlar xususiy shaxslar, neft va sug'urta kompaniyalari hisoblanadi[12].

Tarixi

left|thumb|200x200px| Yuqorida Blackwater USA logotipi va pastda Blackwater Worldwide logotipi. Blackwater USA firmasi 1997-yilda AQSh harbiy-dengiz kuchlarining sobiq zobiti 27 yoshli Erik Prince va o'q otish bo'yicha murabbiy Al Clark tomonidan harbiy va huquqni muhofaza qilish amaliyotlarini qo'llab-quvvatlovchi va o'rgatuvchi xavfsizlik kompaniyasi sifatida tashkil etilgan.

Erik Prince Hillsdale kollejini tamomlagan va Jorj Bushning (Sr.) Oq uyida stajyor bo'lib ishlagan, keyin harbiy-dengiz akademiyasini tugatgan va maxsus harbiy-dengiz kuchlarida xizmat qilgan[13].

U ilk mashg'ulotlar markazini sotib olish va kompaniya tashkil qilish uchun pulni otasi vasiyat qilib qoldirgan merosdan olgan. O'shanda u Shimoliy Karolina va Virjiniya shtatlari chegarasida 24 km² yer uchastkasini sotib oldi. Bu hududda ko'ldagi suv torfning ko'pligi sababli qora edi, shu tufayli kompaniya Blackwater (Qora suv) nomini oldi[14].

Vaqt o'tishi bilan xavfsizlik firmasi haqiqiy xususiy harbiy kompaniyaga, Princening o'zi esa Respublikachilar partiyasidagi asosiy homiylaridan biriga aylandi[13].

2002-yilda Blackwater Security Consulting (BSC) tashkil etildi, kompaniya xodimlari Afg'onistondagi urushda qatnashdilar.

2003-yilda Saddam Husayn rejimi qulagandan so'ng, Blackwater Iroqdagi 60 ta xavfsizlik shirkatlaridan biri sifatida paydo bo'ldi va Iroqning yangi qurolli kuchlari va politsiyasini tayyorlash bilan shug'ullandi[15].

Blackwater xususiy armiyasida birinchi yo'qotishlar 2004-yil mart oyida, uning to'rt nafar xodimi halok bo'lganida kuzatildi. Blackwater Iroqdan olib chiqib ketilgan paytda mamlakatda 987 yollanma askar bo'lgan, ulardan 744 nafari AQSh fuqarolari edi. Kompaniya 2009-yil sentabrgacha Iroq urushida qatnashdi. Blackwater safidagi yo'qotishlarni oshkor qilmaslik huquqiga ega, ammo 2007-yil oktyabriga qadar 27 nafar xodimining o'limi haqida xabar berdi[16].

Kompaniya xodimlarining professionalligiga e’tibor qaratgan uning vakili kompaniya mijozlaridan hech biri jiddiy jarohat olmaganini aytdi:

Biz o'zimizning muvaffaqiyatimiz bilan faxrlanamiz — bizning himoyamiz ostida hech kim o'ldirilmadi, yoki hatto, jiddiy jarohat olgani ham yo'q.[17].

2007-yil oktyabr oyida Blackwater USA kompaniya nomini Blackwater Worldwide deb o'zgartirdi va yangi logotipni taqdim etdi. Kompaniya vakillarining ta'kidlashicha, bunday o'zgarishlar Bag'dod namoyishidagi otishma bilan bog'liq emas, nomni o'zgartirish va rebrending to'g'risida qarorlar ancha oldin qabul qilingan[18].

2009-yilda kompaniya asoschisi Erik Prince bosh direktor lavozimini tark etdi va Blackwater Worldwide fevral oyida rasman o'z nomini Xe deb o'zgartiradi, shuningdek, U.S. Training Center markasidan ham foydalanadi[19].

Boshqaruv

Kompaniya tashkil etilgan kundan boshlab, 2009-yil 2-martgacha Erik Princening o'zi asosiy boshqaruv rollarini bajardi. Kompaniya asoschisi hozirda boshqaruv raisi lavozimida bo'lsa-da, kompaniyaning kundalik faoliyatida ishtirok etmaydi.

Kompaniyadagi ko'plab muhim lavozimlarni sobiq yuqori martabali amaldorlar egallagan. Masalan, 2005-yildan 2008-yilgacha kompaniya raisi o'rinbosari bo'lib ishlagan Kofer Blek 2002-yildan 2004-yilgacha AQSh Davlat departamentining terrorizmga qarshi kurash bo'yicha koordinatori, 2006-yildan 2008-yilgacha esa Markaziy razvedka boshqarmasi aksilterror markazi direktori bo'lgan[20][21].

Qurol kontrabandasi bilan bog'liq janjallardan oldin kompaniya prezidenti Navy SEAL sobiq zobiti Hary Jeckson edi . Robert Richer 2007-yilning yanvarigacha AQSh razvedka xizmati vitse-prezidenti, keyin esa Blackwater departamentlaridan birining direktori bo'lgan.

Hozirgi ijrochi direktor Jozef Yorio. Daniel Esposito esa yangi operatsion direktor bo'ldi[22].

Kompaniyaning tuzilishi

Xe Services - boshqaruvchi tashkilot bo'lib, asosan ma'muriy funksiyalar bilan shug'ullanadi. Asosiy faoliyat kompaniyaning bo'linmalari o'rtasida taqsimlanadi. Ushbu tashkilotning tuzilmasini hisobga olgan holda, guruhga kirmaydigan, ammo Erik Princega tegishli bo'lgan bir qator kompaniyalar mavjudligini yodda tutish kerak. Masalan, egasining bosh harflari bilan atalgan EP Aviation LLC taktik va o'quv havo vositalariga egalik qiladi[23].Arlingtonda joylashgan Total Intelligence Solutions menenment va turli konsalting xizmatlarini taqdim etish bilan shug'ullanadi.

Blackwater Maritime Solutions

Blackwater Maritime Solutions bo'limi dengiz kuchlari xodimlarini tayyorlash bilan shug'ullanadi. 2004-yilda kompaniya 2004-yilgi Olimpiya o'yinlari paytida xavfsizlikni ta'minlashi kerak bo'lgan Gretsiya xavfsizlik kuchlarini tayyorlovdan o'tkazgan. Shuningdek, Ozarbayjon va Afgʻoniston qurolli kuchlarini tayyorlashgan[24].

Kompaniya sun'iy ravishda yaratilgan ko'llarda dengiz janglarining simulyatsiyasini amalga oshirishi mumkin. Blackwater Maritime Solutions Amerikaning USS Cole kemasiga hujumga uchraganidan so'ng AQSh dengiz floti dengizchilarni tayyorlash bo'yicha buyurtma oldi[25]. Kompaniya 995 tonna sig'imli "MacArthur" kemasiga egalik qiladi[26].

Blackwater Security Consulting

Blackwater Security Consulting (BSC) 2001-yilda tashkil etilgan va bosh qarorgohi Shimoliy Karolina shtatining Moyoke shahrida joylashgan. BSC Iroqdagi urush paytida ishlagan xususiy xavfsizlik firmalaridan biridir. Aynan shu kompaniya mansabdor shaxslar va obyektlarni himoya qilgan, armiya va politsiyani o'qitgan, shuningdek koalitsiya qurolli kuchlarini qo'llab-quvvatlagan.

Kompaniya Diplomatik xavfsizlik byurosi bilan kelishuvga ega va Afg'oniston, Iroq, Bosniya va Isroildagi diplomatlar uchun himoya xizmatlarini taqdim etgan[27]. Kompaniya AQShning Iroqdagi elchixonalarini himoya qilish bilan shug'ullanadi. Kompaniya tabiiy ofatlar oqibatlarini bartaraf etish va jabrlanganlarga tez yordam ko'rsatish bo'yicha o'z xizmatlarini taklif etadi. BSC rasmiylari Kaliforniya gubernatori Arnold Shvartsenegger bilan uchrashib, zilzila sodir boʻlgan taqdirda mumkin boʻlgan hamkorlikni muhokama qilishgan[28].

Greystone Limited

Greystone Private Security Service Barbadosda ro'yxatdan o'tgan. Kompaniya Satelles Solutions, Inc sho'ba korxonasi orqali turli mamlakatlar fuqarolarini ish bilan ta'minlaydi[29]. Ularning veb-saytida aytilishicha, ular istalgan joyda harakatlana oladigan "dunyoning eng yaxshi harbiylarini" taqdim etishlari mumkin. Kompaniyaning vazifalari uncha katta bo'lmagan operatsiyalardan tortib "mintaqa xavfsizligini ta'minlash uchun ko'p sonli odamlarni talab qiladigan keng ko'lamli operatsiyalargacha" bo'lishi mumkin»[30].

Greystone AQSh harbiy-dengiz bazasi Subik-Bey kabi o'quv markazi ochishni rejalashtirgan edi, ammo keyinchalik kompaniya bu rejalardan voz kechdi[31].

Aviation Worldwide Services

Aviation Worldwide Services kompaniyasining uchta sho'ba korxonasi mavjud: STI Aviation, Air Quest va Presidential Airways. Kompaniya 2003-yil aprel oyida Blackwater tomonidan sotib olingan[32]. Bosh qarorgohi Florida shtatining Melburn shahrida joylashgan.

  • STI Aviation FAA/JAA a'zosi bo'lib, samolyotlarga texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash bilan shug'ullanadi.
  • Prezidential Airways AQSh Mudofaa vazirligi bilan yaqin aloqalarga ega. Kompaniya bir nechta CASA 212 va Boeing 767 samolyotlariga ega[33][34]. Shuningdek, Iroq urushi paytida kompaniya tomonidan tez-tez foydalanilgan MD-530 vertolyotlariga ham mavjud[35][36]. Kompaniya Afg'oniston, Pokiston, O'zbekiston va Qirg'izistonda havo transporti operatsiyalarini amalga oshiradi[37][38]. 2004-yil 27-noyabrda N960BW bort raqamiga ega PAWga tegishli CASA 212 samolyoti qulab tushdi[39]. Bortdagi barcha odamlar (uch nafar harbiy va uch nafar fuqaro) halok bo‘lgan. Ushbu voqeadan so'ng, halok bo'lgan ba'zi yo'lovchilarning qarindoshlari kompaniyani sudga berishdi[40].
r
Blackwater CASA 212 samolyoti Afg'oniston ustida. Blackwater OH-6 vertolyoti bortida xodimlar bilan. Bag'dod ustida Blackwater MD 530F vertolyoti. Bag'doddagi Respublika saroyi ustida Blackwater OH-6 vertolyoti.

Kompaniyaning boshqa bo'linmalari

  • Blackwater Armored Vehicle yengil zirhli transport vositalari konstruksiyasini ishlab chiqadi. Kompaniyaning asosiy ishlab chiqarishi (6500 m²) Shimoliy Karolina shtatining Camden shahrida joylashgan[41]. Kompaniyaning ishlanmalaridan biri bu Grizzly APC zirhli transport vositasi bo'lib, shahar sharoitida jangovar harakatlar uchun mo'ljallangan[42].
  • United States Training Center — o'quv markazi muntazam armiya va maxsus bo'linmalarning askarlarini harbiy tayyorgarligini amalga oshiradi. Shimoliy Karolinadagi tayyorgarlik lagerida mashg'ulotlar uchun kerak bo'lgan hamma narsa mavjud - o'q otish poligonlari, o'quv maydonchalari, sun'iy suv ombori va aerodrom.
  • Blackwater Target Systems o'q otish poligonlari va zallari uchun anjomlar ishlab chiqaradi.
  • Blackwater Airships uchuvchisiz havo qurilmalarini ishlab chiqadi.
  • Raven Development Group - Xe Services obyektlari, binolari va o'quv inshootlarini qurgan qurilish tashkilotidir.
  • K-9 bo'linmasining asosiy vazifasi - xizmat va jangovar itlarni harbiy va huquqni muhofaza qilish funksiyalari uchun (masalan, portlovchi yoki giyohvand moddalarni qidiruvchi itlar, patrul itlari) tayyorlashdan iborat.

Iroq urushidagi ishtirok

Pol Bremer Blackwater xodimlari eskorti bilan.

Blackwater Iroq urushida Qo'shma Shtatlar hukumati uchun pudratchi sifatida muhim rol o'ynagan. 2003-yilda Muvaqqat koalitsiya ma'muriyati rahbari Pol Bremerni himoya qilishni ta'minlash bo'yicha 21 million dollar miqdoridagi birinchi shartnoma imzolandi. Erik Princening so'zlariga ko'ra, 2003-yildan beri kompaniyaning 30 nafar xodimi o'ldirilgan. Blackwaterning Iroqdagi umumiy yo'qotishi taxminan 780 kishini tashkil etgan, bu odamlar harbiy yo'qotishlar rasmiy statistikada hisobga olinmaydi.

Iroqda faoliyat yuritayotib, Blackwater bir necha marta qurol kontrabandasida gumon qilingan[43]. Xe xodimlari Iroqda kamida 2009-yilning sentabrigacha qonuniy ishlagan [44].

El-Fallujadagi pistirma

2004-yil 31-martda ESS oziq-ovqat yetkazib beruvchi kompaniyani kuzatib borar ekan, kompaniyaning to‘rt nafar xodimi iroqlik isyonchilar tomonidan o‘ldirildi. Xodimlarning jasadlari mashinalardan olib chiqilib, kaltaklangan, keyin esa yoqib yuborilgan. Jasadlar mashinalarga bog'langan va ko'chalarda sudralib, Furot daryosi ustidagi ko'prikda osilgan. Bu voqea Falluja shahriga amerikalik harbiylarning bostirib kirishiga, shuningdek, qurbonlarning yaqinlari bilan sud mojarolariga olib keldi[45].

2005-yilning apreli

2005-yil aprel oyida Iroqda Mi-8 vertolyoti urib tushirilishi natijasida olti nafar Blackwater yollanma askari halok bo'ldi. Ular bilan birga bolgar ekipajining uch a'zosi va ikki fijilik o'qotar ham bo'lgan.

2006-yildagi voqealar

2006-yilda Bag'dodning yashil hududida avtohalokat sodir bo'ldi. Blackwater xodimlari tomonidan boshqarilgan SUV mashinasi AQSh armiyasining Humvee mashinasiga urildi. Blackwater xodimlari harbiy xizmatchilarni qurolsizlantirib, o'z mashinalarini halokat joyidan uzoqroqqa haydab ketgunga qadar ularni qurol kuchi bilan yerga yotishga majbur qilishgan[46] .

2006-yil 24 dekabr kuni kechqurun kompaniya xodimi spirtli ichimliklarni suiiste'mol qilib, Iroq vitse-prezidentining qo'riqchisini Glock to'pponchasidan 3 marta o'q uzib otib o'ldirgan. Bu qilmishni sodir etgan yollanma ishchi kompaniyadan haydalgan va mamlakatdan chiqarib yuborilgan, unga nisbatan boshqa jazo choralari qo‘llanilmagan. Erik Prince bu vaziyatni quyidagicha izohladi:

Biz uni kaltaklay ham olmaymiz, qamoqqa ham ololmaymiz.

Bag'doddagi hodisa

Kompaniya 2007-yil sentyabr oyida Iroqda sodir bo'lgan qotillik voqeasi bilan salbiy ma'noda mashhur bo'ldi. 2007-yil 16-sentyabrda AQSh Davlat departamentining diplomatik karvonini qo'riqlayotgan Blackwater xodimlari Bag'dodning markaziy maydonini o'qqa tutdi, bu o'n yetti kishining o'limi va o'n sakkiz nafar iroqlik tinch aholining yaralanishi bilan yakunlandi (qurbonlar orasida bolalar ham bo'lgan).

Voqeadan keyin kompaniya bir hafta muddatga faoliyat yuritish litsenziyasidan mahrum qilingan. Keyin Iroq hukumati Blackwater yollanma askarlarini olib chiqilgandek qilib ko'rsatdi, ammo shartnoma baribir yangilandi. Ushbu voqeadan keyin AQSh hukumati Blackwater bilan shartnomani uzaytirmasligini va ularning bozordagi o'rnini boshqa kompaniya (Triple Canopy) egallashini bildirdi[17] .

Barcha tergov natijalariga ko'ra, kompaniya xodimlari 2005-yildan 2007-yilgacha 195 ta otishmada qatnashgan va 84% hollarda birinchi bo'lib o't ochishgan.

Kompaniyaning boshqa faoliyati

Xe CASA 212 kompaniyasi samolyoti AQSh armiyasi bo'linmalariga oziq-ovqat tashlamoqda.

Xe press-relizida aytilishicha, kompaniya havo yo'llarida yuk tashish, xavfsizlik xizmatlari, qo'shinlar logistikasi, transport xizmatlari va gumanitar yordamni taqdim etadi. Kompaniya falokat hududlarida qonun va tartibni o'rnatishda yordam berishi haqida xabar berilgan[47]. Kompaniya asosiy daromadni harbiy mojarolarda ishtirok etishdan oladi va kompaniya daromadining 90 %ga yaqini davlat shartnomalaridan tushadi. Kompaniyaning asosiy rivojlanishi Iroq urushi davrida bo'lgan.

Blackwater "Katrina" to'foni oqibatlarini bartaraf etish uchun yollangan. Kompaniyaning 200 ga yaqin xodimi “Katrina” to‘fonidan zarar ko‘rgan hududlarga jo‘natilgan. Ulardan 164 tasi davlat obyektlarini muhofaza qilishni ta'minlagan[48]. Kompaniya o'z xizmatlari uchun kuniga 240 000 dollar olgan[49].

AQSh Mudofaa vazirligi giyohvand moddalarga qarshi kurashishda asbob-uskunalar va xizmatlar bilan ta'minlash uchun beshta kompaniya bilan besh yillik shartnoma imzolagan va Xe ulardan biridir. Shartnoma 15 milliard dollarga baholangan[50]. Xe turli xorijiy hukumatlar bilan, asosan giyohvand moddalar savdosiga qarshi xizmatlar ko'rsatish bo'yicha shartnomalarga ega. Kompaniyaning 16 nafar xodimi amerikalik harbiylarni qo‘llab-quvvatlash va o‘qitish uchun Afg‘onistonda qolgan. Xe afg'on xavfsizlik kuchlarini giyohvand moddalar savdosini to'xtatish uslublarini o'rgatgan[51].

Shuningdek, xususiy shaxslar, neft va sug'urta kompaniyalari ham mijozlar hisoblanadi. 2005-yilda Blackwater Ozarbayjon harbiy-dengiz maxsus kuchlarini tayyorlagan[52]. Kompaniya Yaponiya hukumati bilan AN/TPY-2 radar tizimlarini himoya qilish bo'yicha shartnomaga ega[53].

Tanqid

Xe Services, Blackwater kompaniyasining vorisi sifatida, Iroqda tinch aholini o'ldirish va qurol kontrabandasi bo'yicha juda salbiy obro'ga ega. Halok bo‘lganlarning oila a’zolari Blackwater kompaniyasi tomonidan tinch aholini tartibsiz otib o‘ldirishi ustidan sudga da’vo arizalari berishgan[54].

Xe Watch

Xe Watch logotipi

Xe Watch - bosh qarorgohi Shimoliy Karolinada joylashgan notijorat, nodavlat tashkilot. Tashkilot 2007-yildan beri Blackwater monitoringini olib boradi. Shuningdek, boshqa xususiy harbiy kompaniyalar va yollanma askarlarning lobbichilik, urushlar va mojarolar masalalari bo'yicha chayqovchilik borasidagi faoliyatini inson huquqlari nuqtai nazaridan kelib chiqib nazorat qiladi[55]. 2007-yil sentyabr oyida Shimoliy Karolina shtatining Moyoke shahridagi Blackwater bosh qarorgohi atrofiida ushbu tashkilotning birinchi namoyishi tashkil etildi[56].

"Blackwater. Dunyodagi eng kuchli yollanma armiya" (inglizcha: Blackwater: The Rise of the World's Most Powerful Mercenary Army) kitobining muallifi Xe Watch a'zolaridan biridir[57]. Shuningdek, ushbu tashkilot vakillari Xe services haqida The Seattle Times[58], Chicago Tribune va The Guardian kabi gazetalarida maqolalar yozishgan.

Qurol kontrabandasi

Blackwater bir necha bor qurol kontrabandasida gumon qilingan. 2010-yil 9-mart kuni xavfsizlik firmasi bilan sodir boʻlgan shov-shuvli janjal Afgʻonistondagi Amerika omborlaridan 500 dan ortiq Kalashnikov avtomati va boshqa qurollarning yoʻqolishi boʻyicha edi. Taxminlarga ko'ra, yo'qolgan qurollar uchun javobgar bo'lgan Blackwater xodimi ularni ombordan olib chiqish uchun hisob-fakturaga South Park multfilmi qahramoni Erik Kartman nomi bilan imzo chekkan[59].

2010-yil 16-sentabrda Xe rahbariyatining besh nafar aʼzosi, jumladan, bosh ijrochi direktori Hary Jeckson qurol savdosida ayblangan. Rasmiylar hujjatlarni qalbakilashtirib, shu tariqa Iordaniya qiroli Abdulla II ga[60][61] berilgan sovg'ani yashirishgan. Bu sovg'a 2008-yildagi reyd chogʻida musodara qilingan 22 ta qurolni, shu jumladan, 17 ta AK avtomatini ham o'z ichiga olgan[62][63].

Havolalar

  1. ↑ „Former Blackwater firm renamed again“ (2011-yil 12-dekabr).
  2. ↑ „Blackwater's Prince Has GOP, Christian Group Ties“. National Public Radio (2009-yil 25-sentyabr).
  3. ↑ „Back in Iraq: The 'Whores of War'“. Sunday Herald, Scotland (2007-yil 29-sentyabr). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 27-dekabr.
  4. ↑ Jeremy Scahill. „Will Blackwater Be Kicked Out of Iraq After Recent Bloodbath?“. The Nation (2007-yil 28-sentyabr). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 27-dekabr.
  5. ↑ David Swanson. „Observing Our Government Through Blackwater“. Scoop New Zealand (2007-yil 28-oktyabr). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 27-dekabr.
  6. ↑ Ian Bruce, The Herald, London, «Blackwater uses armed force 'twice as often as other Iraq firms'» (Wayback Machine saytida 2009-02-27 sanasida arxivlangan)
  7. ↑ Tehran Times, «Blackwater admits employees illegally sold weapons» ( at www.tehrantimes.com Error: unknown archive URL 20160714082103 sanasida arxivlangan)
  8. ↑ „Agreement for security services“ (PDF). United States House of Representatives (2004-yil 12-mart). 2007-yil 27-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 30-dekabr.
  9. ↑ Lee, Matthew. „Feds Target Blackwater in Weapons Probe“ (en). Associated Press. The Washington Post (2007-yil 22-sentyabr). 2008-yil 29-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 2-yanvar.
  10. ↑ Elsea, Jennifer; Nina Serafino. „CRS report for congress, Private security contractors in Iraq: Background, legal status and other issues“ (PDF). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 2-yanvar.
  11. ↑ Sizemore, Bill. „US: Private Security Company Creates Stir in New Orleans“ (en). The Virginian-Pilot (2005-yil 15-sentyabr). 2007-yil 11-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 2-yanvar.
  12. ↑ 13,0 13,1 Flintoff, Corey. „Blackwater's Prince Has GOP, Christian Group Ties“ (en). National Public Radio (2007-yil 25-sentyabr). 2018-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 2-yanvar.
  13. ↑ {{{заглавие}}}. — P. 36—38.
  14. ↑ Squitieri, Tom. „Role of security companies likely to become more visible“ (en). USA Today (2004-yil 1-aprel). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 26-dekabr.
  15. ↑ „Blackwater by Numbers: A Statistical Index“. 2014-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 10-may.
  16. ↑ 17,0 17,1 „Profile: Blackwater Worldwide“ (en). BBC (2009-yil 20-avgust). 2011-yil 8-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 15-dekabr.
  17. ↑ „Blackwater Softens Its Logo From Macho to Corporate“. The New York Times (2007-yil 22-oktyabr). Qaraldi: 2007-yil 30-dekabr.
  18. ↑ „Four Civilians Worked for N.C. Security Firm“. Fox News (2004-yil 31-mart). Qaraldi: 2010-yil 2-yanvar.
  19. ↑ Silverstein, Ken. Revolving Door to Blackwater Causes Alarm at CIA. Harper's Magazine (2007-yil 22-sentyabr).
  20. ↑ „About Total Intelligence Solutions“. 2007-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 24-oktyabr.
  21. ↑ Kravitz, Derek. „Blackwater Founder Steps Aside“ (en). Associated Press (2009-yil 3-mart). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 26-dekabr.
  22. ↑ Sharon Weinberger. „Blackwater Bulks Up Air Power Using Little-Known Company“ (en) (2008-yil 7-aprel). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 26-dekabr.
  23. ↑ „Blackwater training center“. Blackwater USA. 2007-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 28-sentyabr.
  24. ↑ Scahill, Jeremy. Blackwater: The Rise of the World’s Most Powerful Mercenary Army ( at www.mediamouse.org Error: unknown archive URL 20071004114227 sanasida arxivlangan), Media Mouse, 13 апреля 2007. 2009-08-20.
  25. ↑ Sharon Weinberger. „Blackwater Hits the High Seas“ (2007-yil 9-oktyabr). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 26-dekabr.
  26. ↑ Jennifer K. Elsea, Moshe Schwartz, Kennon H. Nakamura. „Private Security Contractors in Iraq: Background, Legal Status, and Other Issues“. Congressional Research Service (2008-yil 25-avgust). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 26-dekabr.
  27. ↑ Joanne Kimberlin, Bill Sizemore. „Blackwater: New Horizons“. PilotOnline.com (2006-yil 28-iyul). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 26-dekabr.
  28. ↑ „Торговцы смертью: письмо раскрывает детали программы убийств“ (рус.) (2009-yil 24-avgust). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 22-dekabr.
  29. ↑ „Protecting services“ (en) (deadlink) (2006). 2009-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 22-dekabr.
  30. ↑ „Blackwater USA drops plans to build center in Philippines“ (en). The Virginian-Pilot[en]. NewsLibrary.com (2007-yil 13-aprel). 2015-yil 5-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 2-iyul.
  31. ↑ „Blackwater USA Completes Acquisition of Aviation Worldwide Services“ (en). PRWEB (2003-yil 3-may). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 22-dekabr.
  32. ↑ Hemingway, Mark. „Warriors for Hire“. The Weekly Standard (2006-yil 18-dekabr). 2007-yil 30-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 28-sentyabr.
  33. ↑ „Blackwater aviation“. Blackwater USA. 2006-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 28-sentyabr.
  34. ↑ „Blackwater Aviation News“ (en). 2004-yil 6-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 22-dekabr.
  35. ↑ „Name Results“ (en). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  36. ↑ Amanda Terkel. „Think Progress " Pentagon Issues Blackwater New $92 Million Contract“ (en) (2007-yil 30-sentyabr). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 22-dekabr.
  37. ↑ Ali Gharib. „Pentagon Gives Blackwater New Contract“ (en) (2007-yil 29-sentyabr). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 22-dekabr.
  38. ↑ Trevor Aaronson. „Err America“ (en) (2005-yil 27-oktyabr). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 22-dekabr.
  39. ↑ Wilber, «A Crash’s Echoes», Washington Post, October 17, 2007.
  40. ↑ JENNIFER PREYSS. „Blackwater lays off Grizzly workers“ (en) (2008-yil 31-oktyabr). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 22-dekabr.
  41. ↑ „Armor: Blackwater Builds a Better Armored Truck“ (en). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 22-dekabr.
  42. ↑ Виктор Володин.. „Красная кровь в «Чёрной воде», Первой в Ираке стреляет частная армия“. Время Новостей (2007-yil 9-oktyabr). 2017-yil 25-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 3-may.
  43. ↑ „No License, but Blackwater Still in Iraq“ (2009-yil 20-aprel). 2009-yil 22-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 20-aprel.
  44. ↑ „The high-risk contracting business“ (en). PBS. 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 26-dekabr.
  45. ↑ Nordland, Rod; Mark Hosenball.. „Blackwater Is Soaked: An arrogant attitude only adds fuel to the criticism“ (en). Newsweek (2007-yil 15-oktyabr). 2007-yil 18-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 28-dekabr.
  46. ↑ „Overkill: Feared Blackwater Mercenaries Deploy in New Orleans“ (en) (2005-yil 12-sentyabr). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 26-dekabr.
  47. ↑ ARTICLE: Blackwater employees create a stir in New Orleans ( at content.hamptonroads.com Error: unknown archive URL 20070808223417 sanasida arxivlangan) (Wayback Machine saytida 2007-08-08 sanasida arxivlangan)
  48. ↑ Berkowitz, Bill. Blackwater Blues for Dead Contractors' Families ( at www.ipsnews.net Error: unknown archive URL 20120426015924 sanasida arxivlangan), Inter Press Service, June 29, 2007. Проверено 2010-08-20.
  49. ↑ Michael Hardy. „Five to vie for counter-narcoterrorism work“ (en). Government Information Group (2007-yil 10-sentyabr). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 26-dekabr.
  50. ↑ Кирилл Белянинов. „Безопасность Афганистана отдают в частные руки // Пентагон заключает договор со скандально известной Blackwater“ (ru). Газета «Коммерсантъ» № 33 (4333) от 26.02.2010 (2010-yil 26-fevral). 2016-yil 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 22-dekabr.
  51. ↑ „Blackwater Training“ (en). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  52. ↑ Noah Shachtman. „Blackwater: Japan’s Missile Defense Force“ (en) (2007-yil 7-oktyabr). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 22-dekabr.
  53. ↑ August, Oliver. „Iraqis speak of random killings committed by private Blackwater guards“. The Times of London (2009-yil 7-avgust). 2009-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 16-avgust.
  54. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“. Human Rights First: Private Security Contractors at War: Ending the Culture of Impunity (2008)
  55. ↑ „October 20, 2007 Action at the Entrance to Blackwater Headquarters“. 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 22-dekabr.
  56. ↑ „October 20, 2007 Action at the Entrance to Blackwater Headquarters“. 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 22-dekabr.
  57. ↑ «Blackwater shooting incident — bane or boon?» Seattle Times, 20 September 2007
  58. ↑ „Blackwater Took Hundreds Of US Weapons From Military, Afghan Police Using 'South Park' Alias“ (en). AP / Huffington Post (2010-yil 25-aprel). 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 22-dekabr.
  59. ↑ „Former Blackwater president, 4 others charged“. CNN (2010-yil 16-aprel). 2010-yil 22-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 24-dekabr.
  60. ↑ „Ex-Blackwater president indicted on firearms charges“ (2010-yil 16-aprel). 2011-yil 10-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 24-dekabr.
  61. ↑ „Blackwater staff 'violated weapons law'“ (2010-yil 17-aprel). 2010-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 24-dekabr.
  62. ↑ Risen, James and Mark Mazzetti, «U.S. Indicts 5 Blackwater Ex-Officials», Washington Post, 17 апреля 2010, p. 8. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Academi&oldid=2586152" dan olindi