Zarap Zarapetyan
| Zarap Petrosovich Zarapetyan | |
|---|---|
| Tavalludi |
1914-yil 25-fevral Mamzara qishlogʻi, Axalkalaki tumani, Tiflis viloyati, Rossiya imperiyasi |
| Vafoti |
1998-yil 26-aprel Troitsk |
| Fuqaroligi |
 SSSR |
| Taʼlimi | V.S.Chernomyrdin nomidagi Moskva politexnika instituti |
| Kasbi | Quruvchi, konchi |
| Mukofotlari |
 |
Zarap (Zurab) Petrosovich Zarapetyan (armancha: Զարապ Պետրոսի Զարապետյան, 1914-yil 25-fevral — 1998-yil 26-aprel) — Sovet quruvchisi, mineral xom ashyoni qazib olish va qayta ishlash sohasida mutaxassis. Sotsialistik Mehnat Qahramoni (1970). RSFSRda xizmat koʻrsatgan quruvchi (1984). Oʻzbekiston SSRda xizmat koʻrsatgan quruvchi (1968).
Tarjimai holi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Zarap Petrosovich Zarapetyan 1914-yil 25-fevralda Rossiya imperiyasining Tiflis viloyati (hozirgi Armaniston) Axalkalaki tumani Mamzara qishlog‘ida o‘qituvchi[1] oilasida tug‘ilgan[2] . Millati — arman.
1931-yilda Zarap Zarapetyan Transkavkaz sanoat kollejini tamomlagan[3]. Mehnat faoliyatini 19 yoshida Moskvada boshlagan, „Dinamo“ zavodida elektromontyor boʻlib ishlagan[1]. 1931-1935-yillarda Moskvadagi „Parkstroy“ zavodining VLKSM qoʻmitasining kotibi, 1935-1937-yillarda Dmitrov shahridagi Moskva kanali qurilishi boʻyicha VLKSM qoʻmitasining kotibi boʻlgan[2]. 1937-yilda muhandis-texnik mutaxassis[1] sifatida Zarapetyan SSSR NKVD Norilsk kon-metallurgiya kombinati qurilishiga yuborilgan va u yerda transport boʻlimi boshligʻi, shoʻba korxonalar boshligʻi boʻlib ishlagan. 1944-yilgacha kon boshligʻi boʻlgan[2]. Mehnat faoliyati bilan bir vaqtda Zarapetyan Butunittifoq politexnika institutida sirtdan tahsil olgan, institutning konchilik fakultetining toʻrtta kursini tamomlagan. 1945-1953-yillarda Zarapetyan birinchi uran rudalarini qazib olish zavodi boʻlgan 11-sonli kon boshqarmasi (Tojikiston SSR) boshligʻi boʻlgan[2]. 1953-1957-yillarda partiya qoʻmitasi kotibi va SSSR Geologiya va mineral resurslarni muhofaza qilish vazirligi bosh boshqarmasi boshligʻining oʻrinbosari, 1957-1958 yillarda — katta muhandis boʻlgan[2].
1958-yil avgustidan 1971-yilgacha Zarap Zarapetyan O‘zbekiston SSR Navoiy shahridagi SSSR O‘rta mashinasozlik vazirligiga qarashli Navoiy kon-metallurgiya kombinati direktori bo‘lgan[3]. Kombinat o‘zining birinchi mahsulotini ishlab chiqarishni qurilish boshlanganidan atigi olti yil o‘tib bergan[1]. Zarapetyan rahbarligida va ishtirokida uran va oltin qazib olish yoʻlga qoʻyilgan. Navoiy, Uchquduq, Zarafshon[3] shaharlari qurilgan. 1969-yilda Zarap Zarapetyan boshchiligida 25 oy ichida qurilgan 2-gidrometallurgiya zavodining ishga tushirilishi bilan SSSRda 999,9 probadagi birinchi oltin olingan.
SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1970-yil 6-yanvardagi Farmoni bilan sanoatni rivojlantirishdagi katta muvaffaqiyatlari uchun Zarap Petrosovich Zarapetyan Sotsialistik Mehnat Qahramoni unvoni bilan, Lenin ordeni va Oʻroq va Bolgʻa oltin medali bilan taqdirlangan.
1972-yil dekabr oyida Zarap Zarapetyan SSSR Fanlar akademiyasining yangi tashkil etilgan Yadro tadqiqotlari instituti direktorining kapital qurilish boʻyicha oʻrinbosari lavozimiga tayinlangan[4]. Uning rahbarligida SSSR Fanlar akademiyasi Yadro tadqiqotlari institutining Troitsk shahridagi Moskva mezon zavodining yadroviy-fizikaviy majmuasi loyihalashtirilgan[4]. Troitskda uy-joy, ijtimoiy, madaniy-maʼrifiy obyektlar qurilishiga katta hissa qoʻshgan[4]. 1976-yil avgust oyida Zarap Zarapetyan SSSR Fanlar akademiyasining Prezidiumi tomonidan Troitskdagi ilmiy markazning qurilishi uchun boshliq etib tayinlandi[4].
Zarap Petrosovich Zarapetyan Tojikiston SSR Oliy Soveti deputati (1951-1955)[2], Oʻzbekiston SSR Oliy Soveti deputati, KPSS XXIII va XXIV qurultoylari delegati etib saylangan, Oʻzbekiston Kompartiyasi Markaziy Qoʻmitasi aʼzosi boʻlgan.
Zarap Petrosovich Zarapetyan 1998-yil 26-aprelda Troitskda vafot etgan.
Mukofotlar va unvonlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Sotsialistik Mehnat Qahramoni (SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1970 yil 6 yanvardagi Farmoni, Lenin ordeni va "Oʻroq va Bolgʻa" medali) — sanoatni rivojlantirishdagi ulkan muvaffaqiyatlari uchun.
- Ikkita Lenin ordeni (29.10.1949, 03.1.1965)[4].
- Mehnat Qizil Bayrogʻiq ordeni (07.04.1943, 01.04.1954, 07.24.1978)[4].
- "Shon-sharaf belgisi" ordeni (1945-05-16)[4].
- "Mehnat jasorati uchun" medali (24.12.1953).
- RSFSRda xizmat koʻrsatgan quruvchi (03.13.1984)[5][4].
- Oʻzbekiston SSRda xizmat koʻrsatgan quruvchi (1968)[2].
- Troitsk shahrining faxriy fuqarosi (1998)[6].
Xotira
[tahrir | manbasini tahrirlash]Navoiy shahridagi koʻchaga Zarap Zarapetyan nomi berilgan, u yerda uning sharafiga barelyef yodgorligi qoʻyilgan[7], shuningdek, Zarafshon shahridagi mahalla Zarapetyan nomi bilan ataladi. Zarap Zarapetyan nomi Rossiya Fanlar akademiyasining Yadro tadqiqotlari institutining Faxriy kitobiga kiritilgan[5].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Зарапетян Зарап Петросович“. Энциклопедия фонда «Хайазг». 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 8-yanvar.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Мелуа 2000.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Герои атомного проекта 2005.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 „К 90-летию со дня рождения Зарапетяна Зараба Петросовича“. Институт ядерных исследований РАН. 2015-yil 20-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 8-yanvar.
- ↑ 5,0 5,1 „Книга почёта ИЯИ РАН“. Институт ядерных исследований РАН. 2018-yil 17-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 8-yanvar.
- ↑ „Почётные граждане Троицка“. Администрация городского округа Троицк в городе Москве (2004-yil 15-fevral). 2017-yil 15-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 8-yanvar.
- ↑ Ахмедов А. „Торжества начались возложением цветов у памятных стел Зарапетяну и Петрову“. Центр Азия (2003-yil 25-sentyabr). 2015-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 8-yanvar.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Mashurov G. Uranoviy korol Uzbekistana.