Yetuklik sertifikati
</br> SSSRda SSSR Ta'lim vazirligiga emas, balki SSSR temir yo'llari vazirligiga bo'ysunadigan idoraviy maktablar mavjud edi. O'quv rejasi farq qilmadi
Matura yoki oʻrta maʼlumot toʻgʻrisidagi guvohnoma yoki oʻrta (toʻliq) umumiy taʼlim toʻgʻrisidagi guvohnoma hisoblanib - koʻplab Yevropa mamlakatlarida (Rossiya, Belarusiya, Avstriya, Bolgariya, Shveysariya, Lixtenshteyn, Vengriya, Germaniya, Gruziya, Chexiya) oʻrta maktab taʼlimiga egaligini tasdiqlovchi hujjat hisoblanadi. Respublika, Slovakiya, Sloveniya, Xorvatiya, Bosniya va Gersegovina, Serbiya, Polsha va boshqalarni oʻz ichiga oladi).
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
18-asrda universitetlar kimni oʻqishga ruxsat berishni oʻzlari aniqladilar. 1788-yilda Prussiyada davlat madaniyat vaziri Karl Avraam fon Tsedlits tomonidan nashr etilgan va cherkov qarshiligidan himoyalangan "Abitura reglamenti" (Abiturreglement) bilan kirishni tartibga solishni boshladi. Ushbu reglamentga Karl Ludvig Bauer asos solgan, u 1776-yilda Xirshfeld litseyida maxsus imtihon topshirgan, unda maktab bitiruvchilari oliy oʻquv yurtiga kirish uchun yetukligi tekshirilgan[1].
Vilgelm fon Gumboldt va Iogann Vilgelm Suvern 1812-yilgi direktivaga binoan Abitur boʻyicha yagona majburiy imtihondan oʻtishni maqsad qilgan edi. Ushbu imtihon lotin, qadimgi yunon, fransuz va nemis tillari, matematika, tarixiy fanlar va tabiiy tarixni oʻz ichiga oladi. 1834-yilgacha Prussiyada universitetga kirish imtihonlari bilan abituriyentlarni chetlab oʻtish mumkin edi va bu imkoniyatdan birinchi navbatda badavlat oilalar talabalari foydalanishgan edi. 1834-yil 25-iyunda Prussiya qiroli Fridrix Vilgelm III maktabdan universitetga oʻtuvchi talabalar uchun imtihon toʻgʻrisidagi nizomni tasdiqlagan va ushbu imtihonning maʼnosi "abituriyent maʼlum bir ilmiy fanni muvaffaqiyatli oʻrganish uchun zarur boʻlgan maktab taʼlimi darajasiga erishganligini" aniqlash boʻlgan[2]. Rossiya imperiyasida gimnaziya oxirida bitiruv sertifikatlari 1837-yildan boshlab berila boshlandi. 1872-yilda bunday hujjat abituriyentlik guvohnomasi sifatida tanilgan va 1917-yilgacha berilgan. RSFSR va SSSRda 1934-yilgacha oʻrta maktabni tugatganligi toʻgʻrisidagi guvohnoma, keyin esa 1935-yildan 1944-yilgacha oʻrta maʼlumot toʻgʻrisidagi guvohnoma boʻlgan. 1944-yilda inqilobdan oldingi nom hujjatga qaytarildi yaʼni - oʻqish sertifikati. Milliy respublikalarda u ikki tomonlama edi. Birinchi sahifada sertifikat raqami koʻrsatilgan milliy tilda, ikkinchisi esa rus tilida birinchi nusxada. 1945-yildan beri oltin va kumush medal sohiblarining abituriyentlik guvohnomalarida quyidagicha deyilgan yaʼni: "Ushbu guvohnoma SSSR Xalq Komissarlari Kengashi tomonidan tasdiqlangan "Aʼlo muvaffaqiyat va namunali xulq-atvori uchun" oltin va kumush medallar toʻgʻrisidagi Nizomning 4-bandiga muvofiq boʻlgan. 1945-yil 30-mayda oʻz egasiga SSSR oliy oʻquv yurtlariga kirish imtihonlarisiz qabul qilinish huquqini bergan.
1962-yildan boshlab yetuklik attestati yana oʻrta taʼlim toʻgʻrisidagi attestat deb nomlandi. Zamonaviy Rossiyada oʻrta maktabni 2013-yilgacha tugatganligi toʻgʻrisidagi hujjat oʻrta (toʻliq) umumiy taʼlim toʻgʻrisidagi attestat, 2013-yildan oʻrta umumiy taʼlim toʻgʻrisidagi attestat deb nomlangan.
2020-yilda " Rossiya Federatsiyasi Taʼlim vazirligi " maktab sertifikatini QR kod bilan belgilash toʻgʻrisidagi qonunning loyihasini taklif qilgan.
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Adabiyoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Rainer Bölling: Kleine Geschichte des Abiturs, Schöningh, Paderborn / Myunxen / Wien / Tsyurix 2010. ISBN 978-3-506-76904-6.
- Andrä Wolter: Das Abitur . Eine bildungssoziologische Untersuchung zur Entstehung va Funktion der Reifeprüfung. In: Schriftenreihe der Universität Oldenburg, Holzberg, Oldenburg, 1987 yil. ISBN 3-87358-286-4