Zeyrek
Zeyrek — Turkiyaning Istanbul shahridagi Fotih tumanidagi goʻzal boʻlsada, ammo qashshoq bir mahalla hisoblanadi. U oʻz nomini Vizantiya cherkovi sifatida boshlagan va Oltin Shoxga qaragan platoda oʻtirgan ulkan va taniqli Zeyrek masjididan olgan edi, shu sababli shunday nomni olgan edi[1].
Gavjum Otaturk Bulvari Cibali mahallasi ustida joylashgan Zeyrekning janubiy tomoni boʻylab oʻtadi. Uning shimolida Fotih mahallasi joylashgan. Fevzi Pasha koʻchasi Zeyrekning gʻarbiy tomoni boʻylab oʻtgan edi.
Zeyrek markazi Istanbul Jahon merosi ob’ektining tarixiy maydonlarining bir qismini tashkil qiladi. Bu yerdagi baʼzi eski yogʻoch uylar XXI asr boshlarida qayta tiklangan[2].
Zeyrekga eng yaqin tramvay bekati Cibali T5 tramvay liniyasidagi bekatidir. Eng yaqin metro bekati M2 liniyasidagi Vezneciler hisobalanadi. Otaturk Bulvarida koʻplab avtobuslar yuqoriga va pastga tushadi.
Diqqatga sazovor joylari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Zeyrek masjidi 1118—1124-yillarda imperator Ayren tomonidan qurilgan Pantokrator monastiri sifatida hayotni boshlagan. U dastlab cherkov, kasalxona va kutubxonadan iborat edi. 1120—1136-yillarda imperator Ioann II Komnen majmuaga ikkinchi cherkovni qoʻshdi. Keyinchalik, Komneni oilasi uchun dafn qilinadigan joy sifatida ikki cherkov oʻrtasida dafn marosimi ibodatxonasi qurilgan. 1204-yilda toʻrtinchi salibchilar tomonidan oʻgʻirlab ketilgan va Venetsiyani bezash uchun olib ketilgan Avliyo Mark bazilikasidagi Pala d’Oro majmuasi oʻzining gullagan davrida qanchalik buyuk boʻlganligi haqida maʼlumot beradi. 1453-yilda Istanbul fath qilinganidan keyin majmua Zeyrek masjidiga aylantirilgan, uning yordamchi binolari ulkan Fotih masjidi majmuasi qurib bitkazilgunga qadar madrasa vazifasini bajarib kelgan. 2000 va 2010-yillarda kompleksni keng qamrovli va baʼzan bahsli restavratsiya qilish amalga oshiriladi. Endi u gilam ostida yashiringan nozik opus sektil qavati bilan masjid sifatida yana tashrif buyuruvchilar uchun ochib qoʻyilgan, bemalol tashrif buyurgani holda koʻrib tomosha qilish mumkin boʻladi[3].
Zeyrek masjidi ostida, gavjum Otaturk Bulvari boʻylab (1950-yillarda fransuz shaharsozlikchisi Anri Prost tomonidan itarib yuborilgan) jabhasi boʻylab teshiklari boʻlgan katta gʻishtli sardobani koʻrish mumkin, ammo u qayta tiklangan boʻlsada, jamoatchilik uchun ochiq emas. Shuningdek, asosiy yoʻl boʻylab arxitektor Sedad Hakki Eldem tomonidan loyihalashtirilgan va 1986-yilda meʼmorchilik boʻyicha Ogʻa Xon mukofotiga sazovor boʻlgan SSK boʻlimi binolari joylashgan.
Kichik Shayh Sulaymon masjidi, Vizantiyadan kelib chiqqan boʻlib, Pantokrator monastiri bilan bogʻliq kutubxona boʻlishi mumkin, ammo bu aniq emas maʼlumotlar hisoblanadi[4].
Eski Imaret masjidi ham Vizantiya diniy inshooti sifatida hayotni boshlagan, bu safar Pantepoptlar monastiri, taxminan 1185-yilda bu yerda nafaqaga chiqishdan oldin yigirma yil davomida oʻgʻli Aleksios I Komnenos bilan birga regentlik qilgan imperator Anna Delessena uchun qurilgan. U 1453-yilda Istanbul fath qilinganidan keyin yangi Fotih masjidiga maxsus qurilgan oshxona kiritilgunga qadar imaret (yaʼni oshxona) boʻldi[5].
Zeyrek masjidining gʻarbiy tomonida Husambey Tezgahchilar masjidi atrofidagi toʻrtburchak shakldagi maydon joylashgan. U Turkiyaning janubi-sharqidagi Siirt taomlarini taklif qiluvchi oziq-ovqat doʻkonlari va restoranlari, xususan, buryan kabobi, pechda pishirilgan qoʻzi goʻshti va fes shaklidagi qandolat qutisida pishirilgan tovuq, uzum va bodomdan tayyorlangan risotto bilan qoplangan . Anʼanaviy ravishda Kadinlar bozori (Ayollar bozori) nomi bilan mashhur boʻlib, u odatda Fotih bozori (Fotih bozori) deb ataladi. U xalq orasida Kichik Siirt nomi bilan ham mashhur[6].
Bozor maydonini 375-yilda imperator Valens tomonidan qadimiy Kalsedondan olingan toshlarni qayta ishlatib, hozir Osiyo tomonidagi Kadikoʻy bilan toʻldirilgan joyda qurilgan, Bozdoʻgʻan Kemeri (Bozdoʻgʻon suv oʻtkazgichi) qoldiqlari oʻz ichiga oladi. shaharning. Suv kanali Frakiyadan (Trakya) Konstantinopolga suv olib kelish uchun, shahar boʻylab tarqatish uchun ishlatilgan.
Shuningdek, XVI asr oxirida Toʻpqopi saroyidagi oq amaldorlarning soʻnggi boshligʻi uchun qurilgan Gʻazanfer ogʻa madrasasi ham suv oʻtkazgichning qarshisida joylashgan. Koʻp yillar davomida u yopilgan multfilmlar muzeyini oʻz ichiga olgan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Eyice (1955), p. 59
- ↑ „Zeyrek Evleri restore ediliyor“ (turkcha). CNN TÜRK. Qaraldi: 24-avgust 2022-yil.
- ↑ „Monastery of Christ Pantokrator“ (inglizcha). The Byzantine Legacy. Qaraldi: 6-iyul 2022-yil.
- ↑ Sabah. „Restored Şeyh Süleyman Mosque to open for visitors“ (inglizcha). Daily Sabah (21-fevral 2017-yil). Qaraldi: 6-iyul 2022-yil.
- ↑ „The Monastery of Christ Pantepoptes“ (inglizcha). The Byzantine Legacy. Qaraldi: 6-iyul 2022-yil.
- ↑ Yale 1 Tonguç 2, Pat 1 Saffet Emre 2. Istanbul The Ultimate Guide, 1st (inglizcha), Istanbul: Boyut, 2010 — 110 bet. ISBN 9789752307346.
