Ushtoʻbe

Ushtoʻbe
Ushtoʻbe; qozoqcha: үш төбе
	shahar
	45°15′32″N 77°58′43″E / 45.25889°N 77.97861°E G OKoordinatalari: 45°15′32″N 77°58′43″E / 45.25889°N 77.97861°E G O
Mamlakat	Qozogʻiston
Aholisi (2019)	22 989
Vaqt mintaqasi	UTC+6:00
Telefon kodi	+7 72834
Pochta indeks(lar)i	041000, 041001, 041002
Avtomobil kodi	05 (oldin B, V)
	Ushtoʻbe

Ushtoʻbe (qozoqcha: үш төбеʏʃ.tøˈbʲe) — Qozogʻiston Respublikasidagi shahar, Jetisu viloyati, Qaratal tumani markazi. Semipalatinsk — Olmaota yoʻnalishidagi temir yoʻl stansiyasi, Taldiqoʻrgʻan shahridan 49 km shimoli-gʻarbda joylashgan. Kadastr kodi — 270.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ushtobe shahrining tarixi Qaratal viloyati tarixi bilan uzviy bogʻliq:

1937-yil 29-dekabrda Ush-Toʻbe stansiyasi aholi punkti ishchilar posyolkasiga aylantirilgan.
1944-yil 23-may — Qozogʻiston SSR Xalq Komissarlari Kengashining 3235-sonli qarori bilan Mashina va traktor stansiyasi negizida zavod ochilgan, keyinchalik, Ushtoʻbe eksperimental mexanik taʼmirlash zavodiga (qishloq xoʻjaligi muhandisligi va qishloq xoʻjaligi texnikasini taʼmirlash) aylantirilgan;
1960-yillarning oʻrtalari — Sobiq sovet davlatlari hududida yagona boʻlgan Ushtoʻbe turar joy qurilish (uy, oʻtov qurish) fabrikasi ochiladi: mahsulotlar chorvachilikda, qurilish guruxlarida, dam olish maskanlarida, shuningdek Armanistondagi fojiali zilzila (Spitak zilzilasi) paytida ishlatilgan. Butunrossiya koʻrgazma markazida zavod oʻz mahsulotlari uchun oltin medal bilan taqdirlangan. Ayni paytda 1990-yillarda zarar koʻrgan uylarni qayta qurishning noyob mexanizatsiyalashgan uslubini tiklash loyihasi amalga oshirilmoqda^[1].
1961-yil 20-iyunda Qozogʻiston SSR Oliy Kengashi Prezidiumining farmoni bilan Ushtoʻbe ishchi posyolkasi viloyatga boʻysunuvchi shaharga aylantirildi va hozirda Ushtoʻbe shahar kengashining markazi hisoblanadi.
Qozogʻiston SSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1963-yil 10-yanvardagi farmoni va viloyat ijroiya qoʻmitasining 1963-yil 17-yanvardagi qarori bilan Ushtoʻbe shahri viloyatga boʻysunuvchi shaharlar toifasiga kiritiladi (1964-yil 31-dekabrda ushbu qaror bekor qilingan).

Kemel Tokayev nomidagi umumtaʼlim maktabi;
Biken Rimova nomidagi gimnaziya maktabi;
Sergey Morozov nomidagi 51-sonli gimnaziya maktabi;
13-sonli umumtaʼlim maktabi;
Ilyos Esenberlin nomidagi o‘rta maktab;
Maksim Gorkiy nomidagi oʻrta maktab;
A. S. Pushkin nomidagi oʻrta maktab;
Bolalar va oʻsmirlar sport maktabi;
Bastoben servis va texnik kolleji (BSTC) (Wayback Machine saytida 2021-08-05 sanasida arxivlangan)^[2];

1930-yil yodgorligi, mahalliy kommunarlar Pronin N. va Morozov A. dafn etilgan joyda, shahar bogʻida;
shahar bogʻida joylashgan siyosiy qatagʻon qurbonlari xotira maydoni;
Shahar bogʻidagi Ulugʻ Vatan urushi yillarida halok boʻlganlar va afgʻon askarlari uchun obelisk;
Semirechye komsomolchilariga atalgan yodgorlik;
Yeskeldi bi va Balpiq bi byustlari.
Kemel Tokayev nomidagi maydon^[3].

Borovkov Vasiliy Nikolaevich (1934—2007) — Qozogʻiston qishloq xoʻjaligida xizmat koʻrsatgan xodim. 1976—1997-yillarda Semipalatinsk oʻrmon xoʻjaligi boshqarmasi bosh direktori.
Mitchenko, Nikita Andreevich (1910—1941) — Gʻarbiy front 16-armiyasining 316-oʻqotar diviziyasi, 1075-oʻq polkining 2-bataloni, 4-rotasining oʻq otuvchisi, Qizil Armiya askari, Sovet Ittifoqi Qahramoni (1942).
Arslan Satubaldin (1984-yilda tugʻilgan) — qozogʻistonlik futbolchi, „Aktobe“ futbol klubi darvozaboni.
Sergey Filimonov (1975-yilda tugʻilgan) — qozogʻistonlik ogʻir atletikachi, XXVIII yozgi Olimpiya oʻyinlari kumush medali sovrindori (Afina, 2004).
Vladimir Sedov (1988-yilda tugʻilgan) — qozogʻistonlik ogʻir atletikachi, 2009-yilda 94 kilogrammgacha boʻlgan vazn toifasida jahon chempioni.
Kosenkov Ivan Vasilyevich (1923—2015) — Qozogʻistonda yashagan soʻnggi Sovet Ittifoqi Qahramoni^[4].
Qosimboyev Oljash (1938-yilda tugʻilgan) — oqin, „Boy-Tumar I“ va „Boy-Tumar II“ kitoblari muallifi.

Ush-Tobé // Uji — Fidel. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1956. — S. 472. — (Bolshaya sovetskaya ensiklopediya : [v 51 t.] / gl. red. B. A. Vvedenskiy ; 1949—1958, t. 44).