Youhikko

Youhikko (karel. va fincha: jouhikko, shuningdek, fin: jouhikas), kamonli kantele^[1] – karel-fin kamonli cholgʻu asbobidir^[2].

Umumiy maʼlumotlar

Youhikko (Karel. va fin. jouhikko, shuningdek fin. jouhikas), kamonli kantel — Karel-fin kamonli asbob. Finlyandiya adabiyotida 1928 yilgacha asbob faqat jouhikantele deb nomlangan, ammo A. O. Vaysyanen o'sha paytda Sharqiy Kareliyada mavjud bo'lgan "youhikko" nomini ("jouhi" kamonini belgilashdan, iplar ot sochidan qilingan) ishlatishni boshladi.

Kantel va youxikkoni o'rganishda eng muhim shaxs A. O. Vaysyanen bo'ldi. Nachi- Naya 1912 yildan boshlab u Finlyandiya, Belomor va olonets Kareliyasi, Estoniya, Ingermanlandiya va fin-ugor xalqlarining boshqa yashash joylari bo'ylab ekspeditsiyalarga borgan. A. O. Vaysyanen Yuxo Villanen (Savonranta, D. Vuokala), Yuxo Vayttinen (Impilahti, D. Xunttil), Fedor Prachchu (Impilahti, D. Koirinoya) va Pekka Lamberg (Sortavala) qo'shiqlarini yozib, ularni janr asosida runik, qo'shiq va raqs asosida joylashtirgan.

Youhikko ijrochisi yuqori ijtimoiy maqomga ega emas edi. Qadimgi urf-odatlarning qo'riqchisi maqomiga ega bo'lgan kantelistlardan farqli o'laroq, ular ko'pincha bekorchilar deb hisoblanar edi. Ekspeditsiyalar davomida tadqiqotchilar o'lim haqidagi hikoyalarni bir necha bor qayd etishgan bayramlarda ortiqcha ishdan musiqachi. Biroq, asbobni mohirona egallash va badiiy qobiliyat ijrochiga pul ishlashga imkon beradigan holatlar bo'lgan.

1859 yilda Aamurusko gazetasida ko'cha musiqachisi sifatida, shu jumladan Vyborg va Sankt-Peterburgda katta muvaffaqiyatlarga erishgan Daniel Nyatyal haqida maqola chop etilgan: "Daniel Nyatyalya bog' darvozasida bo'lib, o'zining achinarli asbobida g'ichirlagan tovushlarni chiqara boshladi.

Finlyandiya dehqoni bu katta shaharda begona emas edi [...], unda har kuni barcha viloyatlardan ko'plab finlarni ko'rish mumkin. Shaharning baland darvozalari oldida turgan shunga o'xshash asbobga ega odamning paydo bo'lishi boy va qudratli odamlarni shahar bo'ylab sayr qilishda xursand qildi.

[…] Tinglovchilar hech qachon bunday boyni eshita olmadilar o'yin bezaklari. Bu ular uchun juda yangi va ayni paytda juda hayajonli edi. [ ... ] Asta-sekin odamga va uning oldiga kumush tangalar quyila boshladi [...]. Odamning yuzi yorila boshladi, uning ovozi balandroq va balandroq bo'lib, butun qiyofasi o'zgardi. U raqsga tusha boshladi va oyoqlari katta poyabzalda sakrab tushdi. [ ... ] Unda aql bovar qilmaydigan energiya kuchayganga o'xshardi. Nihoyat, uning qo'llari qimirlamay qoldi, shlyapasining pollari ostidan katta tomchilar bilan ter tushdi, yonoqlaridan oqib tushdi, yalang'och ko'kragini ko'ylak ostiga va oyoqlari ostidagi erga to'kdi. Tomoshabinlar qarsak chalishdi va baqirishdi: “harosso! Yaxshi, yaxshi " va musiqachiga yana bir kumush tanga yomg'ir yog'di."

Chalish usuli

Youhikkoning pastki qirrasi oʻtirgan sozandaning oʻng sonining ichki yonida, tizzasidan sal yuqorida joylashadi, korpusining yon tomoni esa chap songa tegib turadi. Bosh barmoq tutqichni ushlaydi, chap qoʻl barmoqlari (bosh barmogʻidan tashqari) yuqoridagi teshikchadan oʻtkazib olinadi. Kamoncha qamishga tortiladi, oʻrta va nomsiz barmoqlar tor va qamish orasida turadi. Chap qoʻl barmoqlarini bosib tor qisqartiriladi. Barmoqlarni oʻziga xos tuta bilish chalish mahoratini belgilaydi. Ijrochi navbatma-navbat barmoqlarining orqa tomoni bilan torni bosib, ohang chiqaradi, qolgan torlar qoʻshimcha ton beradi.

Manbalar

Manba xatosi: <ref> tag with name "lira-bre" defined in <references> is not used in prior text.

Adabiyot

„Йоухикко“, Музыкальный энциклопедический словарь. М.: Советская энциклопедия, 1990 — 221-bet.
Семакова И.Б. „Йоухикко“, . Карелия. Энциклопедия. Том 1. Петрозаводск: ПетроПресс, 2007 — 385-bet.
Marayev V. Youhi kantele – youhikko – kamon lirasi

[FOOTNOTEСемакова2007-1] Семакова 2007.

[2] Kareliya ofitsialnaya. Youxikko

[1]

[2]